Katalog

Hareketsiz bedenlere özgür beyinler ABD.'de bilgisayar kullanan özürlülerin sayısı 1985 yılında 40 bine ulaştı. Bilgisayar firmaları, bu durum karşısında, teknolojiyi kullanarak hastayı değiştirme yerine, teknolojiyi hastanın kullanabileceği şekilde değiştirme yolunu benimsemeye başladılar. 19yaşmda boynunu kıran ve felç geçiren David Young, fimdi 27 yaşında ve Colorado Üniversitesi'nde lisansustü öğrencisi... Bilgisayannı ağn çubuğuyla kullanıyor. avid Young 19 yaşındayken bir arabu kazası sonucu boynunu kırmış ve telç geçirmişti. Hastanede kaldığı süre içinde elek trikle çaüşan tekerlekli sandalye kullanmayı ve ağız çubuğuyla daktilo yazmayı öğrendı. IBM PC'sini satın aldığında artık 27 yaşındaydı ve Colorado Üniversitesi'nin li sansüstü öğrencilerin den bıri olmuştu. "Yaşıtlarımla eşit olabil mem için, yalnızca zekâmın yeterli olmadıgını kabul etmek zorunda kalmıştım," diyor Young. "Bilgisayar benim için pek çok kapıyı açtı!" Young şımdı biyolojı alanında doktora yapıyor ve bir yandan da laboratuvar danışmanlığı görevini sürdürıiyor. Kollarının ve bacaklarının yardımıyla yazdığından çok daha fazla yazı yazabıldiğı gibi bilgisayar sayesinde pek çok işini de kimseden yardım istemeden halledebiliyor. Amerika'nın çahşma düzeninı değiştiren bilgisayarlar şımdı çalışma yaşındaki on üç milyon özürlü Amerikalının hizmetine girdiler. Geçmişte özürlülere yardım aınacıyla başlatılan v'alışınalar hem çok iddıalı hem de çok masraflı oluyorlardı. Büyük reklamlarla gcrçekleştirilen bir deneyde felçli hastalar koltıık değnekleri ve bacaklarına uygulanan elektrik şokları yardımıyla 'yürütülmeye' çalışılmıştı. En iyimser tahminciler bile bu tip çözümlerin yaygınlaşmasının daha uzun yıllar alacağı görüşünde birleşiyorlar. Sosyal hizmetlerle ilgilenen gruplar, olaya daha alçakgönüllu bir yaklaşım getiriyorlar. Teknolojiyi kullanarak hastayı değiştirmek yerine teknolojiyi hastanın da kullanabileceği şekilde değiştirme yolunu benirmiyorlar: "Anah çift kurşun kalemle pek çok işin ustesinden gelehiliyordu. Ikyin felci olanlar genclde büyük tuşlu, geniş kljvyeleri kullanmayı tercih ediyoılar. Yalnızıa başlarını oynatabilen felçliler ağızlarıyla tıımıkları bir daktilo çubuğu ya da nefesle kontıol edilen bir alet sayesinde bilgisayar kullanabiliyorlar. Gözleri görmeyen programcılar bilgisayar verilerinı okuyabılmek için Versa flrailıe, Braille printerleıi, ya da ses synthesizerları kullanıyorlar. Özürlülere vardım amacıyla suıdurülen çalışmaların belki de en karmaşığı Vırginia Üniversitesi muhendislerinden Thomas Ilulchinson tarafından geliştirilen gözle izleme sistemi. Hutchinson'ın buluşu olan alet gözün bilgisayar üzerinde hangi noktaya baktığını tespit etmek amacıyla ışığın retinadan yansıması açısııu ölçüyor. Bu izleyicıye sahip olan kişi ekranda bir komuta baktığında bilgisayar o komutu anında yerine getiriyor. Hutchinson'a gölar sözcükler girifim, bağınısulık ve ba$an." re bir insanın en son kaybedeceği yetenek göz Bu sözlerin sahibi Apple bilgisayarlarının O/el kaslarının hareketliliği, "Bu sistem sayesinde eğitim bölUmü yöncticisi Alan Brightman; çalısmavan bedenlerin içine hapsolunmuş be"Kaşınmn ufacık bir hareketiylt bil({isa>arı yinleri özgür kılmayı başarabiliyoruz," diyor nız vereceğiniz bilgileri depolanıaya hazır ola Hutchinson. caktır. Bir kez makineye erişebildiniz mi dünyaya eriştiniz demeklir," diyor. Geçen yıl, bilgisayar kullanan özürlü Amerikalıların sayısı 40.000'e ulaştı. liunların büyuk bir kısmının yaşamlarındaki değişiklik gerçekten dikkate değer: Doğuştan sagır olan Marc Hagen (17) Apple H'sine kavuştuğunda okulu bırakmak Uzereydi. Annesi Marc'a Minneapolis bölgesindeki 200 kadar bilgisayar haberleşme sistemine nasıl girebıleceğini öğretti. "Bu bilgisayar sayesinde Marc'ın dünyası değişti. Şimdi istese Bangkok'la bile konuşabilir. i'elefon faluralannı gorseniz eerçekten konuştuğunu sanırsııuz," diyor özürlü çocuk Marc'ın annesi. , William Garman (51), I982'de "Lou Gehrig" hastalığına yakalanmış ve iki yıl içinde konıışamaz ve yazamaz hale gelmişti. Gcçen yaz bir grup Westinghouse mühendisi, Gaı man'a, göz kırpmasına tepki olarak bilgisayar ekranının 'cursor'ını çahştıran kızıltötesi bir alıcı taktı. Böylece Garman, hastalığının başlangıcından Özürlüler, lnlgisayar üreticileri bazı ihtiyaçberi ilk kez ailesiyle ve arkadaşlarıyla haberlarını göz önmıe aldıkları takdirde bilgisayarleşebildi. ları daha büyuk kolaylıkla kullanabilecekleGeorgia Griffith (54), kör olmasına karşın rini söylüyorlar. Örneğin aynı anda basılması koleji bitirmiş vc.müzik öğretmeni olmuştu. gereken kontıol tuşları parmaklarını klavye Daha sonra duyma yeteneğini de kaybetti. üzerinde rahats'a uzatamayanlar için büyük soŞimdi bilgisayan ve körler için özel birtakım run oluyor. aletler yardımıyla Braille müziğini okuyabiliGerekli çözüm yollarını bularak bu tip şiyor. Bilgisayar ekranında görunen şekillerin kâyetleri azaltmak amacıyla bilgisayar şirketkabarık noktalar şeklinde kopyalarını çıkaran leri ve araştırmacılar Federal Hükümet'in desbir (versabraille) makine sayesinde, Computeği altında bir araya geldiler. Bu işbirliğinin Serve bilgisayar ağına bağlı yüzlerce ahbabıyelle tutulur sonuçlarından birisi Apple bilgila ilişkisini sürdürüyor ve "Sagır ve köriim; sayarlarının standard olarak artık tum tuşlarama iş göremez degilim!" diyor. da görmeyenlere kolaylık olsun diye birer küScott İJiber'ın kolunun hareketlılıği kas dist çük kabartı kullanması. Gözleri görmeyenlerofisi nedeniyle büyük ölçüde hasar görmüş rin de daktilo yazmayı öğrenmeleri gerekiyor. tü. Luber üç yıl boyunca bir işyerinde muha Bu bakımdan özürlülerle özürlü olmayanlar sebeci olarak çalışü. Minyatür bilgisayar klav eşit durumdalar. Zaten özürlülerin de istedigi yesi ve tuşlara uzanabilmek için kullandığı bir bu. D özürlülere yardım amacıyla sürdürülen çalışmaların en karmaşığı gözle izleme sistemi. Bu izleyiciye sahip olan kişi ekranda bir komuta baktığında bilgisayar o komutu anında yerine getiriyor. TAMAMDIK IC<XRIMCA 14