Katalog

ENERJİ 18 Enerji fiyatlarında artış sürüyor Oğuz TÜRKYILMAZ Makina Mühendisleri Odası Enerji Komisyonu Başkanı Temmuz 2008’de uygulanmaya başlanan, elektrik ve doğalgaz fiyatlarının otomatik olarak düzenlenmesine olanak veren Maliyet Bazlı Fiyatlandırma (MBF) öncesinde, elektrik fiyatları arttırıldı. Konutlarda elektriğin çıplak fiyatına yapılan yüzde 25.72 oranında zamla, fiyat 0.121053 YTL/kilovat saatten (kWh), 0.15219 YTL/kWh’e yükseldi. 2007 sonunda 0.10244 YTL/kWh olan konutlarda elektriğin çıplak fiyatı; yılın ilk altı ayında, yüzde 48.56 artış görmüş oldu. Kendi elektrik faturamdan (BEDAŞ) hareketle yaptığım hesaplamaya göre elektrik kullanma maliyeti 2007’ye göre, Temmuz 2008’de yüzde 45.01 oranında artmıştır. (Tablo 1) 2008 Temmuz rakamları Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu’nun (EPDK) İnternet sitesinde yer alan rakamlardır. Her ne kadar, kamu sektöründe görece en yüksek ücretliler olan Özelleştirme İdaresi ve EPDK başkanları, yüzde 45 oranında bir artışı fazla bulmasalar da; her yıl ücretleri, gerçekleşen değil, gerçekleşenin gerisinde kalan hedeflenen enflasyon oranında, tek haneli, düşük ücret artışları alan milyonlarca işçi, memur ve emekli için bu artış kayda değer bir artıştır. MBF uygulaması ile elektrik fiyatları 1 bundan sonra da sürekli artmaya devam edecektir. Elektrik Mühendisleri Odası’nın analizlerine göre asgari yaşam standartlarına göre bir ailenin aylık elektrik tüketimi 230 kWh’dir. Bu durumda, bir ailenin ödeyeceği elektrik faturası bu yılın, ilk altı ayında 35.06 YTL’den, 52.16 YTL’ye yükselmiştir. Beş yıl boyunca elektrik fiyatını arttırmamakla övünen siyasi iktidar, IMF’ye verilen taahhütler doğrultusunda 6 ayda yüzde 45 oranında zam yapmıştır. Elektrik fiyatlarının sabit tutulduğu dönemde, diğer enerji girdilerinin fiyatlarında çok ciddi artışlar yaşanmıştır. Bu artışlar, petrol, LPGotogaz, Her ne kadar, kamu sektöründe görece en yüksek ücretliler olan Özelleştirme İdaresi ve EPDK başkanları, yüzde 45 oranında bir artışı fazla bulmasalar da; her yıl ücretleri, gerçekleşen değil, gerçekleşenin gerisinde kalan hedeflenen enflasyon oranında, tek haneli, düşük ücret artışları alan milyonlarca işçi, memur ve emekli için bu artış kayda değer bir artıştır. doğalgaz, kömür fiyatları bazında aşağıda incelenmektedir. makalesindeki saptamalar bu durumu ortaya koymaktadır: Benzinde 2.5 yıllık artış yüzde 100’e Dayandı TABLO 1: Konut Elektrik Faturası Hesabı Satış Fiyatı (YTL/kWh) DİĞER MALİYETLER Perakende Satış Hizmet Bedeli İletim Sistemi Kullanım Bedeli Dağıtım Sistemi Kullanım Bedeli HİZMET BEDELLERİ ARA TOPLAM TRT Payı Enerji Fonu Fonlar Toplamı Belediye Tüketim Vergisi KDV (Satış Fiyatı+Hizmet Bedelleri) X 0.18 Toplam Hizmet Bedelleri, Vergiler Konut Tüketicisine Maliyet (YTL/kWh) 2007 ARALIK 0.10244 %1.48 %3.65 %15.97 %21.10 %2.44 %1.22 %3.66 %6.1 %21.80 %52.66 0.1564 Petrol fiyatlarında dünyada esas olarak son bir yılda hızla artış yaşanmasına karşın, ülkemizde artışlar süreklidir. EPDK Petrol 2008 OCAK 2008 TEMMUZ Raporu’ndan alınan 0.12053 0.15219 bilgilere göre 2005’ten bu yana kurşunsuz benzin satış fiyatının %1.3 %1.05 yüzde 54.78, motorin 50 %3.50 %2.77 satış fiyatının yüzde %17.70 %14.09 81.18, 6 no’lu fueloil %22.50 %18.01 fiyatının yüzde 177.19 %2.44 %2.44 oranında arttığını %1.22 %1.22 göstermektedir. (Tablo 2) %3.66 %3.66 Bu tablonun işaret ettiği diğer bir husus da, %6.1 %6.1 vergilerin yüksekliğidir. %22.05 %21.24 Şükrü Kızılot’un %54.31 %49.01 17.6.2008 tarihli 0.1934 0.2268 “Rafineri Fiyatına Yüzde 180 Vergi 3.60 YTL ’ye satılan benzinden 1.4765 YTL Özel Tüketim Vergisi (ÖTV), 55 Ykr Katma Değer Vergisi (KDV) olmak üzere toplam 2.03 YTL vergi alınıyor. Rafineri çıkış fiyatı olan 1.13 YTL ’yi, ÖTV ve KDV toplamı olan 2.03 YTL ile kıyasladığımızda, benzinde; rafineri çıkış fiyatının yüzde 180’i kadar vergi alınıyor. Nakliye, EPDK payı, bayi kárı vs. derken pompa satış fiyatı 3.60 YTL ’ye çıkıyor. (İlginçtir; Tüpraş ve EPDK, akaryakıtın rafineri çıkış fiyatını ‘devlet sırrı’ gibi gizli tutuyor. İnternet sitesinde ve sorulduğunda açıklamıyor!) Verginin de vergisi var Bu arada ilginç bir durum da verginin vergisi ile ilgili. Benzinden alınan KDV hesaplanırken, 1.4765 YTL olan ÖTV’nin de yüzde 18 KDV’si hesaplanıp, fiyata ekleniyor. Başka bir anlatımla, 1.4765 YTL olan ÖTV’den, 27 Ykr de KDV alınıyor. Benzinde, verginin vergisi alınmıyor olsa, benzin fiyatı 27 Ykr ucuz olacak. Petrol ithal eden ülkelerin tümü, ham petrolü yaklaşık aynı fiyata alıyorlar. Türkiye’de fiyatın yüksek olması ‘insafsız vergiler’den kaynaklanıyor.” Öte yanda, motorine uygulanan vergilerin arttırılması ile motorin ve benzin arasındaki fiyat farkı azalmıştır. LPG ve otogaz fiyatlarındaki artışlar ENERJİ ENERJİ ENERJİ ENERJİ TABLO 2: Petrol Ürünleri Fiyatları Kurşunsuz Benzin 95 Oktan Vergisiz TOPLAM ARTIŞ % Kurşunsuz Benzin 95 Oktan Vergili TOPLAM ARTIŞ % Motorin 50 Vergisiz TOPLAM ARTIŞ % Motorin 50 vergili TOPLAM ARTIŞ % 6 no’lu Fueloil vergisiz TOPLAM ARTIŞ % 6 no’lu Fueloil vergili 6 no’lu Fueloil vergili ENERJİ ENERJİ ENERJİ ENERJİ 2005 OCAK 0.58 2.30 0.65 1.86 0.28 0.57 ENERJİ 2006 OCAK 0.82 41.38 2.58 12.17 0.89 36.92 2.15 15.59 0.46 64.29 0.79 38.60 ENERJİ 2007 OCAK 0.99 70.69 2.78 20.87 1.06 63.08 2.35 26.34 0.54 92.86 0.88 54.39 ENERJİ ENERJİ 2008 OCAK 1.14 96.55 3.09 34.35 1.26 93.85 2.60 39.79 0.74 164.29 1.14 100.00 ENERJİ 2008 TEMMUZ 1.13 94.83 3.60 56.52 1.35 107.69 3.37 81.18 0.87 210.71 1.58 177.19 ENERJİ