Katalog

On yıl boyunca sanatçılarla yaptığı söyleşiler, 1960’da yayımlanan Dialogues on Art’ta toplandı. Kritiklerin alkışladığı kitapta, önemli Türk ressamı Fahrelnissa Zeid ile yaptığı uzun söyleşi de yer almıştı. Edvard Roditi (sağda), Marc Chagall’la (1960) da aracı oldu. Örneğin, adı kültürle özdeşleşen Şakir Eczacıbaşı, bir sinematek kurmak istemişti. “Yanıma beş kısa film alıp Paris’e gittim” demişti Eczacıbaşı. “Ne yapacağımı öğretmesi için beni Fransız sinematekinin direktörüyle tanıştırmasını istedim Edouard’dan. İstediğimi yerine getirdi ve 1962’de İstanbul’da bir sinematekimiz oldu.” Eczacıbaşı’nın sinematek girişimi, kurucusu olduğu İKSV tarafından gerçekleştirilen; uluslararası film festivali, muhtelif müzik ve tiyatro festivalleri, İstanbul Bienali, İstanbul Modern Sanat Müzesi gibi etkinliklerin tohumu olmuştur. Bunların tümünde Roditi’nin payı vardır demek abartılı olur ancak Eczacıbaşı’nın söylemiyle, “Edouard, sanat için önemli birçok kişiyi birbiriyle tanıştırmıştır. Türk kültürü onsuz kesinlikle yoksul kalırdı.” ¥ Türkiye’ye aktarımlar yapılmasına mayı sürdürdü. Kendi ürünlerine gelince; 25 kitapta, 2000 dolayında şiir, çeviri, deneme ve makalesi yayımlanmıştır. Çoğu İngilizce, Fransızca ve Almanca olmakla birlikte diğer dillerde de temsil edilmiştir. (Roditi’nin 12 dilde çevirmenlik yapabildiği söylenirdi.) Şiirden felsefeye, Sürrealizmden Museviliğe, Kabbala’dan psikoterapiye, sanattan mimariye geniş bir konu yelpazesi vardı. O gerçek bir polyglot (çok dil bilen) ve polymath (çok şey bilen) idi. YALANLARI AYIKLAMAK Uslanmaz bir gezgin olduğu için erken dönem yapıtlarının çoğu, yıllarca yanlış yerlerde bekletilip ancak 1970’lerden itibaren yayımlanmaya başladı. İki önemli şiir ve düzyazı yapıtı Emperor of Midnight ve Thrice Chosen, 1974 ve 1981’de; Choose Your Own World ise ölüm yılı olan 1992’de yayımlanmıştır. Türkiye ile ilgili kısa öyküleri 1972’de The Delights Of Turkey**, Güzin Dino ile birlikte Yunus Emre’den yaptıkları çeviriyse, The Wandering Fool başlığıyla 1987’de yayımlandı. Bu küçük kitapta çevirilere ek olarak, Sufism geleneği hakkında 20 sayfa uzunluğunda çetrefilli bir makale vardır. Bu tipik bir Roditi yaklaşımıdır, çevirmen ev ödevini eksiksiz yapacaktır. Edouard Roditi’ye şaşıralım mı? Nihayetinde o çalışma felsefesini şeffaf ve öz bir şekilde ifade etmiş, “Yazarın yalanları ayıklamak gibi bir etik sorumluluğu vardır” demişti. Bu felsefe ona hem Türkiye, hem de dünyada dostlar kazandırmakla kalmamış, bir sonraki yüzyıla kalacak edebi yapıtlar kotarmasına da yardım etmiştir. ? Çeviren: Selçuk Altun * Çevirenin Dip Notu: Yazarla da görüşülmüştür, bir maddi hata veya çeviri sürçmesi yoktur. ** Türkiye Tatları başlığıyla 1999’da YKY tarafından yayımlandı. SAYFA 11 TÜRK KÜLTÜRÜNE KATKI... Roditi’nin Türk kültürüne propaganda açısından en iyi bilinen katkısı, herhalde kuzeni Thilda ile birlikte Yaşar Kemal’in romanı İnce Memed’in İngilizceye çevrilmesidir. Hem Roditi hem de Yaşar Kemal’in dostu olan Derek Patmore yazar, yayımcı ve çevirmenlerin bir araya gelmesini sağlamıştı. Roditi romanın çevirisini, kuzeninin işbirliği yapması koşuluyla kabul etmişti. Bu sırada kuzeni, Yaşar Kemal’in eşi oldu. İkisinin işbirliği sonucunda Memed My Hawk 1961’de yayımlanırken olumlu eleştiriler aldı. Thilda Kemal, otuz yıl boyunca kocasının 17 kitabını daha İngilizceye çevirecektir. Roditi’nin Türk sanat ve edebiyatı için çalışmaları da otuz yıl daha devam etti. 1986’da Frank adlı derginin Türkiye sayısının editörlüğünü yaparken, 35 yazar, ressam ve film yönetmenini bir araya getirmişti. 1992’de İspanya’da ölümüne dek, Türk ve diğer yazarlara fahri danışmanlık yap CUMHURİYET KİTAP SAYI 1056