Katalog

15 ENERJİ İran’ın bu hattan Türkiye’ye gönderdiği Türkmenistan gazını satma hakkı bulunmayacak. İran Türkiye’ye hat aracılığıyla gönderdiği Türkmenistan doğalgazını sürekli notalar ile bildirecek. İran’dan çıkacak söz konusu doğalgaz, Tahran yönetiminin daha önce yaptığı anlaşmalarda olduğu gibi, doğrudan Türkiye tarafından İsrail’e satılamayacak. (Ancak Ankara bu sıkıntının KKTC aracılığıyla çözülebileceği görüşünü taşıyor.) Doğalgaz anlaşmasının süresi 2023 yılına kadar olacak. 2023 yılında koşullar yeniden gözden geçirilecek. Anlaşılamayan unsurlar İki ülke arasında anlaşılamayan 2 unsur bulunuyor. Bu unsurlardan birincisi fiyat konusu... İran doğalgazı Türkiye’ye yaklaşık 260 dolar seviyesinden satmak istiyor. Ancak Ankara en fazla 230 dolar verebileceğini belirtiyor. Ancak hem İranlı hem de Türk diplomatik kaynakları, fiyat konusunda ortada buluşmanın an meselesi olduğunu vurguluyorlar. Türk diplomatlar her iki tarafın teklifini biraz esnetmesi durumunda yakın süreçte bir anlaşmanın sağlanabileceğini belirtiyor. Türkiye ile İran 2004 ortalarında doğalgaz görüşmelerinde istedikleri fiyatı karşı tarafa kabul ettiremeyince uluslararası tahkime karar vermiş, ancak taraflar hakemlerini belirlemedikleri için konunun Uluslararası Tahkim’de görüşmelerine geçilememişti. 2006 yılında ise hem doğalgazın anlaşma dahilindeki miktar kadar gelmemesi, hem de fiyat indiriminin gerçekleşmediği gerekçesiyle Ankara İran ile yaşanan sıkıntıyı kesin olarak tahkime götürmüştü. Tahkim süreci halen devam ederken, her iki taraf da tahkim sürecinden kendisinin sorumlu olduğunu öne sürüyor. maddeden hali hazırda büyük rahatsızlık duyduğu için, bu ifadenin yeni metinde yer almasını istemiyor. İran tarafı ise, bu madde olmadan anlaşmayı imzalamaya yanaşmıyor. İran 2007 sonu ve 2008 başında Türkiye’ye verdiği doğalgazı bu nedenden dolayı tamamen kesmiş, Ankara’nın konuyla ilgili notalarını ise, bu gerekçeyi öne sürerek dikkate almamıştı. Bu nedenle kış boyunca Türkiye İran’dan doğalgaz alamadığı gibi, spot piyasasından aldığı sıvılaştırılmış doğalgaza yaklaşık 250 milyon dolar para harcamak durumunda kalmıştı. Türkiye ile pazarlıkları bir türlü sona erdiremeyen İran son 1 yıl içerisinde tarihinin en büyük iki petrol anlaşmasına imza attı. Tahran yönetimi Çin ile 2.5 milyar dolarlık, Malezya ile ise 16 milyar dolarlık iki anlaşma yaptı. Ahmedinecad yönetiminin yakın süreçte Rusya ile de benzeri bir protokol imzalamasına kesin gözüyle bakılıyor. Cumhurbaşkanı Mahmud Ahmedinecad’ın özel istemiyle Türkiye’ye ‘yeni sahada’ tam 3 doğalgaz sahasını ihalesiz olarak verme kararı almışken, görüşmelerin bu derece yavaşlamasına anlam veremiyoruz. Dış mihraklar aradan çekilirse, biz Türkiye’ye, Türkiye de Avrupa’ya doğalgaz satar. Böylece iki komşu güçlenir ve zenginleşir” değerlendirmesini yaptı. SİNOPEC, İran’ın Yadavaran petrol sahasını geliştirecek. Çok önemli ve zengin bir saha olan bu bölgeden, önümüzdeki 4 yıl içinde günde 300 bin varil ham petrol çıkarılabilmesi öngörülüyor. Anlaşma kapsamında çıkarılacak petrolün günlük 150 bin varilinin de Çin’e ihraç edilmesi öngörülüyor. Bunun yanı sıra Malezya ile gerçekleştirilen anlaşma ise Çin ile yapılanan 6 katından daha fazla önem taşıyor. 16 milyar dolar değerindeki anlaşma ayrıca İran’ın tarihindeki en önemli doğalgaz anlaşması olması bakımından tüm dünyada ses getirmişti. Bu anlaşma kapsamında ise, Buşehr kentindeki Gülşen ve Firdevs doğalgaz havzasından çıkacak toplam 60 trilyon metreküplük doğalgazın tamamının Malezya tarafından kullanılması anlamına geliyor. Bu da Malezya’nın bir daha doğalgaz sıkıntısı yaşamasının neredeyse imkansız oluduğunu gösteriyor. ‘ABD müdahale ediyor’ Konuyla ilgili olarak üst düzey bir İranlı diplomat ise, Cumhuriyet Enerji’ye açıklamada bulunurken ABD’nin anlaşmanın imzalanmasına doğrudan müdahil olduğunu ve sürecin işlemesini engellediğini savundu. Söz konusu diplomat, tam Ankara ile Tahran anlaşmayı imzalamak üzereyken, ABD’nin desteğiyle Irak doğalgazının Türkiye’ye gelmesi konusunun gündeme sanki yeniymişçesine atıldığını böylece, kendileriyle sürdürülen görüşmelerin yavaşladığını ileri sürdü. Üst düzey diplomat, “Bizim doğalgazı satmaya, Türkiye’nin de almaya ihtiyacı var. İran Mücbir sebepler yine sıkıntı Üzerinde bir türlü anlaşma sağlanamayan fiyat dışındaki diğer konu ise, İran’ın “mücbir sebepler” olarak adlandırdığı “beklenmedik gelişmelerin hattı etkilemesi sorunu...” Ankara söz konusu Türkiye ile imzalayana kadar... İran Türkiye ile pazarlıklara başladığı 2007 yılının 17 Temmuz tarihinden daha sonra iletişime geçtiği Çin ve Malezya Şirketleri ile ise çok ciddi anlaşmalar imzaladı. Her iki ülke de ABD’nin “ambargo uygularız” tehditine kulak asmadı. İlk anlaşma Çin’in Sinopec Şirketi ile gerçekleştirildi. Bu anlaşma Asya’da asrın anlaşması olarak nitelenirken, anlaşmanın esası Çin’in İran’dan petrol ve gaz alması ve İran’da önemli bir petrol yatağının geliştirilmesini kapsıyor. Anlaşmanın ayrıntılarında ise şunlar var: Çin önümüzdeki 25 yıllık bir dönem içinde İran’dan yılda 10 milyon metreküp sıvılaştırılmış doğalgaz (LNG) alacak. Çin Devlet Petrol Şirketi (SİNOPEC) vasıtasıyla İran’ın petrol ve doğalgaz sahalarında sondaj, arama, geliştirme faaliyetlerine katılabilecek, petrokimya ve gaz sanayisinde, boru hatlarında, bunlarla ilgili hizmetlerde yatırım yapabilecek, ortaklıklar kurabilecek ve başka ilgili faaliyetlere de katılabilecek. Petrol alanında varılan anlaşmayla ENERJİ ENERJİ ENERJİ Rusya sırada Tüm bunların yanısıra Cumhurbaşkanı Mahmut Ahmedinecad’ın teklifi üzerine Rusya da aynı bölgede yatırım gerçekleştirmeyi düşünüyor. Rusya daha önce Türkmenistan ve Kazakistan ile doğalgaz anlaşmaları yaparak TürkiyeAB Doğalgaz boru hattının gerçekleşmesini büyük oranda engellemişti. İran’ın Türkiye ile yaptığı pazarlıklarda doğalgazın fiyatından hiçbir biçimde geri adım atmamasının temel nedeninin de yapılan ve yapılacak olan bu anlaşmalar olduğu ifade ediliyor. Dünyanın 4. büyük petrol üreticisi olan İran, bütün ülkelerdeki petrol ve doğalgazın yüzde 5’ini sağlıyor. ? ENERJİ ENERJİ ENERJİ ENERJİ ENERJİ ENERJİ ENERJİ ENERJİ ENERJİ ENERJİ ENERJİ