Katalog

“Atlantik'in İki Yakasında Güvenlik Anlayışları ve Stratejileri” Batı güvenlik stratejileri rekse ABD'nin 2003 Irak müdahalesine karşı başta Almanya ve Fransa olmak üzere AB kanadından yöneltilen eleştirilere bakarak anlayabiliriz. George W. Bush yönetiminin askeri güce yaslanan tek taraflı politika yapma üslubu İngiltere ve birkaç ülke dışında AB'de genel bir şüpheyle karşılanıyor ve daha çok siyasal, ekonomik politikalara ve çok taraflılığa yaslanan bir güvenlik sağlama yöntemi tercih edilir görünüyor. Son dönemde sıkça tartışılan bir başka konuya, İran'ın uranyum zenginleştirme faaliyetleri etrafında olup bitene baktığımızda benzer bir ikilem tekrar karşımıza çıkıyor. AB, bir taraftan İran'ın kitle imha silahlarına sahip olma olasılığını güvenliğine tehdit olarak algılarken, bu olasılığı bertaraf etmek konusunda diplomasiyi, diyalog kurma çabasını ve “yumuşak gücünün” diğer unsurlarını askeri güç kullanımına ve müdahaleye yeğ tutuyor. Kaldı ki, kullanılması düşünülen askeri gücün niteliği, düzeyi ve uygulanabilecek alternatif politikalar bağlamında ABD'deki tartışma da sona ermiş değil; hatta giderek yoğunlaşıyor bile diyebiliriz. 7 Kasım 2006 seçimlerinde Demokratların Kongre'nin her iki kanadında da elde ettikleri üstünlük dolayısıyla Irak konusunda Bush yönetimine karşı muhalefetin artması, Temsilciler Meclisi Başkanı Demokrat Nancy Pelosi'nin Bush yönetiminin karşı çıkmasına rağmen 5 Nisan 2007'de Suriye'ye yaptığı son ziyaret gibi gelişmeler durumu daha da karmaşıklaştırıyor. Nurşin Ateşoğlu Güney bütün bu olup bitenleri daha net bir biçimde değerlendirmemize yardımcı olacak bir çalışma sunuyor bizlere. Batı'nın son dönem güvenlik stratejileri üzerine çalışanların “kolayca ulaşabileceği, karşılaştırmalı ve toparlayıcı bir başvuru kitabı kaleme alma” (s. 9) hedefiyle yola çıkan yazar, Batı güvenlik stratejilerinin yaklaşık son 20 yılını çözümleyici bir perspektifle gözler önüne seriyor. Güvenlik Anlayışlarındaki Benzerlik / Farklılık Alanları Bu bağlamda, yazar “Avrupa Güvenlik Denklemi ve AB Yeni Güvenlik Stratejisi” başlığını taşıyan birinci bölümde, 1991 Maastricht Anlaşması'nın imzalanmasıyla başlayan ve 2003 yılında (Solana Belgesi olarak da bilinen) “Daha İyi Bir Dünyada Daha Güvenli Bir Avrupa” başlığıyla, yeni olduğu kadar iddialı bir AB güvenlik stratejisi belgesinin ortaya çıkışına kadar geçen süreci ayrıntılı olarak inceliyor. Bu konuda yapılan diğer bazı çalışmalarla aynı kanıyı paylaşan yazar, AB'nin bu tür yeni güvenlik stratejisi arayışına girmesinin iki nedenden kaynaklandığını belirtiyor: 1) ABD'nin Irak müdahalesi sırasında, AB'nin net bir politika izleyememesi dolayısıyla içeriden ve dışarıdan aldığı eleştiriler ve oluşan güvenirlik krizi; 2) ABD'nin 2002 Ulusal Güvenlik Stratejisi ve bunun Irak'ta uygulanmasından duyulan rahatsızlık sonucu kendi güvenlik stratejisini oluşturması konusunda duyduğu gereksinim. Yazar, bu ikinci noktadan yola çıkarak, özellikle kitle imha silahları konusunda, siyasal ve ekonomik nitelikli ve var olan geleneksel rejimlerin desteklenmesi ilkesi üzerine oturan AB yeni güvenlik ve dış politikası ile ABD'nin Bush Doktrini üzerine yaslanan izolasyon ve cezalandırma politikası arasındaki farklılığı ayrıntılı bir biçimde ortaya koyuyor ve bunun gelecekteki transatlantik ilişkilere yansımasını değerlendiriyor. “Yeni Avrupa Güvenlik Denklemi ve NATO'nun Geleceği” ikinci bölümün başlığını oluşturuyor. Soğuk Savaş sonrası dönemde NATO'nun dönüşüm sürecini inceleyen ve bu süreci daha iyi değerlendirebilmek için 2002 Prag ve 2004 İstanbul zirvelerinin üzerinde ayrıntılı biçimde durulması gerektiğini belirten yazar, Ağustos 2003'ten itibaren NATO'nun Afganistan'daki ISAF komutasını almasını İttifak'ın artık AvrupaAtlantik alanı dışında var olduğunun en önemli kanıtı olarak değerlendiriyor. “NATO'nun gelecekteki operasyonlarında tabi olacağı coğrafi sınırlamayı kaldırmış olması[nın], İttifak'ın görev alanı ile ilgili tartışmalarının meşru dayanağını zayıflattığını” (s. 43) vurguluyor. 2004 İstanbul Zirvesi'nde, Irak güvenlik güçlerinin eğitiminin NATO tarafından desteklenmesi kararını da bu çerçevede değerlendirmek gerekiyor. Çalışmanın son bölümünü ise 2002 tarihli “Yeni Amerikan Ulusal Güvenlik Stratejisi” oluşturuyor. Önalıcı/önleyici savaş konseptine yaslanan ve Amerikan Başkanı Bush tarafından ilan edildiği andan itibaren eleştirilere konu olan bu yeni ulusal güvenlik stratejisi gerek Amerikan yönetimi içindeki yeni muhafazakârlar ve tedbirli muhafazakârlar arasında yaşanan tartışmalar gerekse Irak müdahalesi bağlamında yapılan tartışmalar açısından inceleniyor. Yazar, şimdiye değin olduğu gibi, “Bush Doktrini'nin içeriği ile ilgili olarak ABD yönetiminden net yanıtlar alınmadıkça uluslararası toplum nezdindeki mevcut eleştirilerin ve soruların devam etmesini olası” (s. 72) gördüğünü vurguluyor. Ortadoğu ve Batı Güvenliği Sonuç kısmında, “Yeni güvenlik stratejilerindeki tehditlerin genellikle dünyanın geri kalmış bölgelerinden kaynaklanmış olduğu Batılıların ortak düşüncesidir. Bu bölge Geniş/Büyük Ortadoğu olarak anılan alandır.” (s. 75) diyen Nurşin Ateşoğlu Güney, aslında üzerinde ciddiyetle düşünmemiz gereken bir noktayı vurguluyor. Yani, Batı güvenlik stratejilerinin ortak biçimde tehdit olarak algıladıkları bu coğrafyada geri kalmışlık, istikrarı sağlama ve müdahale gibi kavramlar arasındaki bağlantının hangi dürtülerden beslendiğini, bu tür kavramsallaştırmalardaki sorun alanlarının neler olduğunu ve gelecekte nasıl şekillenebileceğini ayrıntılı biçimde çözümlemek gerekiyor. Ortadoğu'da her an yeni gelişmelerin yaşandığı, kitle imha silahlarından örgütlü suçlara, insan ve uyuşturucu kaçakçılığından göçe kadar birçok olgunun güvenlik kavramı içinde değerlendirilmeye başlandığı, ABD'nin Doğu Avrupa'da füze kalkanı kurma girişimi gibi güvenlik merkezli tartışmaların yoğunluk kazandığı bu dönemde Batı'nın güvenlik anlayışları ve stratejileri üzerine daha ayrıntılı bilgi edinmek isteyenlerin yararlanabileceği, eklerle desteklenmiş bir çalışma duruyor karşımızda… ? Batı'nın Yeni Güvenlik Stratejileri: AB NATO ABD / Nurşin Ateşoğlu Güney / Bağlam Yay. / 167 s. KİTAP SAYI 926 Ortadoğu'da her an yeni gelişmelerin yaşandığı, kitle imha silahlarından örgütlü suçlara, insan ve uyuşturucu kaçakçılığından göçe kadar birçok olgunun güvenlik kavramı içinde değerlendirilmeye başlandığı, ABD'nin Doğu Avrupa'da füze kalkanı kurma girişimi gibi güvenlik merkezli tartışmaların yoğunluk kazandığı bu dönemde Batı'nın güvenlik anlayışları ve stratejileri üzerine daha ayrıntılı bilgi edinmek isteyenlerin yararlanabileceği, eklerle desteklenmiş bir kitap Nursin Güney'in çalışması. ? İbrahim MAZLUM 000'lerin başında Batı'da kabul gören yeni güvenlik stratejilerinin oluşumunda iki önemli olay etkili olmuştur. Bunlardan birisi, Soğuk Savaş'ın sona ermesi; diğeri ise 11 Eylül 2001'de ABD'de meydana gelen İkiz Kuleler'e yönelik terörist saldırılardır” (s. 11). Yıldız Teknik Üniversitesi Siyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Bölümü öğretim üyesi Doç. Dr. Nurşin Ateşoğlu Güney, Batı'nın Yeni Güvenlik Stratejileri: AB NATO ABD başlıklı son kitabında, özellikle yukarıda alıntılanan iki etmenden yola çıkıyor ve 1989 sonrası değişen güvenlik ortamına koşut olarak şekillenen Batı güvenlik stratejilerini ve yaşanan gelişmeleri değerlendiriyor. Yazarın da belirttiği gibi, AB, ABD ve NATO'nun güvenlik stratejilerini yeni koşulları dikkate alarak gözden geçirmeleri aşama aşama gerçekleşen ve olgunlaşan bir süreç olarak karşımıza çıkıyor. Bu süreç içinde belirginleşen ve ortaya çıkan güvenlik belgeleri de 2000'lerin başından itibaren son şekillerini almaya başlıyor. Her ne kadar bu belgelerde birçok tehdit tanımı benzerlik gösterse de, AB ve ABD'nin dünya politikasına yaklaşımlarındaki ve önceliklerindeki farklılık dolayısıyla güvenliklerini sağlamak için izledikleri yöntemlerde belirgin bir farklılaşmanın da olduğunu rahatlıkla görmek mümkün. Bu durumu gerek ortaya çıkan güvenlik belgelerinin içeriğine geSAYFA 8 “2 Nurşin Ateşoğlu Güney, bütün bu olup bitenleri daha net bir biçimde değerlendirmemize yardımcı olacak bir çalışma sunuyor bizlere. CUMHURİYET