Katalog

eskisehir c 04 21 Mayıs 2011 Cumartesi Yrd. Doç. Dr. Mesut Erşan Eskişehir Osmangazi Üniversitesi At at ürk ve E s ki ş e hi r arihe tanıklık eden Eskişehir, coğrafyasının özelliği nedeniyle her önemli olayın merkezi. Belki gazi, şanlı ve kahraman unvanlarını alamamış ama gazilerin ve kahramanların gözdesi olarak, bir tarihsel miras ve gururun sahibi. Büyük Önder Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün Eskişehir’i 22 defa ziyaretleri kent halkını onurlandırmış ve moral vermiş, yörenin kalkınmasında ve büyümesinde önemli bir itici güç oluşturmuştur. Mustafa Kemal Atatürk burada yaptığı konuşmalarda hem ulusumuza hem de bütün dünyaya çok önemli mesajlar vermiş, Eskişehir’de gördüğü destekten aldığı güç ve memnuniyeti ise sonraki gelişmelerin temelini teşkil etmiştir. T ‘Milli Mücadele’nin önemli bir merkezi’ Türk Millî Mücadelesi’nde çok önemli bir merkez olarak ön plana çıkan Eskişehir, Mondros Mütarekesi’nin 7. maddesine dayanılarak İngilizler tarafından işgal edilmiş, demiryolları denetim altına alınmış, askerlerimize ve halkımıza zulmedilmiş, ancak bu İngiliz işgal dönemi 20. Kolordumuz tarafından I. ve II. Eskişehir Harekâtları ile sona erdirilmiştir. Bu arada Sivas Kongresi’nde Eskişehir’i üç delege temsil etmiş, bu kongre sırasında şehrin, milli hareketin yeni merkezi olması da bizzat Mustafa Kemal tarafından dile getirilmiştir. Haziran 1920 tarihinden itibaren Eskişehir bir cephe şehri olmuştu. Anadolu’yu paylaşma planları yapan emperyalist devletlerin TBMM hükümetine baskı yapmak üzere Yunan kuvvetlerinin ileri harekâtına izin vermesi üzerine, alınacak önlemleri görüşmek için 21 Haziran 1920 tarihinde Mustafa Kemal Paşa, komutanlar ve milletvekillerinden oluşan kalabalık bir grupla Eskişehir’e geldi. Bu Mustafa Kemal Atatürk’ün Eskişehir’e ilk gelişi idi. İkinci gelişi ise 28 Temmuz 1920’de, Batı cephesindeki subay ve erleri görmek ve selamlamak üzere Meclis Başkanı, Milli Savunma Bakanı ve 15 kadar milletvekili ile gerçekleşti. Ali Fuat Paşa ile görüştükten sonra Bilecik’e hareket ettiler. Atatürk, yaklaşık bir ay sonra, 27 Ağustos 1920 günü, yanında Milli Savunma Bakanı Fevzi Çakmak Paşa ve Genelkurmay Başkanı İsmet Paşa olduğu halde, Batı cephesini teftiş etmek ve askerlerle bayramlaşmak üzere özel bir trenle şehrimize geldi. Mustafa Kemal Paşa, doğruca cephe karargâhına giderek subaylarla bayramlaştı. 1921 yılından itibaren Eskişehir sıcak savaşla tanıştı. Birinci (610 Ocak 1921) ve İnönü (31 Mart1 Nisan 1921) savaşları ile 1025 Temmuz 1921 tarihlerinde cereyan eden Kütahya Eskişehir Muharebeleri denilen savaşlardan sonra İç Anadolu’nun en stratejik şehri olan Eskişehir, 19 Temmuz1921 tarihinden 2 Eylül 1922 tarihine ka dar 1 yıl 1 ay 14 gün düşman işgalinde kaldı. Türkün iki yüzyıldır devam eden geri çekilmesi Sakarya Zaferi ile son buldu. 30 Ağustos Dumlupınar Meydan Muharebesi kazanılınca, Eskişehir Cephesi’ni tutan 3. Kolordumuz ile Kocaeli Grubu’nun çabalarıyla 12 Eylül 1922 gecesi Yunan kuvvetleri Eskişehir’i boşalttılar. ‘Eskişehirliler için övünç kaynağı’ Yunan Ordusu şehrimizden çekilirken şehri yakıp yıkmış, harabeye çevirmişti. Şehrin işgalden kurtarılmasından sonra Mustafa Kemal Atatürk, 15 Ocak 1923 tarihinde şehrimizi yedinci defa ziyaret ettiler. Bu ziyaretinde söylediği şu sözler Eskişehirliler için büyük bir övünç kaynağıdır: “Efendiler, Eskişehir’i ve Eskişehir halkını çok iyi tanırım. Mücadeleye başladığımız ilk zamanlarda bir taraftan Yunanlılar İzmir’e çıkmışlardı. Diğer taraftan İstanbul’da halife ve padişah namı altında bulunan zat birçok heyetler tertip ederek her tarafa saldırdığı gibi buraya da Hamdi Paşa’yı göndermişti. Ve onun dayanağı olan bir İngiliz kuvveti de burada bulunuyordu. Eskişehir halkı, içinde ve yakınında düşman kuvveti mevcut olduğu ve bizim de elimizde kuvvet bulunmadığı zaman çok büyük vatanperverlik ve azmü celadet göstermiştir. Ankara’dan Ali Fuat Paşa buraya gelmiş ve bura halkı dahili ve harici kuvvet haline dönüşerek kendine ilhak etmiştir. Bunun üzerine İstanbul kuvveti kaçmış ve İngiliz kuvveti kovulmuştur. İşte Eskişehir halkı, bu evsafı güzide ile muttasıf bir halktır...” Mustafa Kemal Atatürk’ün Eskişehir’i son ziyareti 20 Ocak 1938 tarihindedir. Bu tarihe kadar yirmi iki defa ziyaret ettiği Eskişehir’de memleketin sorunlarını Eskişehirlilerle paylaştı. Eskişehirliler de onun gerçekleştirdiği her devrimi büyük bir coşku ile karşılayıp desteklediler. ‘Çiçek yağmuru altında uğurlandı’ Büyük Önder Atatürk’ün kente her gelişlerinde coşkun sevgi gösterilerinde bulunan Eskişehirliler, 10 Kasım 1938’de acı haberi duyunca derin bir üzüntü yaşamaya başlamış, Ata’nın cenazesini karşılamak üzere on binler Eskişehir İstasyonu’nda toplanmış, 20 Kasım 1938’de saat 03.15’te Atatürk’ün cenazesini taşıyan özel tren istasyona gelmiş, 03.28’de halkın gözyaşları arasında, çiçek yağmuru altında Ankara’ya uğurlanmıştır. Eskişehirliler için Atatürk yolu; çağdaş, ilerici, demokratik bir yoldur. Bu yolda emin adımlarla yürümek azminde olan Eskişehirliler üniter, laik ve demokratik devlet yapısını korumak ve geliştirmek bilincine sahiptirler.