Katalog

RENKLER SESLER HARFLER AYTÜL AKAL NİLAY YILMAZ ÇİĞDEM GÜNDEŞMAVİSEL YENER MUSTAFA DELİOĞLU KİTAP GÖLGESİ Gökkuşağı Askerleri 1967 doğumlu Andrea Hirata, Gökkuşağı Askerleri’nde eğitim sorunları, insan hakları, doğal kaynak yönetimiyle ilgili çarpıklıklar, devlet politikaları ve çocuk ekseninde dolaştırıyor okuru. Genç okurların rahatlıkla özdeşim kurabilecekleri anlatıcı, Endonezya’da geçen hüzünlü öyküyü prizmadan geçiriyor. Ë Mavisel YENER ökkuşağı Askerleri, 2005’de Endonezya’da yayımlandıktan sonra yirmi üç ülkede daha yolculuğuna devam etmiş. Endonezya’da tüm zamanların en çok satan romanı olmuş; filmi çekilmiş. Otobiyografik bir roman olan Gökkuşağı Askerleri, Endonezya’nın yazınsal haritası üzerinde yükselen bir yıldız. Endonezya’nın Belitung adasındayız. Bu ada Güney Çin Denizi ile Java Denizinin buluştuğu noktada. İkal ile tanışıyoruz ilkin. Çok çocuğu, az maaşı olan bir madencinin oğlu o. Romanın anlatıcısı aynı zamanda. İkal, ücretsiz olan Muhammadiye İlkokulu’nda öğrenci. Okulu sürekli olarak kapatılma tehdidi altında. Aslında İkal ve Gökkuşağı Askerleri adını verdiği arkadaşları, her açıdan tehdit altında: Kötümser, fırsatçı devlet memurları, sömürgecilerden pek de farkı olmayan açgözlü kurumlar, gittikçe derinleşen fakirlik, dağılmakta olan altyapı, hiç kapanmayan özgüven yaraları… Ancak, sıra dışı iki öğretmen sayesinde hâlâ umutları var. Okur kendini, onun ve arkadaşlarının, kasabanın güçlü kalay madencilerine başkaldırılarını desteklerken buluyor. Sınıfın yalın ayaklı matematik dehası olan Lintang’ın zengin firmanın çocuklarını bir akademik yarışmada alt etmesini coşkuyla destekliyoruz. Endonezya’da yaşayan insanlar ve âdetleriyle yakından tanışıyoruz. Muhammadiya İlkokulu bölgenin en fakir köy okulu. Aileler, ücretsiz olduğu için çocuklarını oraya gönderiyorlar. Endonezya’da eğitimin insanın temel gereksinimi olduğunun bilinmediğini anlatıyor bize İkal. Okulun genç öğretmeni Bumus’un yanısıra İkal’in yoksul sınıf arkadaşlarıyla da tanışıyoruz kitapta. Tüm dersler için yalnızca iki öğretmen var. Okulun tuvaleti bile yok. Bu gereksinimlerimi çözmek için gereken şey, yakındaki çalılığa gitmek! Bir okul düşünün sınıfın tavanındaki delikten havadaki uçaklar görünüyor, yağmurlu günlerde SAYFA 30 ? 18 NİSAN Bir başka gerçeklik: G şemsiyeler altında ders yapılıyor, kuma dönüşen çimentodan yapılmış zeminde oturuyorlar. Öğrenciler okullarının çökmek üzere olduğu korkusuyla yaşıyorlar. Sınıfı dolduran kuvvetli rüzgarla baş etmek de kolay değil. Sınıfa girebilmek için önce içerideki keçileri dışarı çıkarmak zorunda olan öğrenciler… İşte böyle bir okuldayız. Pak Harfan, öğrencilerine yalnızca bilgi veren değil, ruhani anlamda da yol gösterici bir öğretmen. Hollandalıların adadaki büyük hazineyi keşfetmelerinden sonra pek çok şey değişiyor. Bu büyük hazinenin adı: Kalay. Kalay, zengin aileleri daha da zengin yapıyor, yoksullara yararı yok. Bir gün okula başlarında inşaat kaskı, ellerinde matkaplar olan adamlar geliyor. Onlar arazi mühendisleri. Görevleri, arazideki kalay oranını belirlemek. Okulun bulunduğu yerdeki kalay seviyesi yüksek; okulun hemen kapatılıp kalay aramasına geçmeleri an meselesi! TEHDİT ALTINDAKİ OKUL Kitap boyunca, okulun tehdit altında olduğunu İkal okura unutturmaz. Bu tehditlerden biri öğrenci sayısının azalmasıdır. Sayı azalırsa okul kapatılacaktır. İkinci tehdit de okulun bulunduğu arsa kalay oranının yüksek çıkmasıdır. Zaten çökmek üzere olan okuldaki öğrenciler her gün kaygıyla okullarına gelirler. Doğal kalay kaynağını işleten şirketin üst düzey yöneticileri “Hanedan” denilen seçkin bir semtte yaşıyor; bu semtteki lüks evler sıkı güvenlik önlemleriyle korunuyor. Fakir köy çocuklarının gözünde orası uzak durulması gereken bir yer. Hanedan’da en başarılı öğrencilerin ye2013 İkal’in ergenlik dönemine ve ilk aşkına da tanık oluyoruz romanda. İkal, A.Ling’e aşık olur ama kısa süre sonra Ling başka bir yere taşınır. Onu unutmak kolay olmayacaktır. “Çocuk olmanın en inanılmaz yanı budur; seneler süren, daha doğrusu tam beş sene süren bir aşktan sonra kırık bir kalbi onarabilme yeteneği.”(s, 152) Ling ile sadece bir kez görüşebilmiş olmasına karşın İkal ona âşıktır. A.Ling’in, İkal’e verdiği bir kitap onun umutsuzluğunu hafifletecektir. Bu kitabın yazarı James Herriot’tur. Bir veterinerin mücadelesini anlatan bu kitap İkal’e yepyeni bir ruh üfler. Hayatta aşkın dışında başka güzellikler de olduğunu fark etmesini sağlar. İkal’in yazmak ve hayal kurmak gibi iki yeteneği vardır, Ling’in verdiği kitap adresini bulmuştur! Bir gün, fakir Muhammadiya okuluna zenginlerin okulunda okumak istemeyen Flo’nun gelmesiyle birlikte çok şey değişir. “Şımarık, zengin” kız Flo bu okulda okumak için tuhaf bir biçimde isteklidir. Flo, kısa zamanda, okuldaki öğrencilerinin yanında yer alır, “Gökkuşağı Askerleri”nin bir üyesi olur. IŞIK VE ATEŞ KARDEŞLERİ Okulları kapanmasın diye olağanüstü çaba gösteren öğrenciler, yani Gökkuşağı Askerleri, başlangıçta boşa zaman öldüren bir grup gibi görünürken sonradan saygı duyulan bir gruba dönüşürler. “Ertesi gün direnişimizin haberleri yerel gazetelerde yer almaya başladı. Ve böylece, hindistancevizi kabuğu, ahır okulumuz meşhur oldu. İnsanlar her yerde, krala meydan okuma cesareti göstermiş öğretmen ve öğrencilerinden bahsediyordu.” (s, 198) Şaman olan öğretmenlerinin onları çıkardığı ilginç yolculuk, okurların da ilginç yolculuğu haline gelir. Gökkuşağı Askerleri ışık ve ateş kardeşleri olmuşlardır, şimşekler ve fırtınalar altında her zaman birbirlerine sadık kalırlar. Tehditlerden kurtulmayı başarmanın, finansal zorlukları yenmenin oluşturacağı yaralar silinebilir ama eğitime karşı inancımızı yitirirsek onun oluşturacağı yaraları sarmak pek kolay olmayacaktır. Sonunda materyalizm kazanır; okul, öğrenciler, öğretmenler, hatta eğitim sistemi kemirilir. Okulla ilgili sorunlar çocukların hayatının her alanına girer, sistematik olarak onları başkalaştırır, özgüvenlerini yerle bir etmeye çalışır. Öğretmenleri sayesinde cesaret bulur, zorluklarla başa çıkarlar. Romanın dönüştürücü, değiştirici gücü, okurları farklı bir iç yolculuğa çıkaracak… Genç okurlara, derinlikli, yaratıcı okumalar dilerim! ? *Gökkuşağı Askerleri/ Andrea Hirata/ Çeviren: Taçlan Topal/ Butik Yayıncılık/ 255s./ 2013/ 14+ Andrea Hirata, okulu sürekli olarak kapatılma tehdidi altında olan İkal’in mücadelesini anlatıyor kitabında. tiştirildiği bir okul bulunuyor, İkal’in okuluyla onun arasında dağlar kadar fark var. “Bu, balıkçıların, boru taşıyıcıların, günlük işçilerin veya bizim babalarımız gibi kalay eleyen ağır işçilerin çocuklarının iyi bir eğitim alma fırsatının olmadığı anlamına geliyordu.”(s,23) “Hanedan” yayılmaya devam eden koloniciliğin simgesi olarak veriliyor kitapta. Aslında, dışarıdan bakan biri arazilere dağılmış maden miktarına göre değerlendirdiğinde, bu köyü dünyanın en zengin köyü zannedebilir. Köydeki kocaman çelişkiyi ortaya koyuyor yazar. Endonezya’da Hollandalılar tarafından ele geçirilmiş ilk yerlerden biri Belitung Adası. Hollandalılar ile Japonlar, Malay halkına baskıcı davranıyorlar. Timsahlarla konuşabilen şaman Bodenga kitabın önemli karakterlerinden. Bodenga özgür bir varlık. O aslında “hiç kimse”. Nereden geldiğini kimse bilmiyor. İsmi köy kayıtlarında yok. Bodenga sağır; İkal’e “anı yazma”nın gerçek anlamını öğreten bilge. CUMHURİYET KİTAP SAYI 1209