Katalog

CUMHURİYETDERGİ:23 hazlranı yıllar sonra kuşkusuz en başta, stratejlk sllahlann sınırlandırılmasını öngören SALT2 anlaşmasının nihayet imzalanablldiği ay olarak anımsanacak. SALT1'in sona erdlği 1 eklm 1977 tarihinden önce imzalanması gereken, ancak taraflar arasındaki görüş ayrılıklarının giderllememesi yüzünden imza tarihi sürekll erielenen SALT2'nin geçen ayki İmza töreni, dünya politlkasını yönlendıren ikı büyük devletln başkanlarını da ilk kez bıraraya getirdi. Sovyet lideri BrejnevMn sağlık durumunun uzun gezilere elvermemesi nedeniyle Avusturya'nın başkenti Viyana'da 1518 haziran tarlhlerlnde gerçekleşen zirvede ABD Başkanı Jlmmy Carter ve Sovyet lideri Leonid Brejnev SALT2'yi imzalamalarının yanısıra çeşitll dünya sorunlarında görüş ahşverişinde bulundular. Başkan Carter'ın SALT2'nln imza töreni için Avrupa'ya hareketlnden birkaç gün önce 30 milyar dolarlık bir harcamayı gerektiren, gelişmiş MX füzelerinln yapımına izin vermesi Ise, daha imzalanmadan SALT2'nin ne derecede etkili olabileceğinl gösteriyordu. Dünyanın iplerini ellnde tutan ikl bOyuk devletin liderini biraraya getlren haziran ayı, petrol sorunu nedeniyle Batılı sanayileşmiş ülkelere zor günler yaşatırken, Nlkaragua'da diktatör Somoza'ya bol bol ter döktürdü. 1979 baharıyla birlikte genel seçimler yönunde gözlenen artış, geçen ay da surdü. Bayan Margaret Thatcher ve Kanada Başbakanı Joe Clark gibl bir önceki ay seçilen liderler Iktidar koltuğundaki İlk sınavlarını verlrlerken; Avrupa, Italya, Mısır ve Gana'da yenl seçimler yapıldı. Italya'da Komünlst Parti'nin Hırlstlyan Demokrat azınlık hükümetine Parlamento'da sağladığı desteğl çekmesl üzerlne gldilen erken seçimler, Sosyallstleri kilit partidurumunagetirirken, parlamento aritmetiğini önemlı ölçüde deglştlrmedi. özetle Italya seçimlerinin bir kazananı olmadı, ama kesln bir kaybedenl vardı: Komünist Parti!.. Komünistler 30 yıldan 1979 DIŞ OLAYLAR SALT2: •••••• Elkisi olacak? Carter ve Brejnev: İlk kez Viyana'da biraraya geldller.. bu yana seçimlerde ilk kez oy kaybına uğradılar. % 4 oranında oy ve dolayısıyla Parlamento'da 26 sandalye kaybettiler. Komünıstlerin seçimlerde oy kaybına ugramasının, Italya'nın gelecek yıllardakı siyasal çlzgisinl önemli ölçüde etkılemesi bekleniyor. Avrupa Bırlığı yolunda önemli adımlardan blrı olarak nıtelenen 410 üyeli Avrupa Parlamentosu'nun uyelerı, İlk kez geçen ay doğrudan seçımlerle belirlendl. Dokuz AETÜIkesinde yapılan seçimlere katılma oranı çok düşük oldu. 180 milyon seçmenın yarısının bile sandık başına gitmediği Avrupa Parlamentosu seçimlerinde Ortak Pazar ülkelerının muhafazakâr eğilimli partilerının başarı sağladığı görüldü. Beş yıl süreyle seçilen Avrupa Parlamentosu üyelerı arasında Federal Almanya Sosyal Demokrat Partisl Başkanı Brandt, Fransa Sağlık Bakanı Slmone Veıl, Italya KP lideri Berllnguer, SP liderl Çraxi ve Hıristiyan Oemokratların lideri Zacçagnini de var. Mısır'da 27 yıldır ilk kez çok partili genel seçimler yapıldı. Ama sonucu önceden belli olan seçimlerde çoğunluğu, beklendlği gibl Sedat'ın Ulusal Demokratik Partisl aldı Batı Afrika ülkelerlnden Gana'da ise geçen ay önce darbe, sonra seçimler oldu. Kanlı darbenin lideri teğmen Rawllngs, eylemlerinin seçımlerın düzenli yapılmasını sağlamak amacına yönelık olduğunu AZETECİLİĞİN çlleli meslek olduğu ÛInsanlarıNeher günvardır, yerde olan bilinir. gecesi ne gündüzü. her bitenden bllgi sahibi kılmak için haber peşlnde koşturan gazetecı, aslında haber yakalarken ömrünü tüketiyordur. Çok klşi için şaşırtıcı olan erken gelen Ölüm, gazeteciyi bulursa buna pek kımse şaşırmaz. Hele gazetecl mesleğln en çileli cephesinde çalışıyorsa, eğer savaş muhabirlyse. Ama bir haziran günü mesleğin gerektirdiğl özveri lle Nikaragua başkenti Managua'nın kanlı sokaklarında, elınde kamerası, çektıği görüntülerı ınsanlığın hizmetine sunmak İçin çırpınırken yaşama veda eden Amerikalı televizyon muhablri VVilliam Stevvart'ın ölümüne şaşırmamak elde değildi. ABC adlı Amerikan televizyon şirketinln kameramanı olan VVilliam Stewart, 46 yıllık kaba bir dlktatörlüğün son kahntısı Anastasio Somoza'nın çürümüş rejimini ayakta tutmaya çalışan Ulusal Muhafızlarla Nıkaragua'nın kurtuluşu İçin ayağa kalkan Sandinista gerillalannın arasındaki çarpışmaların cehennem yerine çevırdiğl Managua sokaklarında kör bir kurşuna hedef olarak yaşamını yitirmedi. Elindeki kamerasından başka hlçbır silahı olmayan genç gazeteciyi bir Ulusal Muhafız barikatında durdurdular. Yere yatmasını söylediler. Ellerini başının arkasında kenetlendirdiler. Ve sonra... Sonra üzerine egllip gazetecinin ülkeslnin Somoza dlktatörlüğüne sunduğu bir M16 tüfeğiyle genç gazeteciyi yaşamdan koparttılar. Stevvart'ın bir meslekdaşı ölümünü görüntülemeyi başardı. Bütün dünya, Stevvart'ın nasıl öldüğüne tanık 'oldu. Böylece, Somoza diktatörlüğünün ne anlama geldiğlni anlayablldi, Nikaragua halkımn 46 yıldır sürdürdüğu yaşamın nasıl bir şey olduğu konusunda bir fiklr edinebildi. Olayın görüntülendlğinden habersiz Ulusal Muhafızlar basına Stevvart'ın Sandinista gerillaları tara'.ndan öldürüldüğünü açıklamışlardı oysa. Amerikalı VVilliam Stevvart, görevi gerçeği saptamak ve blldirmek olan gazeteclllk görevlni belkl de farkında ol Sandinista gerillaları: Kadın erkek savasa devam. Gazetecinin ölümü ve diktatörün sonu madan Somoza'nın askerlerinin elinde yaşamına son verllmeden kısa bir süre önce başarıyla yerine getirmiştl. Ulusal Muhafız barikatına ulaşmadan önce bir Sandinista barlkatındaydı Stevvart. Sandinista barlkatını görüntüleyebildl ve çektigi son filml meslektaşları tüm toplumların gözlerl önüne, televizyon ekranlarına ulaştırdılar. Sandinlstalar acımasız Iç savaşın en çetln saatlerinde bir ellerlnde tüfek Managua'nın biryoksul mahalleslnl Somoza ordusunuT saldırısına karşısavunuyorlardı bir yandan da, latin Amerlka'nın sihlrli gitarı bir Sandinistanın elinde, Nikaragua'nın halk şarkıları Sandinistalann dilindeydi. Sandinista barikatında neşe, savaşın en çetin anında bile canlı duran iylmserlik lle Ulusal Muhafız barikatında vahşet, zulüm ve ölüm öylesine çarpıcı birzıtlık tablosu çlziyorlardı ki. Aslında, Stevvart'ın ve meslektaşının kameralarının çizdiği Nikaragua'nın çelişkislydi. Bir yanda türküleri, Isyan bayrakları ve özgürlüğü getirecek silahlarıyla Sandinista Ulusal Kurtuluş Cephesi ve Nikaragua halkı; diğer yanda ABD'nln 46 yıldır silahla besledlği Somoza'nın "Muz Cumhuriyeti" ve onun ölüm ve dehşet saçmaktan başka hiçblr özelllgl olmayan "Ulusal Muhafız" ordusu. •• belirtti. Ama seçim sonuçlarına ılişkin sağlıklı bir bllgl alınamadı Gana Devlet Başkam'nın öldOrülduğu darbenin ardından ülkenın yönetımını, teğmen iRavvllngs baskanlıgında Iki blnbaşı, bir yüzbaşı ve 3 çavuştan oluşan Devrim Konseyi üstlendl. Gana Devlet Başkanı, bir darbenin ardından gelen karmaşık günlerde öldürülOrken, Avrupa'nın çeşitll ülkelerinde sıcak, Brezilya'da ise soğuk hava dalgası yüzlerce insanın ölümüne neden oldu geçen ay. Bu arada dünyanın bir bölümü de geçen ayı ölüm korkusuyla geçlrdi. ABD'nin 6 yıl önce uzaya fırlattıgı uzay laboratuarı Skylab geçen ay blrçok ülke halkı içi korkulu bir düştü sanki. Uzmanlar, her an dünyaya düşmesini bekledikleri 100 ton ağırlığındaki Skylab'ın önce Federal Almanya'ya düşecegi tahmininde bulundular, sonra bu konuda Kıbrıs ve Israil'in adları geçti. Skylab'ın başlarına düşmesini bekleyenler geçen ayı ölüm korkusuyla geçirirlerken, Şikago'da mayıs sonunda düşen ve 273 kişinın ölümüne neden olan DC10 uçak kazasında yaşamlarım yitirenlerin yakınları ise haziran ayını bir yandan ölüleri için üzülürken diğer taraftan da tazminat İçin mahkemelere başvurmakla geçirdiler. Çeşitli hava şlrketlerlnln ellerindeki DC10'ların büyük bir bölümünün arızalı olduğu açıklanırken, söz konusu uçakların yapımcısı hakkında da 50 milyar liralık tazminat davası açıldı. Söz ölüm ve ölüm korkusundan açılmışken Şah'ı unutmak mümkün mü? Bahama'da oturma ıznı alamadığı için Meksika'ya geçen Iran Şahı Rıza Pehlevı de geçen ayı ölüm korkusu ıçınde geçirdi. ABD eski Dışişleri Bakanı Henry Kissinger'in arabuluculuğu sonucu Meksika Hükümeti'nden turist vızesı almayı başaran Şah, Acapulco'da şahane bir malikaneye yerleştı. Ama tam rahat bir soluk alacakken, Iran Devrim Hükumeti tarafından yapılan açıklamada Şah Pehlevi hakkında önceki ay verilen ölüm cezasının infazı amacıyla, Islam Devrim Muhafızları'ndan oluşan bir ölüm mangasının Meksika'ya gittlğl bildirildi. Yeni Iran yönetiminln açıklamasından sonra, Iran'dan ayrılışından bu yana, ilk basın toplantısını dozenleyen Şah Pehlevi ise, "OlOmü tevekkOlle bekledlğinl" söyledl Şah Meksika'da ölüm korkusu içinde yaşarken, Iran da pek güllük güllstanlık sayılmazdı. Idam edllen Şah yanlılarının llstesl her geçen gün kabarırken, Türkmenler ve Kürtlerden sonra geçen ay da Arapazınlıklar yenl yönetime karşı başkaldırdı. Zengin petrol bölgesi olan Kuzistan eyaletlnin HOrremşehlr kentinde özerkllk Istemlyle ayaklanan sOnni Araplarla hOkomet kuvvetlerl arasında meydana gelen çarpışmalarda yuzlerce Insan öldü. Araplar Olkenln en zengin bölgeslnde yaşadıkları ve çalıştıklan halde, halkın en yoksul keslmlnl oluştufduklanndanyakınıyorlardı Sonunda taratlar arasında anlaşma sağlandı ve yenl Iran yönetimi, bölgeye, ekonomik ve sosyal yardımın artırılacağını taahhüt ettl. Ancak bu olaylar Iran Irak llişkllerinde gerglnllğl de berabe>'nde getirdi. Iran'a göre Irak, Arap azınlığı destekliyor ve Irak uçakları Iran sınır köylerini bombalıyordu. Iran Irak llişkilerindekl gerginlik Iran'da Irak aleyhtarı gösterller yapılmasına dek uzandı. 6