Katalog

21 ENERJİ Tablo 1 20002008 Arasında Fiyat ve Üretim Artışları (%) Metaller Fiyat Artışı Üretim Artışı 585 45 Demir Bakır 435 32 Kurşun 562 3 Altın 245 4 Nikel 639 2 Çinko 265 20 Alimünyum 112 14 ürünlerinin karşılanabilmesi için hammaddeye ve doğal kaynaklara olan ihtiyaç da bu duruma paralel olarak artmıştır. Arz dengesine bağlı olarak büyüyen dünya sanayisinin özellikle petrol, doğalgaz ve kömür gibi enerji hammaddelerine ve demir, krom, bakır gibi metal madenlerine olan ihtiyacı giderek artmıştır. Fiyat artışında ABD’nin etkisi Günümüzde dünya ekonomisinde üretilen mal ve hizmetlerin toplam değeri (dünya gayrisafi geliri) yaklaşık olarak 36 trilyon dolardır. ABD’nin ulusal gelirinin ise bu miktarın 1 bölü 3’ü olan yaklaşık 12 trilyon dolar olduğu belirtilirse, son yıllarda ortalama olarak yıllık yüzde 34 oranında bir büyüme gerçekleştiren ABD ekonomisinin parasal büyüklüğü daha iyi anlaşılabilir. ABD ekonomisinde yaşanan gelir fazlalığı özellikle sanayi hammaddelerine yönelmiş, bu durumda metaller başta olmak üzere maden fiyatlarının artmasına neden olmuştur. Metal fiyat artışlarının nedenleri Dünya genelinde yaşanan ekonomik gelişmelerin ve özellikle son yıllarda elde edilen büyüme rakamlarının rekor denebilecek yüksek oranlara ulaşması ve sanayileşmede yaşanan gelişmeler beraberinde hammaddelere olan yüksek talebi gündeme getirmiştir. Bu dönemde, dünya genelinde madencilik faaliyetlerinin ulus devletlerden daha çok dev şirketler aracılığı ile yapılmaya başlanılmasının ardından dünya madenciliğinde yapısal bir değişim de yaşanmış ve bu yapısal değişim başta metaller olmak üzere maden üretim ve fiyatlarını etkilemiştir. ‘Mining Deals 2007’ raporunda madencilikteki birleşme ve satın alma işlemlerinin sayısının geçen yıl yüzde 69’luk bir artışla 1732’ye yükseldiğini bildirmiştir. 2007 yılında bu değerdeki işlemlerin sayısı 2005 yılına göre iki kat artmıştır. Rapora göre, Çin ve Rus şirketleri, Kuzey Amerika ve Avustralya’da kilit satın almalara imza atarken, bu iki ülkedeki şirketlerin gerçekleştirdiği maden sektörü birleşme ve satın alma işlemlerinin toplam değeri 2007’de 32 milyar dolar, 2005 yılında ise 5.3 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir. nikel ve demir tüketimleri alınarak dünya metal tüketimi içinde Çin’de yaşanan metal tüketiminin nasıl arttığı en iyi şekilde gözükmektedir. Grafik 2 Büyüyen sanayi metal talebini artırdı Dünya ekonomisi 21. yüzyılın başlarında olduğumuz şu günlerde oldukça büyük değişiklikler yaşamaktadır. Büyüyen sanayi üretimleri, küreselleşerek birbirine yaklaşan ülkelerde üretilen mal ve hizmetlerin 2000’li yılların başında dünya ekonomisine de yansımaları olmuştur. Dünya ekonomisi 20002008 (ilk 6 aylık bölüm) aralığında yıllık yüzde 3.8 oranında büyüme sağlarken, metal fiyatlarının zirve yaptığı yıllar olan 2002’de yüzde 3.4, 2003’de yüzde 3.8 büyüme kaydetmiştir. 2004’te bu oran yüzde 5.2, 2005’te yüzde 4.7 ve 2006’da yüzde 5.4 oranında gerçekleşmiştir. Büyüyen dünya ekonomisinin ihtiyaçlarına paralel olarak gelişen sanayi yatırımları ve Çin maden üretim ve tüketiminde şampiyon Son yıllarda dünya ekonomisinde yaşanan gelişmelere paralel olarak özellikle Çin ve Hindistan gibi ülkelerde yaşanan beklenmedik büyüme ve sanayileşme oranları ile sanayinin en önemli hammaddeleri olan enerji kaynakları ve metaller gibi madencilik sektörü ürünlerine aşırı bir talep olmuştur. Dünya Bankası 2006 verilerine göre Çin sanayisinin ihtiyacı olan bakır, demir, krom, nikel, alimünyum ve manganez başta olmak üzere ihtiyacının ancak yüzde 25’lik bir bölümünü karşılamakta, ihtiyacın geri kalan kısmını dışalım yolu ile kapatmaktadır. Yandaki Grafik 2’de dünya metal tüketimi içinde Çin’in artan payını göstermektedir. Bu grafikte yıllar itibarı ile alimünyum, bakır, yılda ikiye katlanmış ve 2.2 milyar tonu geçmiştir. Çin’de her hafta yeni bir termik santral açılışı yapılmaktadır. Grafik 3’te bazı ülkelerde demirçelik ürünlerinin tüketim ve fiyatları gösterilmiştir. Çin’in artan demirçelik tüketimine paralel olarak demirçelik fiyatlarının artması son derece ilginçtir. Grafik 3 Günümüzde Çin dünyada en çok madenin üretildiği ve tüketildiği bir ülke konumuna gelmiştir. 2003 yılından itibaren Çin’in ani talep artışı karşısında dünya maden üretimi Çin’in maden talebini karşılayamamıştır. Arztalep arasındaki boşluktan dolayı dünyada enerji ve metal fiyatları hızlı bir şekilde artma eğilimine girmiştir. Çin’in yıllık kömür üretimi son 5 Çok uluslu şirketler ve birleşmeler Çok uluslu şirketlerin, ulusların toplumsal ve ekonomik yaşamlarındaki belirleyici konumları, özellikle son yirmi yılda, önemli oranda güçlenmiştir. Pazarın, üretim ve üretim teknolojisinin az sayıda dev şirketin denetiminde olması, bu şirketler yararına yapısal değişim süreçlerinin başlatılmasına neden olmuştur. Bu süreçte birçok ülke, iç pazarlarını devlete ait kamu şirketlerini özelleştirerek ve yabancı sermaye yatırımlarını teşvik ederek uluslararası madencilik endüstrisine açmıştır. Madencilik sektöründeki birleşme ve satın alma işlemlerini inceleyen “Mining Deals 2007” raporunda madencilikteki birleşme ve satın alma işlemlerinin sayısının geçen yıl yüzde 69’luk bir artışla 1732’ye yükseldiğini bildirmiştir. 2007 yılında bu değerdeki işlemlerin sayısı 2005 yılına göre iki kat artmıştır. Rapora göre, Çin ve Rus şirketleri, Kuzey Amerika ve Avustralya’da kilit yabancı satın almaların altına imza atarken, bu iki ülkedeki şirketlerin gerçekleştirdiği maden sektörü birleşme ve satın alma işlemlerinin toplam değeri 2007’de 32 milyar dolar, 2005 yılında ise 5.3 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir. Madencilik sektörüne hakim olan şirketlerin sektördeki parasal büyüklüğü yandaki Tablo 2’de gösterilmiştir. Bu tabloya ek olarak, platin ve molibden pazarının yüzde ENERJİ ENERJİ ENERJİ ENERJİ ENERJİ ENERJİ ENERJİ ENERJİ ENERJİ ENERJİ ENERJİ ENERJİ ENERJİ ENERJİ ENERJİ ENERJİ