Katalog

C! '^HURİYET DERGİ: 22 DIŞ OLAYLAR IJATIDA PETROLE 'TROL, sosyalist blok ve petrol reticlleri dışındakl tüm ülkeler içln ' ge n ay gerçek bir karabasan oldu. Iran'ın bl ıre ihracatı durdurmasının ardından alı bullak olan petrol piyasası ve onu Izl' 'n gellşmeler; benzinsiz yılları, soguk kı.', rı ve enerji darlığı nedeniyle düşecek ka* nmaeğrllerlni haber veriyordu. ıiatılı sanayileşmiş ülkelerde geçen ay sık sık 1930'lara benzer bir ekonomik buralımdan, petrol fiyatlarındakl Istlkrarsızhğın gelişmlş ekonomileri yıkma tehlikesmden söz edlldl. Kara altın" ^973 Arap Israil Savaşı'nın ert indeki günlere benzer bir biçimde, yer üen dünya ekonomisinin en belirleyicl öğt lerinden biri durumuna gelirken, ABD'nln ıthal malı petrole sübvansiyon kararı,' petrol bunalımına yeni boyutlar kazandırdı ve Vashlngton ile Avrupalı mütteflkleri ara: nda sert bir söz düellosunu başlattı. Baiı Avrupalı sanayileşmiş ülkeler ABD'yi sommsuzluk, Başkan Carter'ı da "stokçuluk"\a suçlarken, gözlemcilere göre ABD ile AET arasında bir petrol savaşı başlamıştı bile. f yeni bir ad ^ % • I İ İ C O I I takıldı W I U I V U I I AET göre ABD Rotterdam spot piyasasından satın alınan petrole prim ödemekle bencilce ve petrol darlığına, fiyat anarşisine karşı verilen mücadeleyi etkisiz kılacak biçimde davranmıştı. OECD'nin rakamlarına göre ABD üstelik, tüketici ülkelerin petrolde % 5 oranında tasarruf kararlarını da uygulamamış ve aksine bu ülkede^petrol tüketimi sürekli artış göstermlşti. Buna ek olarak petrol bunalımı nedeniyle AETülkelerinin 1979'un ilk 3 ayında stokları % 5.5 oranında azalırken, ABD'de bu oran yalnızca % 2 düzeyindeydi. AET çevrelerine göre ABD, spot piyasaya hücum etmekle, kışlık fueloil ve motorin stokunu dagarantilemişti. Tükettlği petrolün yarısını ulke içi üretimden sağlayan ABD'nin sübvansiyon kararı, Avrupalı müttefiklerıne göre affedilemeyecek bir davranıştı. Çünkü bu karar sonucunda spot piyasalarda petrol fiyatları hızla yükselecek, buna ek olarak OPEC ülkeleri, resmî fiyatla petrol satmak yerine ürettikleri petrolün bir bölümünü elaltından spot piyasalara süreceklerdi. Dahası, petrolün yüksek fiyattan da kapışıldıgını gören OPEC ülkeleri, resmî fiyatlan da büyük ölçüde artırma yoluna gideceklerdi. Nitekim ABD'nin spot piyasalardan büyük miktarlarda petrol satın almasından sonra resmî flyatı varil başına 14.54 ile 18 dolar arasında değişen petrol, Rotterdam'da varili 45 dolardan alıcı bulmaya başladı. ABD'ye karşı Batı Avrupa'dan yükselen tepkisel sesler, özellikle Fransa Devlet Başkanı ve Federal Almanya Başbakanı'nın demeçlerinde somutlaştı. Schmidt, "Soruna çözüm bulunmazsa, yeni bir dünya savaşı çıkar" diyebilecek kadar ileri gidiyordu. Amerika ile Avrupa arasındaki petrol savaşımn kızıştığı gözlenirken, geçen ay> boyunca petrol sorununun çözümü yolunda çeşitli öneriler ortaya atıldı. AET, IEA, OECD ve Tokyo Zirvesi'nde ortaya atılan bu önerilerde genellikle Fransa'nın başı çektigl görüldü ve gelecekte ABD'nin sübvansiyon kararı türünden yeni bir girişimin engellenmesini amaçlayan öneriler gözeçarptı. Sözkonusu önerilerde, petrolde son günlerde gözlenen fiyat anarşisinin uzun dönemde hızlı fiyat artışlarına ve petrol darlığına yolaçmasını önlemek amacıyla tüketimi gelişmiş ülkeler arasında güçlü bir dayanışma ve ortak bir cephe oluşturulması Istendi: Tüketici ülkeler bir yandan petrol tasarrufuna yönelirken, diğer yandan da petrole resmî fiyattan fazla para ödememeli, spot pıyasaları boykot etmeli, ayrıca söz konusu ülkelerin enerji stoklaması da belirli ilkelere bağlanmalıydı. Carter'e ^ ^ ^ • Tırmanış ABD'nin "petrole hücum " kararı sonucu petrol fiyatlan Rotterdam spot borsasında bir gecede 5 dolar artarak son yıllardaki tüm artış rekorlarını geride bıraktı. OPEC ülkeleri de resmî fiyatlara zam Ostüne zam yaptılar. Tüketici yoksul ülkeler için ise, giderek kabaran petrol faturalarım nasıl ödeyeceklerinı kara kara düşünmekten başKa yapacak pek bir şey kalmadı. Toplantılar üy< En< Kan çer zeni ön< dev mei * • ıtalist ülkeler geçen ay boyunca, Dulundukları AET, Uluslararası < " ansı (IEA) ve Ekonomik işbirliğl ve > a ÖrgOtO (OECD) gibl kuruluşlar <.ınde olağanüstü toplantılar dü•'. Haziran'da toplanması daha planlanmış OPEC ve kapitalist Tokyo zirveleri ise" son gelişışığında büyük önem kazandılar. ABD ICMidİni nasıl savunuyor? ABD ise Karayip bölgesindekı rafinerılerden elde edilen petrolün Rotterdam spot piyasasındaki yüksek flyatlar nedeniyle Avrupa'ya akmasını, sübvansiyon kararına gerekçe olarak gösterdi. Carter yönetiminin sübvansiyon kararı, gerçekte iç polltik nedenlerden kaynaklanıyor. Petrol tasarrufuna yönelik tüm demeçlere karşın ABD'de petrol tuketiminin sürekli arttığı artık bilinen bir sır. Carter yönetiminin enerji tasarrufuna yönelik yasa tasarılarının tümü İse ABD Kongresi tarafından reddedilmiş bulunuyor. Ülkesinde savurganlığı önleyemeyen Başkan Carter de, çareyi "stokçuluk"ta aramaya başlamış görünüyor. ü r , C zirvesi dışındaki tüm toplantılan nnci gündem maddesi, Başkar Can. ı ıthal malı motorin ve fueloil için 5 ck ık sübvansiyon kararıydı. Federal Alm : a Başbakanı Helmut Schmidt ve Fran • enerji ve dışişleri bakanlarının geçoı ay içindeki ABD gezilerinde de bu konu. tağırlık verildi. Alternatİf Petrol sorununun çözümü için ortaya atılan önerllerin diğer bölümünde ise petrole bağımhhgın azaltılması İçin alternatif enerji kaynaklarının geliştirilmesi, ayrıca sentetik petrol yapımı için üye ülkeler tarafından ortak bir fon kurulması istendi. önerilere her gün bir yenlsi eklenirken, Batılı sanayi ülkelerinde giderek uzayan benzin kuyrukları, artık olağan görüntülerden sayılıroldu. Sanayileşmiş ülkelerde petrol tasarrufu amacıyla ardı ardına açıklanan ve genellikle birbirinin benzerl olan önlemlerln arasında bazıları ise oldukça ilginçtl. Örneğin Ingiltere'de deniz taşımacılığında yelkenli gemilerden yararlanılması düşünülüyordu. ABD'nin en zengin eyaletlerinden California'nın en lüks semtlerinden Beverly Hllls'de İse kent içi ulaşımında at arabalarından yararlanılmaya başlanılmıştı. Tüketici ülkelerde petrol çevreslndeki panik giderek yoğunlaşırken, OPEC ülkeleri geçen ayı, petrole tekil ve toplu zamlar yaparak ve spot piyasaya sürdükleri petrol mlktarım artırarak geçlrdiler. # Manş tarihte ilk kez pedalla çalış çalışan biruçakla geçildi TARİHTE İLK KEZ MANŞ DENİZİNİ PEDALLA ÇALIŞAN BİR UÇAKLA GEÇMEYİ BAŞARIRKEN, ENERJİ BUNALIMI İLE CENKLEŞEN DÜN PARMAK ÇOCUK YAMIZDA İLGİNÇ BİR ÖRNEK DE ORTAYA KOYUYORDU. BRYAN ALLEN, PEDALLARLA ENERJİ SAĞLADIĞI UÇAĞI İLE MANŞ DENİZİNİ 2 SAAT 50 DAKİKADA GEÇMİŞTİ. PEDALLARLA ÇALIŞAN, "ALBATROS" ADLI UÇAĞIN AĞIRLIĞI 200 KG., KANAT UÇLARI ARASINDAKİ MESAFE İSE 32METREİDİ. 12 HAZİRAN GÜNÜ BRYAN ALLEN ADLI BİR AMERİKALI ÖZEL ANAOKULU Şehirkâhya Sokağı 39 Kızıltoprak, Kadıköy 37 59 49