Katalog

nın llkl Hacı adıyla yalnız döncr, plyaz ve kötte latardı. Fransızca bllen, üstclik Espcranto dl11nin hastusı olan erıellk dönercisi Isc hatırlı müsterilerlne döner tabafiını blzzat sunar, tcmennahını çakıp bahşlşini alırdı. Ası! lokanta Hacı'nın yanındaki koridorun sonundaydı. lavunına bakıldığında hemen anlasılacaftı ü/.ere, cskl blr Yahudi havrasıydı burusı. fki F.rmenl ortajın Işlettijl Ege Lokaııtası sonruları bUyütUldU ve yenl ortakların kutılımıyla daha aydınlık hale gcllrildi. Amu hatıışlnas Runı garsonları teker teker öldü ya du eınckll oldu (Ncrcdcsln, tnüsterllcrinin safilıyla doklor tavslye cdecck kudar Ilgilenen Eftlm lil'endi?), F'.gc dc Aııuüolu Bunkası'nın cline geçip ortadan knyholdu. Kısa sllrc öncesine kndur o güzdiıu yeriıı kapısında Aııaclolu kulllbünün esyu piyangosıı hlletleıi satılıyordu. Halıçekapı'dukı, Tiaırei lloısusı'nııı sokuğınd.ıki Moısu (.okanluM da Ktanlmrun en üıılll piyasa lokanlalııniKİuııdı. lıbabı, Uorsaııııı yenıckleıinin daha hııl'ir oldufiunu, dolayısıylu yası kcmalı: crml», pcrhl/inc dlkknt etıiK'k zorıınduki isu.lumlunnın hıırnya rughct ci tigitıi sttylerdi. Hoı.su •jimtlitcıclc yine aynı lez zelteki ycınekleriylc HıniııoıUI Meydanı'na yakııı olaıı iki kullı ve lıangaıı uıulıruıı ycni ycliıulc hl/mct veıiyı>ı. Aııcak, ycmegMniıı dışında neıede cski lokıinıaıun havası? Siıkeci (îarı'nın vıcmcıı kurşiMiıdaki Konya Uzzct U)kunıası da yok urtık. Suhiplcri, ycni yapiırdıkları kocu binularıııın aliındu uyak üslü ycnıck ycdiıip dışurıya du servU yapıyorlar. Ayncu Iopkapı Surayı nın içlndeki lokantalunyla özelllkle turiMlcrc hizmet vcrmcyi sürdürUyorlur. Amu ııcıcdc, kısa adıyla eski Konyalının kcndlne özgü cski havası? Bclki sahipleıinc sorarsanız unlar da slzc jjöylc diyecekler ama: "Neredc o eskl müşteriler?" Hcr ncyse... Konyalı'nın cn büyük ö/clliji Içkislz oluşu vc müşterilerine gUzcliın yemeklerinin yanı sıra şıru sunmaNiydı. Şıra dcyip geçmeyelim, htanbul'du sırayı Konyalı'aın kıvamında yapabllen kaldı mı dersinlz? Bu lokantanın blr btfkı özelliğl, sadık müıterilerinin bafka yerde öttle yemeğl yememeslydi. Hilmi Kitabevi sahibi lbrahim Hllml Bey In aıalıkmz 4050 yıl Konyalı'da ycmek ycdigi anlutılırdı. Slrkecl'de Ankara Caddesi'ne kıvrıhverdlniz ıni, sajj kolda, yanılmıyorsak etiniıı lezzetlyle ünlü cski Slcinburu'un ycrini alan Istanbul İJOkantası dikkati çckerdl. Bir zamunlar önündcki veranda vc dcrınc çutmu görünüsüylc baınbaşka havusı olan bu lokuniu 1%0'lara doğıu yundı, ycniden yapıldı. Vc Ali Bcy'iu yönctiminde daha u/.un yıllar lstanbul'lulara lc/./cili yemekler tattırdı. Ilı ycrini yinc blr bankaya kııplırıp yok olana kadar. *• M» lokantalarımn en ünlülerindendi. Ünü Türkiye sımrları dışına taşan bu lokanta, şimdi Mısır Çarşısı'mn hemen Eminönü Meydanı'na bakan sirişinin solunda ve Ust Tcatta. Ankuru caddcsine kıvnlmayıp Hüdavendlgar Caddesi'ne glrdlniz ml, biraz llerdc saja tapan lokakta bugün v'ogunlujunun ycrlndc yeller escn piyasa oicllcrine vc nu otellerin lokantalarına ulasırdınız. özlpek Palas ve Ipek Palaı'ın lokantaları Isc en UnlUlcriydi ve iklnl de bu ünU gcrçekten hak cdcn yerterdi. Şlmdi Ise aynı ycrde, gcrçek blr piyasa lokantan olarak Şehlr ayakta duruyor. Dedcdcn lokantacı blr allenln çocugu olan Kadri Bey ve oğlu burayı baıarıyla yönctiyorlar. SokiK aralannda bulunan, hepsi günümüzün UnlU lokantalarıyla rahatça rekabet edebllecek nitelikteki çok aayıda plyaıa lokantaıını anımıatmamız güç. Ancak Divanyolu'nu tutup Beyazıt'a kadar uzanmaz ve Emln Efendl «lle Ünlverılte Lokantaıı'nı anmazsak hakıızlık etmiş oluruz. Blr de 1960'lann sonlarına kadar hlzmet veren Çamlı'ya değlnelim. Şimdllerdcyse, koskoca Dlvanyolu Uzerine adından IÖZ etmeye deger bir tek Çınar Lokantaıı var. lencere yemcgi geleneğlni türdUrmeye çalışan, ama adını andıklanmızın çoğuyla rekabet edebilccck olan Çınar. Şimdi dllerıenlz, Dlvanyolu'ndan ve Ankara Caddesl'nden gcri döndp Eminönü Meydanı'na varalım ve en UnlU piyasa lokanialanndan birinin gelcnegini hâlâ «Urdüren Pandcll'de mola verelim, Adı hâlâ dillerde dolaşan Pandeli, piyasa lokantalarımn en UnlUlerlndendi. Ünü Türkiye sımrları dııına tasan bu lokanta, simdl Mısır Çarşısı'mn hemen Eminönü Meydanı'na bakan girisinin solunda ve Uıt katta. Ozcllikle yaz aylarında çogunlukla yabancı,ama aynı zamanda seçkin yerll mUıterilerlne de hizmet veren bu lokantaya adını veren kurucusunu bugün ancak yası elliyi bulmus olanlar anımsar..önce 67 Eyltll Olayları sıra•ındı yakılıp yıkılan, tonra da Eminönü Balıkpazarı lıtlmlaklne kurban glden eıki Pandeli Lokantuı'nı da yine ya|> elll ya da elllnln Uzerlnde olanlar anımıayacaklardır. A dı hâlâ dillerde y | dolaşan Pandeli, /\ piyasa Blz eskl Pandeli müdavimlcrini anacajımıza, Mısır Çarşısı'nın Eminönü kapısından glrip hemen sola kıvrılalım ve dik merdivenleri tırmanalım, Girlste, Türkçesi bozuk, gayrimüılim bir hanım tarafından karsılanacaftız, paltolarımızı o alacak, gerckirse tuvaletln yolunu o göıterecek, cıkısta da elimlzl kurutmanız lçln kftftıt tutup kolonyayı yine o dökecek. Hele gazeteci olduftunuzu anlarsa hemen Umail Cem dootumuzu, ünlü çlzerimiz All Ulvt'vle evll olan ablası Alev'i, babaları rahmet1 fhsan lpekci'yi (Ihsan Koza adıyla aşk ro1 manları da yazmıs olan UnlU fllm yapımcısı, dısalımcısı ve sinema isletmecisl) sormadan edemeyecektir. ÇUnkU bu hanım eskl blr baolayian uraunda ytkılan lokanta, dalta $onr* lerlndir ve tam 31 yıl rahmctli thsan Bcy'in ılnemalarında yer gösterlcilik yapmııtır. Hlç ev lenmemi|tir ve su ııralar Uç kedlılyle ömür türdürmektedlr. Pandeli'nln duvarları ve tavanı güzelim yelll ve cam göbeji mavlsl cinilcrle kaplı bUyük salonuyla Galata KöprUsU'ne ve limana bakan ön tarafında yazın masa bulmak çok zordur. Kıs aylarında isc keyilli, rahm, sakin ögle yemckleri iciıı Pandeli birebirdir. Helc İki kadeh dc rakı parlatmak ve sabahın gerginlifilni hanrictmek istiyoısanı/ buradan AIAsını /,or bulurkunuz. Yerlnize oturup listcyi cllnize aldıııı/... Fasulyc plakl vc patlıcan salutaM zalcn masanın göbejinc kuıulmuv, Nİ/.c gö/ kupmakladır. (,"ckinmeyin, hemen tadına bakın. Ne tadına bakınası? tlrttdtlnü/ ınll, silip süp(lrdlıııl)/. bilc. ^•ıındi yaınba>ını/.da biicn uaısoııa dönün. Si/ ıstcnıcdcn, a/ soııra, lokanlaııın bcnzcrsl/. tts ııı döncrli su böıcfiindcn bir pnıvu koyacaktır labaSıiH/.a, Soııra da scclıııiııizi bcklcycccklir. Ne ml ycmcli l'aııdcli'dc? I'a/la incc eleyip sık dokuınaya geıck yok. Burada lüm cl ycıncklcıi gü/cldiı, ö/elliklc de doııcı, >i> kot'ıe, ızgara ku/u budu vc antrkoi.. labii, 1'andcliMc Inılıfim yeri ayııdır. Izgara ya du lava kalkan, O/ellikle tava ya du kugıiia lereyajSlı levrek bıııılurın cn lez/ellilcrldir. Hi/deıı si/c "kafiıllu lcvıck" diye l'ısıldaması. Soııra da ıııideni/de ycr kalsm kalınasııı, Paııdcli'nin "kıık yıllık" kaıı^ık iHtlısının ladına baknıadaıı ı.ıi/,daııa duvıannıavııı. Pandeli I96()'ların sonuııa doflrıı (1967 ya da (SH'dc) öldü. Onun gclcncftini Mısır Çarşısı'mn Ust kutında sürdürcn kisi Cernal Ulbcrci. Paııdcll'yl andıkça Biberci'nin gözleri sevglyle parlıyor. Burayı Pandeli'nln doktor olan ojlu Hriüto Çobanojlu'yla ortak isletlyor. Blberci, Çobanoglu, kısın ailcsiyle Atina'da yasıyor, ama yazın mutlaka Istanbul'a dönüyor ve lokantayı Ccmal Biberci'yle blrlikte yönetiyor. Eıkiler, Pandeli'nln Eminönü Balıkpazan'ndaki lokantaıında kUçük tabaklarda sunduğu mezelerl anımsarlar. Seçkln mUsterllerin önüne ancak tadımlık olarak konduju löylenir bu mezelerin. Müsterilerl yanılıp blraz daha istedl mi Pandell'nin cevabı hazırdır: "Kalmadı beylm". Çünkü, mezenln tadının müsterinin damajında kalmasını iıter, Obur sevmez Pandeli, ycmejc bir sanat eseri gibi bakanı sever. Cemal Biberct, Pandeli'yle llglll anılarına geçmeden her seyini ona borclu oldugunu, çok kUçük yaşta yanına glrdijini ve Pandell'nin öz babaıından önce geldigini ıırarla söylUyor. "Babamı tanımam onu tanırım" diyor ve sUrdUrüyor anlatmayı: "Biz buraya 1956'da, çogu klsinin »andıgı glbl Eminönü Halıkpa/.arı'nın istlmlak edilip yıkılmasından sonra de(II, 67 Eylül Olayları sırasında eski Pandeli Lokantası'nın yerle bir edilmesl Uzerine geldik. Bu olay Pandeli'yi çok Uzmüıtü, gazetelerde bir açıklaması çıktı: (Artık lokantacılık yapmayacağım.) Dönemln Cumhurbaskanı Bayur ve Baıbakanı Menderes gazetelere baslık olan bu açıklamayı okuyup o zamanın tstanbul Vallsl ve Beledlye Baskanı Fahrettin Kerim Qökay'dan Pandell'ye yeni bir yer bulmasını rlca etmisler. O ııra Istanbul Beledlyesl'nln sahibi olduju ve eıkl Oalatasaraylı milli t'utbolcu Leblebl Mehmet'in iılettigl üç gözde yer vardı: Liman Lokantaıı, Takılm Oazlnoıu ve Mısır Çarsısı'ndaki Beledlye Lokantaıı. Mısır Çarşısı'mn çok uzun süre bakımsız kalan üst katı, bir lokanta haline gctirilmek Uzere reıtore edllmi», isletmesi de Leblebi Mehmet'e verilmişti. Oökay, Ublebl Mehmet'ten bu yeri Pandeli'ye devretmesini istedi. lıblebi Mehmet önce direndl, ama Oökay, 'öylcyse ben de Takslm Oazlnosu'nu ona veririm' deyince razı oldu. O günUn parasıyla 80 bln lira kadar ödedik Leblcbi Mehmet e, demlrbaslar içln. "Pandeli Nigdcliydi, 6 çocuklu blr aileden geliyordu. Bubası Eminönü'nde, Çukur Handa gUmrük hamalıydı. Yoksul aııaıı, evden blr bojaz eksilsln dlye yollamıs küçük Pandeli'yi lıtanbul'a. önceleri lajda »olda, bir bakkal dükkanında filan çıraklık yapmıs Pandeli. Ama nedense, aklı flkri hcp lokantalardaymıs. Kendi söylerdi, bUyülenmlsceslne durup bakarmıs lokanta vitrinlerinden içeri. Sonra babasından Izln alıp Han'da köfte plyaz satarak baslamıı bu işe. Ardından Yükıekkaldırım'a geçml|. Oradan her öjlen, hazırladıjı yemeklerl tepıiyle Eminönü'ne, Çukur Han eınafı na taıırmıı. UnU böyle yayılmıı, kendini sevdlrerek, yemeklerinl her ylyene beftendlrerek açmıs Eminönü Bulıkpazarı'ndaki dillere deitan lokantasım. "Pandeli aslında, artık yerinde yeller esen o lokantadan başka yere de ısınamudı, Sevdlfti havayı, csklnin sıcaklıgını Mısır Çarşı.tı'ndaki lokanıada hiç bulamadı. Eski dükkamnda Pandeli'nin kendi masası vardı. Oradn demlenlr, müsterllcrlylc sohbct cdcrdi. Bu ona büyük keyll vcrirdi. SonUerccc dürUst bir insandı. öyle kl, müsicı Ilcrlmizln önündc bl/t re7.il ettiğlni çok görmüsümdür. Işte size bir ömek; lokantada bir gün önce satın ulınan balık da vardır, o gün suiııı alınun da. Balık bir gundc bayatlama/ ki, haliylc ikisini de satacuksınız. Huiırlı müştcrilcılıuİcn biri gclmİHtl. Adum levrck islcdl, bir gtln önce aklıgımı/daıı plşlrip önünc koydıık. Pandeli olup biteni u/aktan izlerınij. Adum balığı biıiıince Pandeli dc yunıbaşında bitti. l'liylc bl/i işuret edip, 'Snnu dünkü levreji yedirdi bu esso(lu c^şcklcı!" dedl. "Purasını odcmcvcceksin! "Ahıjvcı isı kendi yapıır, bcni dc yanına alırdı. Saıııı alıııak isicdifti her yiycccgiıı ladına hakar, sonra baııa laliıımlı. Aıdından da sorıırdı: 'Nasıl buldıın',' tyı ıni? Buıulan Hİalım mı?1 Konu^iunıı, ycdijimdcn nnsıl bu lad aldıftınıı anlaltınıdı. Höyle böylc daıııak zcvkini usıladı bana. Oylc ya, satın aldıgııı ınal iyiysc, bununla pi^ııdifttıı vcıuek sana kv/cıli gcliyorsu, müsieıiyc haydi haydi lezzeıli gclccektlr. Böyle blr öfretmcndi i>tc Pandeli. "Mısır Çarsısı'ndaki lokantayı ycni av'tıjımız yıllar, simdi elcktrlkll aletlcr satan girls kapısının yanındaki dükkfln bizim mutf'uğımızdı. Pandeli hcp orada durur, pek yukarı çıkmaz, mutfaga gö/ kulak olurdu. Içinde mcyvelerin durduju koca bir sepete de rakı şlşeslnl gizler. Arada bir kuru kuruyn slscdcn demlenirdl. Meyveler azaldıkça ;ise ortaya çıkar. Blz ayıp olııyor, mUsteri görüyor, dcdikçe o, rkalarında birer "birer hoş anı ya da seda" bırakarak yok olup giden piyasa lokantalarımn simgelerindendi Pandeli. Günümüz îstanbul'unda yasayıp da biraz keyif ehli oıan kimseler, eskilerin îstanbul'unda yaşayanlara ne kadar gıpta etseler yeridir. 'Hayda be slze de* dlyerek bizl terılcrdl. lstanbul'da görev yapmıs Pandell'ye hayran blr Amerlkalı, yıllar sonra lokantaya ujradı, karıııyla birllkte, hem ycmek ylyor, hem de durmadan Pandeli'yi görmck istedijini söylUyordu. Pandeli Ise aşatıda, mutfakta, UstU bası özenslz.. Biz utandık, 'Hele yemcjinizl bitirln, lonra kendlsiyle görüsUrsUnüz' dcdik. Adam hesabı ödeyip asagı Inincc Pandeli'yle karşı karsıya getirdik. Pandeli hemen, jlseyi meyvelerin arasından çıkarıp Amerlkalının karısımn ağzına dayadı. Blr yandan da "Madem beni tanıyorsunuz, rakımı mutlaka içeceksiniz diyordu. Kadından sonra udanıın da ajzına dayadı siseyl. Bi/ Amerikalı kızacak, slnlrlenecek sanıvorduk. Oysa adam Pandeli'nin bu 'iltifatı' karşımnda mest olmuştu. "Böyle blr insandı istc Pandeli. I967'de ya da 68'de öldü. Ama biz onun anısını yasatmak içln elimizden gelcni yapıyoruz, yapacujız da,!' Arkalarında birer "hoş anı ya da scda" bırakarak yok olup giden piyasa lokantalarımn simgelerindendi Pandeli. Ne dcnir, gUnUmüz îstanbul'unda yaşayıp da biraz keyif ehll olan, ağzının tadını bilcn kışilcr, 1930'lann, 40'ların, hatta 50 lerin tstanbul'unda yaşayanları ne kadar kıskansalar, onlara ne kadar gıpta etseler yerldlr. U