Katalog

CUMHURİYET DERGİ: 10 AYIN KONUSU Kreş zorunluğuna kaç Işyerl uyuyor?... Türldye'de kreşe ğereksinmesi olan Ukokul öncesi çocuk sayısı 10 milyona yakın. TANK DEĞİL Çocuklann v« ann«l«rin yasal hakkı: Kı»f. EDİ yaşındaki Ah'met • bahçede çocuklar oynarken, tek başına köpeği okşuyor ve zaman zaman ağlıyor. öğretmenler aradan 5 ay geçmiş olmasına karşın yurda ahşamadığını söyleyip geçlyorlar. Bir öğretmen blr gün kOpeğin memesini emerken yakalamış. merak edlp dosyasını Incelemiş. Ahmet'in kuçuk yaşta annesı ölmüş. Bir süre teyzeslnln yanında kalmış. Teyzesi çocuğunu emzlriyormuş Sevglslz bOyOyen Ahmet anne sevgisinl kOpeğin memeslnde arıyor olsa gerekmiş. Bunu böyle anlatmakla yetlniyorlar, sonra 7 yaşındaki Ahmot'ln böylesi boyutlara ulaşmış sevgl doyumsuzluğunu gıdermek, onu Insanlar arasına sokmak içln hiç bır şey yapmıyorlar. Blr şey yapmak gerektiğı kimsenln aklına gelmlyor daha doğrusu.. OCUKLARINI biri üç, dlğerl 5.5 yaşlarındakl Ikl çocuğunu sobanın yandığı blr apartman daireslnde kltledlkten sonra okula gelen bir Ukokul öğretmeninden okuldakl çocukları sevmeslnl isteyen, başanlı olmasım bekleyen blr toplumda yaşıyoruz. Evde tüp patlamasından blr kazadan korktuğu Içln çocuğunu sokağa çıkardıktan sonra kapısını kltleyerek bır başka çocuğa bakmak uzere blr başka semttekl eve gelen kadını baktığı çocuğa sevgiyledavranmamakla suçluyoruz. Çocuklarını komşuya, evdekl blr yaşlı hastaya bırakan, sOtünu emzlremeyen anadan iş yerlne bağlılık, verimll çalışma bekliyoruz. Çocuğunu bırakacak alleden ne blr yaşlı, ne de komşu bulamadığı için, çok pahalı olan ama çocuğun blr türlü sevemediğl özel yuvalardan birine bırakan annenin ücretinln yarısından fazlasını bu Ç Y ışın çalışma koşullarını, çocuğa yararlı olup olmadığmı izleyecek, yurt yönetimı çocuğun anne baba işlevini sürdürecektır. Oysa uygulamada okul yönetiml sabah erken saatlerde yurdu işe gltmek üzere terkeden ve akşam geç saatlerde yurda dönen çocuklann nerede olduklannı ne iş yaptıklarını dahi bilmemektedir. Büyük bır rahatlık içinde, çocuklann çoğunlukla hamallık, seyyar satıcılık işlerinde çalıştıklan anlatılabilmektedir. Bu da Yetmıyormuş gıbi okul sorunlan ile ılgılı düzenlenen birraporda "çocuklar gündüz yurtta olmadıkları ve çocuklann yurda gellş saatleri ile öğretmenlerin mesai saatleri birbirıne uymadığından öğretmenler çocuklarla karşılaşamıyorlar. Buna göre öğretmenlerin çocuklarla görüşebılmesi için ek mesaiyapılmalıdır" asgarl ücretle çalışan ve 8 saat mesai yapan blr çocuk anasının çocuklann en asgarlsi İle doğal gerekslnmelerlnl karşılaması olası mıdır? Yetiştlrme yurtlarında Öğretmen kadrolan en asgarlsi ile bile hiçbir zaman doldurulamamaktadır. özel eğitimden geçmiş olması, öğretmenllğin dışında çocuğun analık ve babalık gerekslnmesini karşılaması gereken öğretmen hiç bır ek olanak sağlanmadan ve genellıkle bir sürgün yeri olarak yetiştirme yurtlarında görevlendirilmektedir. Diğer öğretmenlerle aynı ücreti alan yetiştlrme yurdu öğretmeni, diğer öğretmen ders saatinden sonra evlne giderken, sabah 7'den akşam 9.30'a kadar yetiştirme yurdu çocuklanndan fıılen sorumlu olmaktadır. Bır başka dram: Yetiştirme Yurtları Bir başka yetiştirme yurdunda Ukokul son sınıf öğrencist blr çocuk "öğretmen anne bir müzik aleti alabilirmlsinlz" dlye soruyor. Dışardan gelen tüm konukları öğretmen olarak düşunuyor. Bir başkasının geleblleceğini hayal edemedlği gibi, yurtlardakl tüm çocuklar, anneslzllğin bır yansıması, herkese "öğretmen anne" sözcuklerl ile sesleniyorlar. Ders dışı saatlerde çocuklann ne oturablleceklerl blr yer ne yapabllecekleri blr şey var.. Çalışan çocuklann kaldığı yetiştlrme yurtlarında yasa ve yönetmellklere göre, devlet, çocuklara gelecek Içln bir meslek öğretme yükümlOlüğunü Ostune almıştır. Yasa ve yönetmellklere göre, yurtta çocuğun meslek sahlbi olması için gerekll koşullaı yaratılamazsa yurt yönetimi çocuğa dışarda İş bulacak, bulduğu Acı gerçekler, utanç verici yatam kosullan.... denilmektedır. Devlet öğrencılerle karşılaşmıyan öğretmenlere bu yurtta hangı görevı yaptırmaktadır?.. Yetiştlrme yurtlanndakl tOm gözlemler birbinnden acı gerçekleri sergilıyor. Devletın koruma, analık babalık görevinı aldığı çocuklar, okula gitme olanağını bulsalar bile utanç verici giysiler, utanç verici beslenme ve yaşama koşulları İçinde bakılıyorlar Isıtılabilen yetiştlrme yurdu binası, yatakhaneler parmakla göstenlecek kadar az. Çocuklann giydirllmeslnden, söküklerlnln dıkilmesine, her tür hizmetlerinın yapılmasına, çoğunluğu sevgısizlık, bağımsızlıktan çok büyük yaşlara kadar altlannı ıslatan çocuklann yıkanmasına kadar her türlü ışten sorumlu çocuk analanna ortalama 406070 çocuk düşmektedır. Genellıkle 13.5 saat günlük görev yanında gece nöbetleri, gece nöbeti olmasa bile, gece hastalanan, korkan, kavga eden çocuklann her sorunundan sorumlu olmak, genellıkle sOrekll görevde olma sonucunu getlrmektedir. Ukokul öğretmeni ile aynı ücreti alan, kendı çocuğu içln surekli görevde Iken ayrıca yemek hazırlamak zorunda kalan, çoğu kez kalacak lojman da bulamayan öğretmenler ya yetiştlrme yurtlarında görev kabul etmemekte, ya da zorunlu blr sngarya olarak görev yapmaktadırlar. özel kurslardan geçmiş çok azı, görevini billnçll ve sorumlu ama kendinden özverlll olarak sürdürmektedir. Yetiştirme yurdu ogretmenının çalışma koşulları bir yaz tatlli sorunu bile çözümlenmiş, özel çalışma koşulları düşünülmüş değildir. £ özel yuvaya kaptırdıktan sonra aldtğı Ocretten yakınmamasını, Işine severek sarılmasını hayal edebillyoruz. Bıraktığı yer ister ailenin blr yaşlı büyügu, İster ücretle tutulan kadın, İster yuva olsun, ya da çocuk kapılar arkasına tek başına kitlensin, çocugunun onu bırakmak istemeyen hıçkıran sesl kulaklarında evinl terk eden bir ananın, yaşama olumlu gözlerle bakablleceğini kurabilen bir hayal gücü bulunablllr mi?. TOrklye'de çalışan kadının kreş sorunu, öylesine somut, öyleslne büyük boyutlu kl.. Ve öylesine çok şöyler söylendi, örnekler sunuldu kl, bu konuda bağışıklık kazanan, taşlaşan duygularımızı etklleyebllme olasılığı, yenl çarpıcı örnekler sunulabllse dahi çok zayıf. Bu nedenle, çarpıcı, ülkemlzde hemen hemen her çalışan ananın yaşadığı dramlardan örnekler sunma yerine, bugüne kadar ne yapıldığına, gelebildlğimlz noktaya bir göz atalım öncelikle.. Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlığına bağlı 8, Milli Egltim Bakanlığına bağlı 8, Çocuk Eslrgeme Kurumunun 10 tane kreş ve yuvası var. 178 özel kurum dışında fabrika ve çeşitli işyerlerlndeki toplam kreş ve yuva nltellğindeki kurum sayıaı 40. Toplam hepsl 244 ediyor. Istatlstlklere göre Türkiye'de resmi ana okulları da dahll özel ve resmi kurumlardan yararlanabllen Ukokul öncesi çocuk sayısı 10 bini pek aşmıyor. Oysa yine istatlstlklere göre, kreşe gereksinmesl olan ilkokul öncesi çocuk sayısı 9.6 mllyonun ustunde. Türkiye'de çalışan yaklaşık 6.2 milyon kadın var. Kadınları koruyan, çocuklarının kreş sorununu düşünen yasalarımız da var. Yasalarımıza göre her 100 kadının çalıştırıldığı İş yerinde bir emzirme odası, her 300 kadının çalıştırıldığı ışyerinde de bir kreş açılması zorunluluğu var. 1475 sayılı İş Yasasının 81. maddesl ile 20.7.973 tarlhlnde yürurlüğe glren tüzük kadın Işçilerin çalıştığı iş yerlerindeki emzirme odası ve kreşlerin açılma koşullarını düzenllyor. Ama kaç İş yerl bu yasal gereklere uyuyor?.. "Her işyerinde, her mahallede" kreş kampanyasını 1976 yılından bu yana yürüten llericl Kadmlar Derneği, yasaya uymayan Işyerlerini de saptamaya çalışmış, bir dökum yapmış. Bugüne kadar yapablldiklerl saptamalara göre, sadece Istanbul'da 100300 kadın işçi çalıştıran ve emzirme odası olmayan işyeri sayısı, 37.300'ün üstünde kadın işçi çalıştıran kreş ve emzirme odası olmıyan iş yeri sayısı ıse 21. Bunlardan 2'slnde çalışan kadın sayısı 1500 clvarında. Yasaya uymayan işyerlerı İçin ylne yasaların öngördüğü ceza 1500 lira para cezasından öteye geçmiyor. Hiç Işlemiyen yasa maddesl işletilse, yasaya uymayan emzirme odası ve kreş açmıyan Işyerlerl cezalandırılsa ne olacak sanki? Kreşin, emzirme odasının maliyetl yanında 1500 lira para cezasının ne anlamı olabllir? Kaldı kl bu yasa yükümlülüğünden kurtulmak çok daha kolay. Kreş için kadın İşçi sayısını 299da emzirme odası ıçın 99'da tutarsanız yasal yukumluluğunuz kalmıyor. Bu da kadın işçilerln yasaların uygulanmasını istemeleri, sendikaların D U konuda baskı yapmaları halinde Işverenlerin çok sık baş vurdukları blr çözüm yolu. Kadınlar yasal haklarını isterken bu kez işlerlnden oluverlyo'lar.. Ülkemlzde Işyerlerinln büyük çoğunluğu küçOk işletmeler nlteliğinde. % 98.1'I kOçük Işyerleri nitellğinde. % 79.9'u 10 ile 100 arasında işçi çalıştırıyor. Kadın Işçilerl koruyan yasalar dışında çalışan kOçük iş yerlerindeki kadın işçilerımizin durumu ne olacak? Bir de yasal güvence altına alınması hiç düşünülmemiş memurlar var. Sözleşmeslz çeşltll iş yerlerindeki, evlerde tarımda çalışan kadınlar var. Onların çocukları ne olacak? •