Katalog

ENERJİ 10 Neden hidrolik enerji? nerji bir sorun olarak genellikle kalkınma çerçevesinde tüm diğer faktörlerle bir arada düşünülürken, enerji üretimi için gerekli yapılanma bu faktörlerden soyutlanmaktaydı. Ancak son senelerde çevre konusunda artan bilinçlenme ve farkındalık nedeni ile enerji üretim yapılanmaları sürdürülebilirlik ve çevresel etki bağlamında çok ağır suçlamalar ve hatta engellemelerle karşı karşıya kalmakta. Bu nedenle hidrolik kaynaklar kullanılarak elde edilecek enerjiye yönelik yapılanmalarla ilgili olarak bir şey yazmadan önce yukarıda sözünü ettiğim konulara ilişkin duruşumu paylaşmak istiyorum. Bunu, öncelikle sürdürülebilirlik, sonra da yenilenebilirlik ve enerji kaynaklarının dışa bağımlılığı perspektiflerinden yapacağım. İlk olarak sürdürülebilirlik konusunda düşündüklerimi paylaşmak istiyorum. Enerji insanlığın evrimi ile koşut olarak farklı şekillerde elde edilmiş olsa da hemen tek değişmeyen hususun yaşam kalitesi ve standardının yükselmesi için giderek artan miktarlarda tüketiliyor olma özelliği olduğunu düşünüyorum. Şekil 2 Bugün geldiğimiz noktada, Şekil 1’de basitçe görselleştirilmiş olan bir dengenin sağlanması fazlaca önemli hale gelmiştir. Küreselleştiğimizin sürekli vurgulandığı günümüzde, genellikle kalkınmış, diğer bir deyişle yaşam standardı çok yükseklere ulaşmış ülkelerin sürekli gündeme getirdiği sürdürülebilirlik yaklaşımı ile yaşam kalitesinin de yükseltilmesi ya da en azından olduğu düzeyde muhafaza edilebilmesi talebi vurgulanmaktadır. Kalkınmakta olan ülkelerde ise doğası gereği enerji talebi hızla artmakta ve çoğunlukla çevreye karşın üretim amacı ile bazı uygulamalar yapılabilir olarak gündeme gelmektedir. Şekil 1 Yenilenebilen, yatırımı, işletmesi, üretimi ucuz olan enerji kaynakları seçilmeli E Prof. Dr. Metin GER ODTÜ İnşaat Mühendisliği Bölümü Küreselleştiğimizin sürekli vurgulandığı günümüzde, genellikle kalkınmış, diğer bir deyişle yaşam standardı çok yükseklere ulaşmış ülkelerin sürekli gündeme getirdiği sürdürülebilirlik yaklaşımı ile yaşam kalitesinin de yükseltilmesi ya da en azından olduğu düzeyde muhafaza edilebilmesi talebi vurgulanmaktadır. Kalkınmakta olan ülkelerde ise doğası gereği enerji talebi hızla artmakta ve çoğunlukla çevreye karşın üretim amacı ile bazı uygulamalar yapılabilir olarak gündeme gelmektedir. İkinci olarak paylaşmak istediğim husus ise gelinen noktada suyun küresel boyutta artan önemi. Bu konuda nicel veriler yerine dünya liderlerinin yaptıkları bir nitel değerlendirme sonucunu, liderlerin en önemli olarak gördükleri hususların listelendiği Şekil 2’yi irdelemek istiyorum. Söz konusu değerlendirmede su en önemli konu olarak görülmekte ve hemen arkasından da yenilenebilir enerji konusu, diğer bir deyişle artan enerji taleplerinin yenilenebilir enerji kaynakları kullanılarak elde edilmesi hususu gündeme getirilmektedir. Bu iki başlığı takip eden başlıkların ilk ikisi ise yoksulluk ve kamu sağlığı olup doğrudan yaşam kalitesi ile ilgili hususlardır. Kısacası liderlerce yakın gelecekte yaşam standardı ve yaşam kalitesi konusunda öne çıkan en belirleyici unsurların su ve yenilenebilir enerji olduğu ifade edilmektedir. söylemeden yenilebilir enerji (kaynakları) ile ilgili olarak bir tanım yapmak istiyorum. Yenilenebilir enerji (kaynakları), doğal süreçlerde sürekli olarak var olan enerji akışından elde edilen enerjidir. Ancak söz konusu kaynakların yenilenebilir kaynaklar olarak tanımlanabilmesi için enerji elde etme hızının, kaynağın kendini yenileyebilme hızından küçük ya da en azından söz konusu hıza eşit olması gerekmektedir. Örneğin, fosil yakıtlar çok uzun zamandır istismar edildikleri için teorik olarak yenilenebilir olmalarına karşın çok yakın bir gelecekte tükenmiş olacaklardır. Bazı durumlarda ise elde edilen enerji miktarı, güneş enerjisinde olduğu gibi, enerji kaynağının büyüklüğü yanında ihmal edilebilecek kadar küçüktür. Bu durumda da enerji kaynağı yenilenebilir bir kaynak olarak değerlendirilir. İster yenilenebilir isterse yenilenemez olsun hemen tüm enerji kaynakları tüketilme evrelerinde çevreyi kirletmektedir. Tablo 1’de durum özetlenmiştir. Tablo 1 Suyun öne çıkışının nedeni, hemen her türlü enerji üretimi için gerekli oluşu yanında yaşam ve kaliteli yaşam için olmazsa olmaz oluşudur. Bu konuda daha fazla bir şeyler Görüldüğü gibi güneş enerjisi dışında tüm enerji kaynakları çevreyi etkilemektedir. Ayrıca bu tabloda, genişletilmiş çevre tanımı içinde kalan tarihi ve kültürel miras ve biyoçeşitlilik hususları ile etkileşimlere yer verilmemiş olduğu da vurgulanmalıdır. Üçüncü olarak paylaşmak istediğim husus da enerji kaynağının yerli kaynak olmasıdır. Kalkınma ve yaşam kalitesi ve standardını en azından sürdürebilmek için stratejik önemi olan enerjinin dışa bağımlılığı konusunun önemini vurgulamaya gerek olmadığını düşünüyorum. Bu durumda çevre, sürdürülebilirlik bakış açısından yenilenebilirlik ve yerli olma özellikleri enerji konusunda yapılacak bir değerlendirmede mutlaka göz önünde bulundurulması gerekli nitelikler olarak belirlenebilir. Bunlara ek olarak yatırım ve üretim maliyetleri de göz ardı edilmemesi gereken hususlardır. Kısacası, enerji kaynakları planlaması yapılırken; temiz ve çevre dostu olan yenilenebilen yatırımı ucuz olan işletmesi/üretimi ucuz olan yerel olan enerji kaynakları kaynak çeşitliliği de sağlanacak şekilde seçilmeli ve kullanılmalıdır. Yanda (sağ) yer alan şekillerde, sekiz farklı enerji kaynağı Bu temel farklılığı göz ardı ederek yalın bir çevrecilik yaklaşımı ile sürdürülebilirliği sahiplenmenin, kalkınmakta olan ülkeler için yaşam kalitesini bir yana bırakalım, yaşam standartlarını yükseltebilmeleri için oldukça yüksek maliyetler getirebileceğini düşünüyorum. ENERJİ ENERJİ ENERJİ ENERJİ ENERJİ ENERJİ ENERJİ ENERJİ ENERJİ ENERJİ ENERJİ ENERJİ ENERJİ ENERJİ ENERJİ ENERJİ