Katalog

I E rında, 60 yıl önce, tünel açmak ıçın patlatılan tonlarca dınamıtın çıkardığı sesın yankısı 30 kılometre yakındakı köyden ışıtıl medığı halde 160 kılometre uzaklıktakı bır Alman kentınden ışıtılmıştır Patlama sıra sında göğıın Kuzey kısmını kaplanıakta olan kara ve kalın bır bulut, sesı yakına değıl, uzağa yansıtmıştı Geveze yankılar: Kımı seslerın yankıları, mermcrde zıplayan 7ip7iplar gıbı bırçok kezyınelenır Mark Twaın, söylenenı 15 dakıka durmadan yıneleyen bır yankı bölge sınden sö7 eder Oxford Kontluğu'nun bır yerındekı vadıde patlatılan tabancanın yankısı 20 dakıka sürmektedır Lıberci yankılar: Roma dolaylarındakı eskı bır mezarlıkta okunan bır ılahı, okuma bıter bıtmez, baştan sona yınelenmek tedır Sankı bır adam ılahıyı ezberlemış de tekrarlıyor gıbı Nedenı, yansıtan cısmın çok uzakta olmasıdır Kadıncı yankılar; Yankılar uzerınde çok ınceleme yapmış olan Mark Twain, sadece Almanca konuşan bır yankıdan söz cder Bu bır fantezı olsa bıle, ba7i yankıların ayrımcı oldukları da bılınıyor Ingıltere'dekı bır bölgede sadete " s o p r a n o " (ınce ses, genç çocuk sesı) seslerıne duyarlı bır yankı oluşmaktadır Bölge, erkek sesıne duyarsız kahyor Bu söyle ızah edılıyor Mavı bır bdrddğın kırmı/ı vazoya duşen ımgesını va/oyutar Çunku, kırmızının alçak frekanslı dalgaları vazo tarafından yansıtıldığı halde yuksek frekanslı mavı renk dalgaları kır mızı renk taralından yululur ln<.e ve kalın sesler ıçın böyle bır olay söz konusudur Muzisyen yankılar: Bazı yankılar, soylc nen bır şarkıyı, çalınan bır müzık ardunın sesını bır kalın, bır de ınce olarak verır Irlanda'nın Kıllarnı göller bolgesınde Dun loe vadısınde, cdlınan bır kavalın sesının, böyle ıkı perdeden ışıtıldığı söylenır Böl ge halkı bunu, "ölelı yıllar olmuş bır mü7isyenın ağlayışı" olarak vorumluyormus Omer Seyfeddin'ın "Yalnı/ bte"sınde dc buna benzer bır olaydan soz edılmıştır I ahlilci yankılar: Prızma denen bıllur parçası, guneşın beya/ rengını nasıl yedı renge ayrıştırıyorsa, Amerıka'nın Montana eyaletının guneyındekı Bıghorn vadısın de uğultu ve şarıltılarld akan bır nehrın se sının, vadıyı oluşturan kayalardan önce ınce, sonra kalın bır sesle yansıdığı soylen mektedır Bunun tersıne tamk olurulan yer ler de var Kızılderılıler bu yü/de ı, vadının kotu ruhlarla dolu olduğuna ıninır ve oradan gevmezler Mıthıgan'dakı iüperıor Gölü'nun ormanlı guhey kıyısı ıse gölun dal ga gürultulerını, gökten dö'.ulen ılahı nağ nıelere çevınnektedır Tatlı dilli yankılar: ÇırKin seslerı yumuşak, gıi7el sese çevırer yankılar da var Amerıka'nın Maıne eyaletınde, Kızılderılı lerın savaş vığlıklarırj n tatlı bır nağmeye donuştuğunden söz eaılmışiır Böyle yerlerde, bu olayı, sıra ağaçlarla ızah etmektedır ler Ağaçlar, seslerın bazı yanlarını yutar, ba7i yerlerını yan^ıtır Dedikoducu ve buyultucü yankılar: Sı cılya'nın Sırakuza kentınde, Isa'dan onte 405 368 yılları arasında yaşamış olan Denys (dönı) adlı evlıamlı kıral, tek bır kayayı oy durarak yaptırdığı derın mağaraya attırdı ğı düşmanlarının konuşmalarını, yukarıdan gayet net ışıtebılıyordu Böylete de onların kendısı hakkında neler dusunduklerını öğ renıyordu Dınleme yerı kulak bıçımınde ol duğundan, mağaraya, Dom'nın Kulagı de nılmıştı Dev aynası, ımgeyı nasıl buyutuyorsa, bazı yerlerde de yankı buyu>erek gerı döner Sıcılya'da, "Donı'nin Kulagı" mağarasının derınlıklerınde, avuçta buruştu rulan bır kâğıt parçasının, kulakları yırtarcasına, mıtralyöz gıbı ses verdığı ve bu se sın vınkılanarak hoparlör sesıne vakldstığı bılınınektedır Dağı taşı, kayası, ovası çok bol oldn ülkemızde kınıbılır ne ılgınç yankı olayldrı vardır 7 Bunlaı bırkaç doktora tezıne bıle konu olabılırler T Kalp Incelemedo yenl teknlk Kalp bozukluklarını daha ucuz, daha garantılı, hastayı daha az rahatsız edıcı bıçımde saptamak ıçın, ışın metodu uygulanmaya başlanmıştır önce hastanın kanına ışın çıkaran bir madde şırınga edılıyor Madde, kanda dolaşırken, bulunduğu yerı, çıkardığı ışınlarla bellı edıyor Bu tur ışınlara duyarlı bır fotoğraf makınesi, kalbı, bu yolla kolayca Inceleyebıliyor Bu teknık 400500 dolara (400 bın TL cıvarında) mal oluyor Daha öncekı yöntem 3,5 mılyon lıraya çıkıyordu Bu eskl uygulamada bacaktaki kalın bır damardan sokulan ınce bir tel, (cathater) kalbe uzatıhyordu U 1 Güney buz ülkesinde fosiller Guney Kutbu yakın zamana kadar "ölum ulkesı" durumunda ıdı Oıden pek gerı dönemezdı Modern araçlarla burası, şımdı komşu kapısı halıne getırıldı Evvelce yalnızca yaz mevsımı (ekımmart) gıdılen bu ' yoklar bolgesınde ' şımdı 15 kadar ulusun bılım adamları butun yıl inceleme yapıyor işte bu ıncelemeler, araştırmalar sırasında bu donmuş dunyada, 225 mılyon yıl onceden kalma pek çok fosıl bulundu Bır kısmı hem karada hem denızde yaşayan hayvanlara, bır kısmı da surungenlere ait Fosiller, bılınmeyen dört yenı turden U Yankıların dili Yansıyış biçimlerine göre, her yankı ayrı bir kişiliğe sahiptir adeta: Geveze yankılardan tatlı dillilerine dek... ır cısmın bır yere çarpıp gerı dönınesı, fızığın ılgınç yasaları ara sında yer alır Duvara çarpan top, hızından kaybetmıs olarak gerı döner Mermer taşa düşen zıpzıp, adından da anlaşılacağı gıbı bıı\ok kez zıplar Elektrık dalgaları, geçemeyeceklerı bır engele varpıntd gerı döner Radar böyle bır dönusten alır gütünü Radyo dalgaları Van Allen kuşağı'na çat parak uzaydan dünyaya ıner Böylece, bız, dunyanın yuvarlakhğı yüzunden göremedığuni7 bır yerdekı radyo venusının sesını dınleyebılırız Ses dalgaları da aynı doğa yasasına bağlıdır Yalçın kayalıklı bır vadıde, seslerımız, kaydluım uzaklığına görc <u ya da çok süre sonra berraklaşmış olarak bı/e döner Se sımi7 sert çıkmışsa yankı da sert olur Ya rasa, çıkardığı çok ırıce seslerın eşyaya çarpıp gerı dönmcsı ıle karanlıkta hızla uçar, bır yere çarpmaz Hayvan, sesle ışleyen bır Toros Dağlan'ndayankı: Değişik açılardan, furklı yııkieklıklerdekı pa ilerleyen yankılanma, değlflk tizlikte sesler verır. kayalara çarpa çar B tür radardır Yasanın genellığını boylece bırkd(, kelı me ıle belırttıkten, daha doğrusu anımsat tıktan sonıa, asıl konumuz olan sesın yan sıması olayııid geeebılırız Şurasını da ek Icyclım kı, ses, sadete yansıyarak gerı dönme7, yansıyarak yon de değıştırır Yankılar, yansıyış bııimlenne göre kentlerarası, geve/e, ezberu, buyultucü, kadınLII, mıı/ısyen, tahlılcı, tatlı dıllı ve dedıkoducu yankılar olarak nıtelendırılebılırler Uçakta ilkyardım llkyardım çantası gunumuzde bırçok yerler ıçın zorunlu Fakat, bunlardan yararlanan çok az Kımse, nasıl kullanılacakiarını bılmıyor Kımı çantalardakı araçları da. ancak deneyımll kımseler kullanabılıyor llkyardım çantaları, bugun en çok uçaklarda kullanılıyor Uçak personelı veya uzman yolcular tarafından Yardım garektıren hastanın hemen ımdadına yetışmek ıçın Amerikan ıç hat seferlerinde 30 ve daha çok yolcu taşıyan uçaklar ıçin yenı bir yönetmelık yayımlandı Buna göre, llkyardım çantalarında şunlar bulundurulacak Göğus dınleme aracı (stetoskop), şırıngalar, dıyabetlıler Içln şeker duşurucu ılaçlar, alerjı önleyicı ılaçlar, tanslyon ölçen araçlar anjınlıler ıçin nltrogliserın hapları, tıkanan nefes borusunu açmak ıçın ince borular Oaha öncekı çantalarda sadece sargı bezleri ile bıraz amonyak bulunuyordu • Kentlerarası yankılar Bır sesın yankısı, sesın yiktığı yere döner Şeyhî, Harname'sınde, otlayan ökü/lerı şöyle anlatır "Bogrişup çun virurler âvâze/Yankılânırdı tag u dervâze" (Böğruşüp bağııdıklaıı zdiııan ddğ ve kdle kdpısı yan kılanırüı ) Fakat, bu genel kuralın dışında, kentten kente gıden yankılar da vardır Alp Dağla 23