Katalog

k ? Her seferinde düş kırıklığı yaşasa da gittiği yerlerde gözleri güzel kadınları aramaktan vazgeçmez. Fahişelerin yaşam biçimlerine ve kendilerini güzel gösterme becerilerine özel ilgi duyan, onlarla konuşma olanaklarını kollayan Montaigne, Roma’da fahişelerin, kendileriyle basit konuşmalarını bile pahalıya satmalarından yakınır. Kentleri, kadınlarının güzelliği açısından da karşılaştıran yazarın Roma için vardığı sonuç; kadınların güzelliği konusunda dünyanın diğer kentlerine göre bir üstünlük veren ününe yaraşır hiçbir özelliğinin bulunmadığıdır. entleri Monda her nsür un asıl r tutn kendi yanın üğü mekte aldığı dan kaolarak emençin” ır. Bir de eşörenia taberaDeneulur. keşişüzeltilaki ki, çevirtan) “Tıp Ne Kadar Boş Bir Şey” Montaigne’i at sırtında bu yolculuğa çıkaran amaçlardan biri de böbreklerindeki taşların tedavi edilmesi umududur. Hastalıkların en azılısı, belalısı ve süreklisi olarak nitelediği hastalığının tedavisi amacıyla yolculuk süresince çeşitli kaplıcalarda tedavi yöntemleri uygular. Yol Günlüğü, bu tedaviler ve sonuçlarına ilişkin en özel gözlemlerle doludur. Montaigne’in, tedavilere karşı bedeninin her tür tepkisini bir laborant gözüyle ve dikkatiyle gözlemleyip not etmesinde “bilimlerin en kararsızı, en bulanığı, en çok değişimlere uğrayanı” olarak gördüğü7 tıbba ve hekimlere karşı duyduğu güvensizliğin payı olsa gerektir. Nitekim bu gözlemler ve kendi uyguladığı yöntemler, Montaigne’in kaplıca tedavisi konusunda bilgisine başvurulan bir kişi haline gelmesini sağlayacaktır. Dikkat ve Sabır İsteyen Bir Metin Yol Günlüğü dikkat ve sabır isteyen bir metin. Özgürlüğünü, yazarken de cömertçe kullanan Montaigne kendisinin rasgele yazdığını ve bu yüzden de hatalara düştüğünü Denemeler’inde belirtir.8 Karşınızda konu bütünlüğü, sistematiği, yazım planı olmayan bir metin var. Okuyucu, yer yer anlaşılması güç karmaşık paragraf larla karşılaşıyor. Konular arasında bir geçişin olmadığı metinde, bir sünnetin gözlemlerinden hemen sonra Montaigne’inin düşürdüğü taşın fiziksel özelliklerine, Denemeler’in Roma’da uğradığı sansürden yörenin sebze türlerine geçilmektedir. Ancak metnin, basım amacı güdülmeksizin salt Montaigne’in kendisi için aldığı gezi notları olduğu hesaba katılırsa bunda yadırganacak bir durum da yoktur. Metne sadık bir çeviri de özgün metindeki güçlüklerin belli ölçüde çeviriye taşınmasına yol açmış. Daha özerk bir çevirinin daha kolay okunan bir metin üreteceği düşünülebilir. Ama o zaman, bu günlük ne ölçüde Montaigne’in günlüğü olurdu ya da Montaigne’i, onun dilini, biçemini bu eser bağlamında ne ölçüde gerçekten tanıyabilirdik? Türkçeye ve Fransızcaya egemenliğini daha önceki çevirilerinden bildiğimiz Ömer Bozkurt’unda bu kaygıyla bundan özellikle kaçındığı anlaşılıyor. Çeviride, Fransızca ve İngilizce basımlara da başvurularak bu eserlerdeki farklılıklar, yorumlar ile diğer açıklayıcı notlara dipnotlarda yer verilmesi, okuyucunun yüzyıllar öncesine ait yoğun yaşam bilgisine nüfuz etmesini kolaylaştırmaktadır. Gerek bu özellik gerekse Ömer Bozkurt’un, bilgilendirici analizlere dayanan özgün inceleme/sunuş yazısı, çevirinin nasıl bir emek ve birikim üzerinde temellendiğini yansıtmaktadır. Keşke yayınevi, sayfa boşluklarını biraz geniş tutmuş olsa da okuyucuya metin kenarlarına not alma, en azından küçük işaretler koyma olanağı tanısaydı. Niçin Okunmalı? Yüzyıllar öncesinden seslenen bu yol notlarında günümüz okuyucusu ne bulabilir? Farklı coğrafyalarda dolaşma, farklı kültürlerle temas, insanın kendisine, ülkesine, yaşadığı topluma bakışını değiştirir; bizim dünyamızın dışında başka dünyaların olduğunu gösterir. Başka kültürlerle temas hoşgörüyü artırır. Ancak böylesine bir etkileşim, değişim beklentisi, o coğrafyalardan ne umulduğu ve nasıl dolaşıldığı ile ilgilidir. Yol Günlüğü, yüzyıllar öncesinin koşulları ışığında da olsa bize nasıl gezileceğinin, gittiğimiz yere nasıl bakacağımızın, yabancı diyarlarda nasıl mutlu olabileceğimizin bilgisini veren bir metin. Bunun da ötesinde, okuyucu, 16. Yüzyıl Avrupası’nın belirli bir coğrafyasındaki toplumsal, yönetsel dokuyu; sınıfsal yapıları, bu dönemde dinin egemenlik alanlarını, farklı mezhepler arasındaki mücadeleyi, sağlık sorunlarını, tıp uygulamalarını, seyahat koşullarını ve nihayet bütün insansı yönleriyle “gezgin” Montaigne’i bulacak. ? Yol Günlüğü/ Michel de Montaigne/ Çeviren:Ömer Bozkurt/ Yapı Kredi Yayınları Kâzım Taşkent Klasik Yapıtlar/ 2012/ 328 s. 1 Prof. Dr., Türkiye ve Orta Doğu Amme İdaresi Enstitüsü Öğretim Üyesi. [email protected] 2 Michel de Montaigne, Yol Günlüğü, (Çev. Ömer Bozkurt), Yapı Kredi Yayınları, İstanbul 2012. 3 Stefan Zweig, Montaigne, (Çev. Ahmet Cemal), Can Yayınları, İstanbul 2011, s. 9495. 4 Montaigne, Denemeler, (Çev. Sabahattin Eyüboğlu), Türkiye İş Bankası, 21. Basım, İstanbul 2011, s. 102. 5 Montaigne, Denemeler, s. 31. 6 Montaigne, Denemeler, s. 225. 7 Montaigne, Denemeler, s. 202. 8 A.k., s. 9. rin hekentlemsal ve ojiler bilgikent sa ise 555 tarınca n dinidan narkın ın tebaşra ini göneği çleri de yor. rin rını ve rmelegelen aki leşik emesi dir. Yüzyıllar öncesinden seslenen bu yol notlarında günümüz okuyucusu ne bulabilir? Farklı coğrafyalarda dolaşma, farklı kültürlerle temas, insanın kendisine, ülkesine, yaşadığı topluma bakışını değiştirir; bizim dünyamızın dışında başka dünyaların olduğunu gösterir. n fahiince iladır. 1180 CUMHURİYET KİTAP SAYI 1180 27 EYLÜL 2012 ? SAYFA 9