Katalog

Hazırlayanlar: Nilay Yılmaz, Aytül Akal, Mavisel Yener, Çiğdem Gündeş, Mustafa Delioğlu. ÇOCUKGENÇLİK OKUMA SİHİRLİ KONUK Görünmez Kent Yarının gölgesinde miyiz? Görünmez Kent’in kahramanı Josh, James Bond ve Indiana Jones karışımı bir karakter, henüz on üç yaşında. Josh’un arkeolog olan babası, Maya tarihinin sırlarının peşinde. Bir gün Meksika ormanlarında Josh’un babasının uçağı düşer. Josh başlangıçta, babasının öldüğüne inanmaz fakat bunu kabullenmesi uzun sürmez. Bu bir kaza değil, cinayettir… Babası, Meksika’daki genç sevgilisinin eşi tarafından öldürülmüştür. Josh’un annesi bu habere dayanamaz ve sonunda bir psikiyatri kliniğine yatırılır. Josh’un babası ölmüş, annesi kliniğe yatırılmıştır, artık çok yalnızdır. “Bir ay içinde babamı, annemi ve evimi kaybetmiş olduğum gerçeği saklanır gibi değildi. İş bu raddeye varınca, neyin benim olduğunu savunacak halim kalmamıştı.” (s. 32) Bu arada babasının kütüphanesindeki Maya arkeolojisi ders kitaplarından birinin eksik olduğunu ayrımsar. Kayıp olan kitabın uzun bir öyküsü vardır. “Bizim için büyülü bir hikâyeydi, çünkü bunlar babamın yolculuk, keşif ve serüvenle büyülenmiş bir delikanlıyken okuduğu kitaplardı. Ona ilk arkeoloji merakını bu kitaplar aşılamıştı. Bu kitaplar babamın, tıpkı ormanın içine hapsolmuş ve yüzyıllarca hiç bozulmadan kalmış Maya kalıntılarını ilk gören ‘beyaz insan’ olan kahramanı Amerikalı gezgin John Lloyd Stephens gibi Mayaların kayıp kentini bulma hayallerini kurmasına sebep olmuştu.” (s. 34) Ë Mavisel YENER rıntıyı zekice yakalamış. Kitabın Josh’un ağzından yazılmış olması inandırıcılığı açısından romana katkı sağlamış. Hızlı ilerleyen kurgu Meksika bölgesinin tarihini, komplo teorileriyle zenginleştirerek anlatmış. Bu nefes kesici yolculukta bizi duraklatan tek sayfa bile yok. Görünmez Kent Joshua dosyaları, hem Oxford’da hem de Meksika’da geçiyor, kitabı okurken bu yerleri yazarın iyi bildiğini hissediyorsunuz. Özellikle Meksika betimlemeleri kitaba canlılık katıyor. Yazar M. G. Harris 18 yaşında biokimya üzerine çalışmak için Oxford’a gelmiş. Oxford’un çocuk romanlarında mekân olarak kullanılmak için uygun bir yer olduğunu düşünüyor. Meksiko City de doğmuş, ailesi Meksikalı. Kitapta adı geçen Yucatan, Veracruz ve Campeche, zaman geçirdiği ve gezdiği yerler. Kitap Maya mitleri ve efsaneleriyle dolu; gerçeklik payı olan altyapısı da kitaba derinlik katıyor. M. G. Harris, Mayalara, ilk kez 15 yaşındayken ilgi duymaya başlamış. Babası, kız kardeşi ve üvey annesiyle Yucatan’daki Maya harabelerini ziyaret etmişler. Oldukça etkileyici kalıntılar görmüş: boğucu ormanlar arasındaki yüksek piramitlere hayran kalmış. Bir söyleşisinde diyor ki; “Çok rahat bir gezi değildi, sıcakta uzun bir araba yolculuğu, tozlu yollar ve havalandırması olmayan araçlar, harabelerin yakınında çok az tesis ve tapınaklarda bir baş dönmesi ve piramitlerde klostrofobi… Ama tüm bunlar yaşadığım deneyime yoğunluk kattı. Otele döndüğümüz zaman, hediyelik eşya dükkânında bir kitap buldum. Kitapta Mayaların aslında Atlantis’ten kurtulanlar olduğu ve uzaydan geldikleri yazıyordu. Bunca egzotik, entrika dolu ve gizemli şey bana çok ilginç gelmişti. Meksika’daki evimize döndüğümüz zaman kız kardeşimle müzeye gidip Mayalar hakkında bulabildiğimiz tüm kitapları aldık. Bu araştırmamda kitaplığımdan yararlandım ama ayrıca internet üzerinden de geniş çaplı bir araştırma yaptım. Maya araştırmacıları internete inanılmaz akademik bilgiler koymuşlar.” M. G. Harris yazdıkça okutan bir yazar. Görünmez Kent’te, Josh’un büyüme, kendi kimliğini bulma, yeniden keşfetme öyküsünü de okuruz. Yazar, iç içe geçirdiği öykülere kurgusal, tarihi ve güncel pek çok şey yerleştirmiş. Polisiye damarının yanı sıra, kucakladığı karşıtlıklar, arkeoloji ve gizem, Görünmez Kent’i soluksuz okutan öğeler.? www.maviselyener.com Görünmez Kent, Joshua Dosyaları/ M. G. Harris/ Çeviri: Zeynep Seyhan/ Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları/ 2010/ 297s./ 12+ Duyanlar Duymayanlara Duyursun Ë Mehmet ÖZÇATALOĞLU (Eğitimci) M. G. Harris J osh bu kitabın kaybolduğunu annesine söylemek istemez çünkü o kitap annesinin babasından aldığı ilk armağandır. Bilgisunardan ikinci el kitap sitelerini araştırır, kitabı bulur. Çok yakındaki eski bir kitapçıda kitap vardır, almaya gider, ancak aynı anda gelen bir başka müşteri tarafından kitap alınır. Önce bunun bir rastlantı olduğunu düşünen Josh kısa sürede yanıldığını anlar. Birileri Josh’un ve aradı ğı kitabın peşindedir. Josh araştırmasını derinleştirdikçe tuhaf olaylarla karşılaşır. Takip edilir, evi soyulur. Babasının bürosunda bulduğu eski elyazmasından, her şeyin nedeninin yüzlerce yıllık kayıp bir kitap olduğunu öğrenir. Josh, sürekli rüyasına giren adamın büyükbabası olduğunu anladığında şaşırır, sürekli onun ölümüne tanık olmaktadır. Yaptığı araştırmalardan öğrenir ki, büyükbabası da Mayaların kutsal kitabının peşindedir. Bu arayış bir mirastır; üç nesil de aynı kitabın peşinde koşmuştur. Cinayetin sırrını çözebilmesinde anahtar bilgi budur. Josh, babasının genç bir sevgilisi olduğuna bir türlü inanmaz; gerçeği öğrenmek için iki arkadaşıyla birlikte Meksika’ya doğru yola çıkar. Meksika’da onu bekleyen ilginç haberler vardır. Dedesinin, babasının ve şimdi de Josh’un peşinde olduğu Maya kutsal kitabı gerçek bir belgedir. Bu belge 22 Aralık 2012’de dünyanın sonunun geleceğiyle ilgili bir Maya kehanetini içermektedir. “22 Aralık 2012Mayaların Uzun Sayım Takvimi’nin sonu. Modern bilime göre bile galaksimizin o tarihte özel bir düzene gireceği biliniyor.” (s. 92) Mayaların kutsal kitabında sözü geçen “kayıp kent”, dünyadaki uygarlıklar için tek ayakta kalma umudunu taşıyan yerdir, Josh orayı bulmalıdır. Babasının ve büyük babasının aynı görevi yerine getirmek için ölmüş olmaları Josh’u ürkütse de o, araştırmalarına devam eder. Onların yapamadığını yapabilecek midir? Geçmişi ve geleceği olasılıklarla doludur onun. Gezegeni koruyabilecek kadim sırrı ele geçirmek için elinden geleni yapacaktır. Böylece soluk soluğa yaşanan serüven kitabın sonuna değin elimizi bırakmaz. Tüm 13 yaşındaki gençler gibi Josh da geleceğin ona neler getireceğini bilmiyor. M. G. Harris bu ay ocuk edebiyatı, ülkemizde de bir sektör oluşturmuş durumda. İzmir Kitap Fuarı çerçevesinde kaleme almış olduğum yazıda bu konuyu dile getirmiştim. Ki bu alanda yapılan çalışmalara her geçen gün yenileri ekleniyor. Hem de yapılmış olması için yapılan çalışmalar değil, ciddi, bilimsel çalışmalar. Bu alanda çalışma yapanlar, yazanlar, çizenler haberdardır ama hâlâ duymayanlar, okumayanlar için duyurayım istedim. Ankara Üniversitesi bünyesinde “Çocuk ve Gençlik Edebiyatı Uygulama ve Araştırma Merkezi” kuruldu. Merkezin müdürü Prof. Dr. Sedat Sever. Değerli hocamız, “İyi Kitap”ın Mayıs 2010 tarihli 15. sayısında yayımlanan röportajda merkezin kuruluş amacını şöyle anlatıyor: “Ülkemizde, çocuğa göre olan kitap ile çocuğu okumadan uzaklaştıracak niteliksiz kitap arasındaki farkın yeterince anlatılmış ve anlaşılmış olduğunu düşünmüyorum. Çocuk edebiyatı ve sanatçı kavramının belleklere yerleşebilmesi için, her kitabın çocuğa uygunluğunun anlaşılması gerekir. Yoksa çocuğun sanatçıyla buluşması hep rastlantılara bırakılmış olur. Bu konuda eğitim sürecinin ve okulun önemli bir sorumluluğu var. Merkezimiz de; çocuk ve gençlerimizin entelektüel ve ruhsal boyutlarının gelişmesi, yaratıcılıklarının devindirilmesi için edebiyatın ve sanatçının işlevini anlatmayı edindi.” Ayrıca merkezin; gerçekleştireceği araştırmalarla, çocuğagence hitap eden nitelikli kitapların nasıl olması gerektiği konusunda bilimsel verileri ortaya koymayı amaçladığını da yine aynı dergiden öğreniyoruz. Bunun yanında çocukların televizyon ve bilgisayar ekranına bağımlılığını önlemek için seminer, çalıştay, konferans, bilimsel etkinlikler düzenlemeyi, bu alandaki sanatçıları ve yapıtlarını tanıtmak amacıyla söyleşiler, imza günleri gerçekleştirmeyi planlıyorlar. Merkezin yönetimsel yapısına baktığımızda, alanında uzman çok değerli isimlerle karşılaşıyoruz. Prof. Dr. Binnur Yeşilyaprak, Prof. Dr. Figen Gök, Doç. Dr. Yasemin Kepenekçi ve daha birçok akademisyen merkezin bünyesinde çalışmalar yapıyorlar. Çocuk ve Gençlik Edebiyatı Uygulama ve Araştırma Merkezi, kısa bir süre önce kurulmuş olmasına rağmen, okulöncesi çocuklarına hitaben hazırlanan kitaplardaki çocuk hakları, yaşam gerçekliği gibi değişkenleri inceleyerek çalışma kümelerini oluşturmuş, araştırmalara başlamış bile. Ekim 2001’de de “3. Ulusal Çocuk ve Gençlik Edebiyatı Sempozyumu”nu gerçekleştirecekler. Çocuk ve gençlik edebiyatı konusunda, arkamıza dönüp 510 yıl öncesine baktığımızda, bugün gelinen nokta gerçekten mutluluk verici. Peki, yeterli mi? Değil. Zaten sürekli değer kazanan bu alanda, durup beklemek de pek mümkün görünmüyor. O zaman, yaşasın çocuklar, yaşasın edebiyat! ? Ç Nilay Yılmaz İstanbul Bilgi Üniversitesi İnönü Cad. No: 28 Kuştepe/ İstanbul Tel: 0216 381 17 50 www.nilayyilmaz.com [email protected] *Bu yazıda, Çocuk ve Gençlik Edebiyatı Uygulama ve Araştırma Merkezi Müdürü Prof. Dr. Sedat Sever’in “İyi Kitap Mayıs 2010” da yer alan röportajından yararlanılmıştır. CUMHURİYET KİTAP SAYI 1074 SAYFA 24