Katalog

OKURLARA Adnan Turani’den ‘Dünya Sanat Tarihi’ Filmlerinin birçoğunda, büyük kentlerin kenar mahallelerinin çevresindeki insanları; bu insanlar arasındaki dostluk, arkadaşlık, yardımlaşma ilişkilerini ve bu insanların doğruluk, dürüstlük, sevgi ve umut gibi insancıl değerlerini iyimserlik ve sevecenlikle anlatarak sinemamızda bir ‘tür’ün temel motiflerini de oluşturan Memduh Ün, bu kez sinemaseverlerin ve sinema eğitimi alan öğrencilerin ilgisiz kalamayacakları Memduh Ün Filmlerini Anlatıyor adlı kitapla çıktı karşımıza. Bir ülke kültürü, sanat eserinde kendi somut biçimini bulur. Bu bakımdan sanat eserleri, ulusların düşün hayatının görülür anıtları olduğu gibi, bir ülkede yaşayan toplum varlığının da inkâr edilemez delilleridir. Sanat eserinin incelenmesi, hem genişliğine hem derinliğine bir araştırma gerektirmektedir. Bu genişlik dünyanın bütün yüzeyi, derinliği de tarihin geçmiş yüzyıllarıdır. Onun içindir ki, dünya sanat tarihine yönelme, sanat kültürünün tanınmasında tek yoldur. Adnan Turani Dünya Sanat Tarihi‘nde sanat ve sanat eserlerinin neliğine odaklanıyor. Ece Temelkuran, Muz Sesleri romanı için Beyrut’ta dokuz ay yaşadı, Arapça öğrendi. Coğrafyanın yanan karnında cümleleri, roman kişileri onu bekliyordu, merhabalaştılar ve kaleminde buluştular. Ece’nin romanında zengin de var yoksul da. Yoksullara dokunmaktan vazgeçmiş. Bütün dünyanın Sol’u adına niye yoksullara dokunmaktan vazgeçtiğini de anlattı Ece Temelkuran. Bol kitaplı günler... TURHAN GÜNAY eposta: turhangunay@cumhuriyet.com.tr cumkitap@cumhuriyet.com.tr Sanat tarihi nasıl yazılır? Bir ülke kültürü, sanat eserinde kendi somut biçimini bulur. Bu bakımdan sanat eserleri, ulusların düşün hayatının görülür anıtları olduğu gibi, bir ülkede yaşayan toplum varlığının da inkâr edilemez delilleridir. Sanat eserinin incelenmesi, hem genişliğine hem derinliğine bir araştırma gerektirmektedir. Bu genişlik dünyanın bütün yüzeyi, derinliği de tarihin geçmiş yüzyıllarıdır. Onun içindir ki, dünya sanat tarihine yönelme, sanat kültürünün tanınmasında tek yoldur. Adnan Turani Dünya Sanat Tarihi’nde sanat ve sanat eserlerinin neliğine odaklanıyor. Ë H. Burak KUYAŞ ukarıdaki başlık, aslında, üç aylık kültür ve sanat dergisi Sanat Dünyamız’ın Bahar 2004 tarihli 91. sayısının ana konusu için kullanılmıştı. Bu “Çerçeve”de yayımlanan yazılardan biri de, Erwin Panofsky’nin “Bir İnsani Bilim Olarak Sanat Tarihi” başlıklı yazısıydı. Sanat tarihçisinin nahif bir sanatseverden farklı olarak ne yaptığını şu cümleyle ortaya koyuyordu Panofsky: “Sanat tarihçisinin yaptığı, irrasyonel bir zemin üzerine rasyonel bir üstyapı kurmaya çalışmak gibi bir şey değil, bir yandan arkeolojik araştırmasının sonuçlarına uyum sağlayacak bir yenidenyaratımsal deneyim geliştirmek, bir yandan da, kendi yenidenyaratımsal deneyimlerinin verileriyle arkeolojik araştırmasının bulgularını karşılaştırıp bu bulguları doğrulamaya çalışmaktır.” Kısacası, kolay bir iş değil! Bu işin altından başarıyla kalkanlardan biri, özellikle telif eserler cephesinden baktığımızda, Adnan Turani. Adnan Turani’nin ilk baskısı 1971 yılında yapılan Dünya Sanat Tarihi isimli çalışmasının genişletilmiş yeni basımı, geçtiğimiz haftalarda kitapçılardaki yerini aldı. Bugüne kadar on üç baskı yapan ve kuşkusuz bir kaynak kitap konumundaki Dünya Sanat Tarihi’nin on dördüncü baskısına eklenen yeni bölümde 1960 sonrası irdeleniyor; Adnan Turani’nin kendi sözleriyle; “19602008 yılları arasındaki ABD’de ve Avrupa’da gözlemlenen ve değerlendirilen sanat olaylarıyla bunları yaratanlar ve bunlarla ilgili görüşler” ele alınmış. II. Dünya Savaşı sonrası ABD ve Avrupa’daki genel durumla başlayan ek bölümde, New York’un modern sanat merkezi olma konumunu Paris’in elinden nasıl “aldığı” da söz konusu edilmiş; bir başka deyişle, ABD’deki soyutekspresyonizmin 50’li yıllardan itibaren kazandığı büyük başarı... (Yalnızca bu konuda odaklanan yakın tarihli bir çalışma için, Serge Guilbaut’nun New York Modern Sanat Düşüncesini Nasıl Çaldı [çev. Elif Göktepe, Sel Yayıncılık, 2009] isimli kitabına bakılabilir.) 1960’lardan günümüze ABD ve Batı dünyasının sanatsal serüveninin “‘sanatlı yaşamdan uzaklaşarak, teknoloji ve gösteri ağırlıklı sanatsız yaşama’ doğru bir oluşum grafiği çizdiği”nin saptandığını belirten Adnan Turani, şu şekilde devam ediyor: “Batı dünyasının 1910’lardan 2008’lere değin süren çok şaşırtıcı sanatsal olaylar serüveninin sonunda, plastik sanatlardaki yaratıcılık mantığı terk edilmiş ve aşağı yukarı otuz beş kırk yıldır bir tasarım, şov ve optik görüntü üretimi dönemi yaşanmaktadır.” The Virgin and Child with St. Anne and St. John the Baptist, 14991500 (Ulusal Galeri, Londra) Dünya Sanat Tarihi’nde Y bu sanatsal serüvenin izleri; “Elektronik Sanat”, “Yer Sanatı”, “Işık Sanatı”, “Lazer ve Holografik Sanat”, “Bilgisayar Sanatı”, “Video Sanatı” gibi başlıklar altında sürülüyor. Postmodern mimarlık ise tek bir başlıkta incelenmiş. Adnan Turani, en azından ek bölüm için söylersek, daha Adnan Turani çok Batılı kaynakları kullanmış; bunun sebebi de, elbette söz konusu sanat anlayışları ve uygulamalarının o ülkelerin insanlarına ait olması. Her ne kadar Batı menşeli olsa da, sunulan sanat ürünlerinin etkisinin dünya çapında olduğuna şüphe yok; tıpkı, son ekonomik kriz gibi... Şu cümlelerle noktalanıyor kitap: “Halen yeni başlamış bulunan ve tüm dünya ülkelerini âdeta silkelemekte olan ekonomik krizin ne kadar süreceği ve ne sonuçlar yaratacağı bilinmemektedir. Bununla birlikte büyük ekonomik krizlerin ülke toplumlarını, yaşam tarzlarını, devlet yapılarını, hatta coğrafyaları ve sanatsal gereksinimleri değiştirdiği bilinmektedir. Dolayısıyla yakın gelecekte sanat anlayışlarında günümüze göre farklı ve şaşırtıcı tepki anlayışlarının ortaya çıkacağı düşünülebilir.” ? Dünya Sanat Tarihi/ Adnan Turani/ Remzi Kitabevi/ 813 s. Geç Magdalénien sığırı. Andy Wahrol, Marilyn’ler, 1962 İmtiyaz Sahibi: Cumhuriyet Vakfı adına İlhan Selçuk?Genel Yayın Yönetmeni: İbrahim Yıldız?Yayın Yönetmeni: Turhan Günay? Sorumlu Müdür: Miyase İlknur?Görsel Yönetmen: Dilek Akıskalı?Yayımlayan: Yeni Gün Haber Ajansı Basın ve Yayıncılık A.Ş.?İdare Merkezi: Prof. Nurettin Mazhar Öktel Sok. No: 2, 34381 Şişli İstanbul, Tel: 0 (212) 343 72 74 (20 hat) Faks: 0(212) 343 72 64?Baskı: DPC Doğan Medya Tesisleri, Hoşdere Yolu, 34850 Esenyurt İSTANBUL.?Cumhuriyet Reklam: Genel Müdür: Özlem Ayden/ Reklam Müdürü: Eylem Çevik?Tel: 0 (212) 25198 74750 (212) 343 72 74?Yerel süreli yayın?Cumhuriyet gazetesinin ücretsiz ekidir. CUMHURİYET KİTAP SAYI 1042 SAYFA 3