Katalog

Hazırlayanlar: Nilay Yılmaz, Aytül Akal, Mavisel Yener, Çiğdem Gündeş, Mustafa Delioğlu. ÇOCUKGENÇLİK OKUMA “Evvelin de evvelinde, zamanın ilk gününde gökyüzünde bir sirk varmış...” Gökyüzü Sirki Ë Mavisel YENER A Can Göknil nadolu uygarlıklarının yarattığı birikimlerin etkisi ile masal dünyasına açılan bir kapıyı açıyoruz bugün. Ressamlığının yanı sıra çocuk kitapları yazarlığıyla da bilinen Can Göknil’in “Gölgem Renkli mi?” kitabını okuyanlar onun efsanelere, kadim inançlara, şamanizm ve halk kültürünün çağdaş sanata yansıma şekillerine odaklandığını bilir. Gökyüzü Sirki, Göknil’in Orta Asya söylencelerinden esinlenerek yazdığı bir masal. Dil cambazlarının kuşaktan kuşağa aktardıkları, yaşam bilgisi ve deneyim içeren söylencelere çocukların dikkatini çekecek bir yapıt bu. Sanatçının kurguladığı düşsel figürlerin de sayfalarda yer alması, Gözde Bitir Sındırgı’nın başarılı tasarımıyla okura sunulan bir armağan olmuş. Can Göknil’in içtenlikli anlatımı bu kitabında da dikkat çekici. Evvelin de evvelinde, zamanın ilk gününde gökyüzünde bir sirk varmış. Bu sirk öylesine büyükmüş ki çadırının kenarları Kaf Dağları’na yaslanıyormuş. Tavanda asılı duran, durmadan dönen çemberler gökkubbeyi temsil ederlermiş. Bu çemberleri durmadan çeviren bir ejder varmış. Ejderin üstündeki kocaman iki tekerlek Güneş’le, Ay’mış. Sürekli kovalamaca oynar, biri kaybolunca diğeri parlarmış. Ay ve Güneş olur da yıldızlar olmaz mı? Kızıksaksağan ve Karacayılan yıldız kümelerinden ikisinin adıymış. Sirkin sahibinin adını da hemen söyleyelim: Kayra Han. Kutup Yıldızı’nın yakınında yaşayan Kayra Han emekli olunca çadırın işlerini oğlu Ülgen Han ve gelini Umay Hatun’a bırakmış. Cambazların taklalar attığı, palyaçoların gülümsediği bu sirkin hiç izleyicisi yokmuş. Ülgen düşünmüş taşınmış çamurdan seyirciler yapmaya karar vermiş. Bir yandan yeraltı dünyasının kötü mahluklarıyla, diğer yandan her şeyi yakıp yıkan Tufan’la mücadele etmek zorunda kalan Gökyüzü Sirki’ne ve sahiplerine neler olmuş dersiniz? Elbette anlatacak değiliz. Şamanist dünya görüşüne göre Evren; aydınlık âlem olan Gök, insanların yaşadığı âlem olan Yer ve karanlık âlemi olan Yeraltı olmak üzere üç bölümden oluşur. Gökyüzü Sirki’nde hepsini görebiliyoruz. Son sayfada “Söylencemizde Yer Alan Masal Varlıkları” başlıklı dizin çocuk okurun başvuru kaynağı olacak nitelikte. Can Göknil, kültür tarihimizi araştırıp, folklordan mitolojiye doğru ilerlemiş ve bunları sanatına yansıtmış bir yazar olduğu için, Gökyüzü Sirki imbiklerden damıtılmış bir masal olarak karşımıza çıkıyor. Efsanelerle dolu Anadolu’muzda bu kültürden yararlanıp çocukların ilgisini çekebilecek sağlam zeminler yaratmak gerekir, masallar bunun için biçilmiş kaftandır. Efsaneleri küçük yaştaki çocuklara anlatmak göründüğü kadar kolay değildir, yazar başarıyla bunun üstesinden gelmiş. Yaratılış efsaneleri pek çok çatışmalarla dolu olsa da masalda bu çatışmalar çocuk okuru hırpalamadan verilmiş. Mitolojik masallar geleceğin geçmişteki yansımasıdır belki de kim bilir… Bir varmış bir yokmuş Gökyüzü Sirki çocukların evi olmuş… ? www.maviselyener.com *Gökyüzü Sirki, Can Göknil, Kapak ve İç Tasarım: Gözde Bitir S., Can Yayınları, s,30, 2010, 8+ SAYFA 24 CUMHURİYET KİTAP SAYI 1043