Katalog

vini kaybetmiş. Oniar Türkiye'ye geln isteyecekterdir' demiş. Ondan sonra gör melcr başladı iki hükümet arasında ve f Iaşmalar yapıidı. Alman hukümeti sizlerin Türkiye'ye gelmesine zoriuk p kartmadı mı? Ben ilk gelenler arasındaydım. O yı den zoriuk çekmedim. 1935 ve 36 yıllar da güçlükler çok büyüktü. Tesadüfen, yıl önce bir Alman memurunun yazdığı şey geçti elimize. önümüzdeki ay h< Türkçe hem Almanca yayımlanacak. E raya gelen Alman profesörler arasında N G eldiği yıllardah geçinme • koşullarının kendisini ; zorlamadığını, bir liranın karşılığının iki mark olduğu o yıllard 550 lira maaş aldığını söyleyen Neumark, "Ama sonra durum değişti" diyor. ı 'îsmet Paşa'ya ıl 1933. Almanya'da Hitler iktidara gelir ve Alman üniversiteleri de Nazi ırkçılığından paylarını alırlar... özgür bilim düşmanhğı... Aynı yıl genç Türkiye Cumhuriyeti'nde üniversite reformu başlar. Almanya'da işsiz kalmış bilim adamlarına Türkiye'nin kapıları açıktır. Bu dönemde Türkiye'ye gelen bilim adamları arasında Alman iktisat bilimcisi Prof. Fritz Neumark da vardır. tstanbul tktisat EnstitüsU'nün kurucusu ve 1950 yılında kabul edilen "Modern Vergi Sis(emi"nin hazırlayıcılarından olan Prof. Neumark, Türkiye'ye yaptığı resmi ziyaret sırasında, Federal Alman Cumhurbaşkanı Richard von VVeizsaecker'in heyetindeydi. lstanbul Üniversitesi'nde çağdaş iktisat öğreniminin temellerini attığı 1933'İU yıllan ve anılarını anlatırken, "Türkiye'den çok şey kazandım" diyen Neumark, "Türkiye'nin demokrasiye geçişi, AET'ye üyeliği" konusundaki sorularımızı, "Başka bir ga a Çağdaş iktisat eğitimini ülkemize getiren Prof. Neumark, Türkiye'deki yıllarım anlattı zilere karşı olanlar da vardı. Alman hüki meti Türk hükümetine, 'Bu adam işinh yaramaz. Çok daha iyi bilim adamlarımı var, onları yollayalım' diyor, Türk hükı meti ise, 'Biz 10 yıldır hiir bir memleketii Biz sizin teklif ettiginiz kişileri kabul elme istemiyoruz. Biz letkik edecegiz ve davt edecegiz' diyor. Bu hadise bence gayet er teresan. Çünkü o zamanın Türk dış pol takasının gayet bağımsız olduğunun göstc gesi bu. keman çalardım' zeteye daha önce açıklama yaptıgını" belirterek yanıtlamak istemedi. O halde bize Türkiye'ye gellş öykünüzU anlabr nusınız? Hitler iktidara geldikten sonra muayyen bir kanuna istinaden birçok profesörü görev dışı bıraktı. Çeşitli nedenler sürUldü ileriye. Kitni için aşırı Katoliktir dendi; kimi için demokrattır, sosyal demokrattır, Yahudidir. Baslangıçta uygulamalar çok ağır değildi, ama beşaltı ay sonra işsiz kalan profesörlerin sayısı iyice çoğaldı. Bunlar inkişafın çok kötü olacağını söylüyorlardı. Bunlar arasında genç olanlar da vardı, yaşlı olanlar da. Ben gençler arasında bulunuyordum. O zaman 33 yaşındaydım. Bir tesadüf eseri AtatUrk, o sıralar lstanbul Üniversitesi'nin reformu ile ilgileniyordu. Hitler iktidarından daha önce lsviçre'den bir eksper getirtmişti. Bu profesör, Atatürk'e 'Şimdi olaganüstü bir fırsalınız var. 50 kadar profesör Almanya'da göre Hitler'in iktidara geldiği dönemde, üniversiteden uzaklaştırılan ve Türkiye'ye gelerek, lstanbul Üniversitesi İktisat Enstitüsü'nü kuran Prof. Fritz Neumark ve birkaç arkadaşı, 194O'lı yıllarda Kadıköy'deki halkevinde amatör bir orkestra oluşturup konserler düzenlemişler. Y Prof, Frttz Neumark Türkiye'ye 33 yafinda iken gelmişti.