Katalog

“Kara Kitap” 25 yaşında Kara Kitap’ı (yeniden) okumak için 25 neden Orhan Pamuk’un ve Türk edebiyatının klasiklerinden “Kara Kitap”, yayımlanışının yirmi beşinci yılında özel bir baskıyla okur karşısında. Pamuk’un büyük çoğunluğu hiçbir yerde yayımlanmamış el yazması sayfaları, çizimleri, ilk baskıya son anda ekleyip çıkardığı her biri birbirinden ilginç paragraflar, cümleler ile kitabın muamma ve bilmecelerini ortaya çıkaran yazı ve karalamalarıyla... önemli olan romanı kavrama çabası değil, kelimelerin zihninizde yarattığı büyüleyici resmi tekrar seyretme isteğidir. 3 Kara Kitap okurunu kendine hapsetmez, aksine başka okumalara yönlendirir. Öncelikle Doğu’nun büyük kültürüne açar. Şart değildir ama Kara Kitap’tan daha yoğun tat alabilmeniz için örneğin Hüsnü Aşk’ı, Mantıku’ttayr’ı da okumanız, Binbir Gece Masalları ve Muhayyelat’ı da elden geçirmeniz iyi olur. Bu demektir ki bu kitaplarla kuracağınız her okuma deneyimi dönüp dolaşıp yolunuzu yeniden Kara Kitap’a getirecek, okumanızı tazeleyecektir. 4 Bu anlamda Kara Kitap, Türk romanının eve dönüşüdür. Benim çok önemsediğim bir yönü de budur. Kendisini Muhayyelat yazarı Aziz Efendi’nin torunu olarak gören Orhan Pamuk, çağdaş romanı Türkçenin yüzlerce yıllık hikâye geleneğine büyük bir ustalıkla bağlar. Kara Kitap’tan sonra romancılar dededen kalma sandığı karıştırmaya daha büyük bir cesaret gösterdi. Bu dönüştürücü gücü bile Kara Kitap’ı edebiyatımızın en önemli romanlarından biri yapmaya yeter. Kitabını, New York’ta bir üniversite kütüphanesinde Mesnevi’yi, Hüsnü Aşk’ı ve benzerlerini okurken kurgulayan Pamuk, kendisinden yaklaşık yüz yıl önce Paris kütüphanelerinde divan şiirini keşfeden Yahya Kemal gibi geleneksel hikâyeyi keşfetmiş ve yine onun şiire yaptığı gibi bu kaynağı yenileyerek Türk romanında bir dönem başlatmıştır. 5 Kara Kitap, hikâyeye övgüdür. Nâmık Kemal ve Ahmet Midhatların pozitivist Batı romanını yerleştirmek için anlatı dünyasından söküp atmak istediği geleneksel hikâyeye itibarını iade eden ilk “edebi metin”dir. Gerçekçi ve öğretici olmaya şartlanmış romancıların güdümündeki okur için büyülü bir bahçeye çıkmak gibidir. İçinden atamadığı olağanüstü hikâye dinleme ihtiyacını “yüksek edebiyat” içinde rahatça giderebilen okur, suçluluk duygusundan da arınır böylece. Bunun içindir ki sonunu bildiğimiz halde tekrarlatmaktan bıkmadığımız çocukluk masalları gibi satır satır bildiğimiz Kara Kitap’ı da okumaktan bıkmayız. 6 Kara Kitap çıktığı günlerde yazarı sık sık okumak ile panayır ve eğlence kelimeleri arasında ilişki kurmuş olabilir ama çok da kulak asmamak gerek söylediklerine. Uzun okuma yolculuğunun sonunda sadece iyi edebiyatın hazzıyla dolmayacak, aynı zamanda yaşadığınız topluma ve kendinize dair nice durum üzerine düşüncelere dalacaksınız. Kara Kitap’ı okumak, hayata dair sorular uyandıran bir sürece katılmaktır. Pamuk’un bütün kitaplarında ama öncelikle Kara Kitap’ta kurcaladığı konular arasında, Doğu Batı kültürlerinin bir karmaşa içinde gündelik hayatımıza yansıması da vardır. Bu tür sorunlar çağlar içinde bizimle birlikte yol aldıkça Kara Kitap da yeniden okunabilme potansiyelini koruyacaktır. K İ T A P S A Y I 1 3 1 8 Orhan Pamuk Kara Kitap’ı yazdığı yıllarda, ABD’deyken. r Handan İNCİ ara Kitap yayımlandığında doğanlar şimdi yirmi beş yaşında. O günlerde genç olanlar ise orta yaşı geçti, geçiyor. Yirmi beşinci yılı için yapılan özel baskı Kara Kitap’ı ilk defa okuyacak gençler için de nicedir okunacaklar listesinde bekletenler için de güzel bir fırsat yarattı. Ama asıl tadı “yeniden” okuyanlar çıkaracak. Çünkü Kara Kitap tek okumayla üzerinden geçip gidebileceğiniz bir roman değil. Bir çiçek dürbününü her sallayışta yeni şekillere bürünmesi gibi Kara Kitap da her okumada yeni hayaller, düşünceler açıyor önümüze. Bu romanı hem bir an önce okumak hem de dönem dönem yeniden okumak gerek. Size bunun için en az yirmi beş neden sıralayabilirim: K okunacak güçte ve zenginliktedir. Bu tür kitaplar hakkında konuşurken “ilk okuduğumda…” diye kurulur cümleler çünkü aradan bir süre geçtikten sonra yeniden okuma isteği uyandırırlar, tüketilemezler. Bunlara zaten “klasik” diyoruz. Kara Kitap Türk edebiyatının klasiğidir ve Calvino’nun da dediği gibi “klasikler, insanların, hiçbir zaman ‘okuyorum’ demedikleri, genellikle ‘yeniden okuyorum’ dedikleri kitaplardır.” Kara Kitap’ı yeniden okumaya zaten ilk okumanın sonunda karar vermişsinizdir. 2 Kara Kitap’ın parçalı yapısı sadece yeni okumalar için değil “seçilmiş” okumalar için de elverişlidir. Bir senfonide daha çok sevdiğiniz bölümünü tek başına dinleyebilmeniz gibi Kara Kitap’ı da tadı damağınızda kalan bir bölümünden okuyabilirsiniz. Bir gün “Boğazın Suları Çekildiği Zaman”da dolaşmak için bir başka gün Melih Amca’nın mankenler galerisini gezmek için alabilirsiniz elinize. Bu defa 1 Edebiyatımızda pek az roman tekrar S A Y F A 1 2 n 2 1 M A Y I S 2 0 1 5 C U M H U R İ Y E T