Katalog

BERTRAND RUSSELL’DAN “BOLŞEVİZMİN PRATİĞİ VE TEORİSİ” Reddedilemeyecek bir felsefi teklif 1917 Devrimi’nin ardından Bolşevizm tüm dünyada olduğu gibi İngiliz solunda da ilgiyle karşılanır. Bertrand Russell, 1920’de Bolşevizmi yerinde incelemek için İşçi Partisi’nden bir heyetle SSCB’ye gider. Russell’ın bu ziyaret sırasındaki izlenimlerini aktaran “Bolşevizmin Pratiği ve Teorisi”, Sovyet deneyiminin ilk yılları hakkında ayrıntılı bilgiler veren bir kitap. taner koçak Bolşevikler, Ekim 1917’de Rusya’da, SSCB’nin kuruluşuyla sonuçlanacak bir devrim başlattı. Ekim Devrimi’nden sonraki beş yıl boyunca Rusya büyük bir iç savaş yaşadı: Bir yanda Rus devletini yıkıp komünizmi kurmak isteyen Bolşevikler ve Kızıl Ordu, diğer yanda ise ABD, İngiltere ve Fransa da dahil olmak üzere birçok güçlü kapitalist ülke tarafından desteklenen antikomünist Beyaz Hareket ve Beyaz Ordu. Sonrasını hepimiz biliyoruz. Bolşevikler sonunda kazanacak ve nüfusun büyük çoğunluğunu köylülerin oluşturduğu bu geniş ve geri kalmış ülkede komünizmi uygulamak için çaba harcayacaktı. SSCB’nin bu ilk yıllarını en iyi anlatan eserlerden biri kuşkusuz Bertrand Russel’ın kaleme aldığı ve Özgür Ulusoy tarafından Türkçeye kazandırılan Bolşevizmin Pratiği ve Teorisi (1920) adlı eseri. LENİN VE TROÇKİ’YLE TANIŞMA 1917 Devrimi’nden sonra tüm dünyada olduğu gibi İngiliz solunda da Bolşevizme yönelik ciddi bir ilgi ve sempati oluşur. O dönemde İngiltere İşçi Partisi’ndeki tartışmalarda taraflardan biri olan sosyalist düşünür ve aktivist Russell, Mayıs 1920’de partiden bir heyetle birlikte konuyu yerinde incelemek, objektif değerlendirmelerde bulunmak amacıyla ve büyük umutlarla Rusya’ya gider. Bir ay boyunca Moskova ve Petrograd’ı ve birkaç küçük kırsal kasabayı ziyaret eder. Lenin ile tanışır ve onunla birebir bir görüşme yapar. Bir operada Troçki’yle bir araya gelir. Gorki ile karşılaşması ise seyahatinin en duygulu kısmıdır. Sovyet Rusya’nın büyük şehirlerinin, caddelerinin yanı sıra küçük köylü kasabalarının sokaklarında da dolaşır; hem komünistlerle hem de sıradan vatandaşlarla konuşur. Fakat bu ziyaret onda SSCB’nin geleceği hakkında büyük bir ümit yaratmaz: “Rusya’ya bir komünist olarak gittim ancak rejimi sorgusuz sualsiz kabul edenlerle yaptığım görüşmeler benim komünizme karşı değil, insanların uğruna yaygın bir sefa bulunur; alt sınıfların maddi açıdan Sovyet Hükümeti’nin beceriksizliği ve lete katlandığı bir itikada körü körüne Çarlık Rusyası’ndaki konumuna kıyasla köylülüğün zorunlu gıda maddelerinin bağlılığına dair kuşkularımı binlerce kat çok daha iyi durumda olduğundan, genel kamulaştırılmasına direnişi nedeniyle artırdı.” olarak komünizmden fayda gördüğünü verimli bir gıda dağıtımının sağlanamadı BAŞARISIZLIĞA MAHKÛM kabul eder. Russell, Rusya’nın toprak büyüklüğü ve kendi tarımsal kaynakla ğını iddia eder. Russell, “Kızıl Bürokrasi”nin doğuşunu Kitap iki ana kısımdan oluşuyor: Birin rına dayanan yapısı nedeniyle aslında öngörmekle kalmaz, spekülatif bir biçim ci kısımda (“Rusya’da Mevcut Durum”) gıda kıtlığının ıslah edilebileceğini fakat de Sovyetler Birliği’nin “Lenin olmasa Russell, Rusya’nın o günler kolaylıkla Bonapartist bir askerî deki durumunu sanat, eğitim, otokrasiye” dönüşebileceğini ileri hukuk, ekonomi sürer. Dürüst ve açık bir durum ve sanayi, günlük değerlendirmesinden sonra şu yaşam, şehirkırsal kritik sonuca varır: “İki neden kesim arasındaki den ötürü Bolşevizmi reddetmek ilişki ve çelişkiler zorundayım: Birincisi, insanlığın çerçevesinde analiz komünizme Bolşevik yöntemlerle eder. ulaşmak için ödeyeceği bedelin En genel anlam çok ağır olması; ikincisi, bu bedel da bakıldığında ödendikten sonra bile ulaşılan Russell’ın 1920’de sonucun Bolşeviklerin arzuladığı Sovyet Rusya hak gibi olacağına inanışım.” kındaki olumlu değerlendirmeleri olumsuzlardan fazla. Russell, Sovyet “RUS KOMÜNİZMİ NEDEN BAŞARISIZ OLDU?” Hükümeti’nin komünizmi Kitabın ikinci kısmında (“Bol uygulamaya çalışırken son şevik Teori”) ise Russell, Bolşe derece elverişsiz koşullarla vizmi teorik çerçevede tartışır ve karşı karşıya olduğunun “Rus komünizmi neden başarısız farkında. Rusya, bir gecede oldu?” sorusuna yanıt arar. Ma feodal Çarcı bir krallıktan ilk teryalist tarih anlayışı, örgüt komünist devlete dönüşüyor. lenme, devrim ve diktatörlük O dönemde ülke nüfusunun kavramlarını ele alır. Sonrasında yüzde 85’i köylülerden oluşu Rusya’nın yanı sıra İngiltere’nin yor. Sanayileşme oranı belki koşullarını da göz önüne alarak de tüm Avrupa’nın en düşüğü. başta sanayinin sürdürülebilirliği Bu yetmezmiş gibi Sovyet olmak üzere, “Komünizmin başa Hükümeti dünyanın en büyük rısı için gerekli koşulları” tartışır. emperyal devletleri tarafından Özellikle bu kısmıyla kitap bir desteklenen karşıdevrim gezi ve anı çalışması olmaktan cilerle mücadele ediyor. Bu çok Russell’ın kapsamlı tarih, nedenlerle Russell, Bolşevikle siyaset, felsefe ve sosyoloji bilgi re epey sempati duyar. Hatta siyle harmanlanmış bir düşünce sonradan bu sempatisinin eseridir. Kitap, ilk ve en güçlü biraz aşırı olduğunu söyler MarksistLeninist devletin başarı ancak gene de Bolşevikler ve başarısızlıklarını çözümlemek hakkında şu değerlendirmeyi isteyen herhangi biri için çok yapar: “Bolşevikler ne tapıl değerli bir kaynak. Bolşevizmin ması gereken melek ne de yok Pratiği ve Teorisi, gerek yazıldı edilmesi gereken şeytan. Bol ğı dönemde gerek günümüzün şevikler, neredeyse imkânsız sosyalist çevrelerinde, Bolşevizm olan bir görevi büyük bir be ve Sovyet deneyimine ilişkin en ceriyle yerine getirmeye çalı önemli referans eserlerden biri şan cesur ve muktedir kişiler olarak kabul gördü, görmeyi de sadece.” sürdürüyor. n Öte yandan Russell, Bol şevizmin gerek teoride gerek pratikte başından iti Russell’ın 1920’de Sovyet Rusya hakkındaki olumlu değerlendirmeleri olumsuzlardan fazla. Sovyet Hükümeti’nin Bolşevizmin Pratiği ve Teorisi / Bertrand Russell / Çeviren: baren (1920’de) başarısızlığa komünizmi uygulamaya çalışırken elverişsiz koşullarla karşı Özgür Ulusoy / bgst Yayınları / mahkum olduğu tespitinde karşıya olduğunun farkında. 154 s. 16 20 Nisan 2017 KItap