Katalog

Jean Christophe Rufinden Kızıl Ağaçlar ülkesi1 benzer (s404)" RUFINİN AKIL ALMAZ İŞLERİ Işte tam da bu nedenle, Jean Chrıstop he Rufin ısmı soz konusu olduğunda, şa şırmıyoruz uzunca bır suredır Koltugu nun altında o kadar çok karpuz var kı Rufin'ın, o kadar çok karpuzun kabuğu nu bılc orselemeden butun ınsanlığın hızmetıne sunabılmesi vc bundan da ^er re yuksunmemesı ıle de ayrıta her turlu takdırı hak edıyor ustat Yoksa Brezıl ya'dan Isfahan'a, Mısır'dan Saraybos na'ya, Cezayır'den Erıtre'ye dağjan bır ınsan bır daha zor toplardı herhaJde ken dısını 11 Eylul sonrasında yapılan teror tartışmaları veya Turkıye'nın Avrupa Bır lığı'ne tam uyelığı gıbı bırbırınden haylı farklı konular soz konusu olduğunda da son derece net bır tutumu var yazarımı zın Çunku, romancdığından once norolog ve psıkıyatr olan Rufin, butun savaş ve doğal afet bolgelerınde hemen herkesten once gormeye alıştığımı/ Doctors Wıtho ut Borders (Sınır Fanımayan Doktorlar) orgutunun hem kurucuları, hem de yo netıcılerı arasında yer alıyor Ustelık "bır bodrum katında bır nıasa ıki sandalyeydı hepsı" dıye tanımladığı o ılk kuruluş gunlerınden ıtıbaren tam 15 yıl, 1999'da Nobel Barış Odulu kazanan bu orgut ıçın çalışıyor butun gucuylc Dolayısıyla, dunya meselclerıne belırlı bır polıtık bı lıncın suzgecınden bakması son derece doğal Bu polıtık bılıncı de, karşılıksız hızmct ıçın koştuğu ulkelerın kultuılcrı nı ve ınsanlarını tanıyarak edındı hıç kuş ku yok kı Şımdı ıse ozellıkle Afrıka'da buyuk mucadele veren Actıon Aganıst Hunger (Açlığa Karşı Eylem) adlı yar dım kuruluşunun başkanı Dolayısıyla, en a/ doktorluğu ve ro mancılığı kadar one çıkan sıyasal bır kımlığı var Rufın'ın Afganıstan'dan Irak'a, Bre/ılya'dan Kuzey Afrıka'ya, Or tadoğu'dan Fransa'dakı goçrnenlcre ka dar problcmlı konularda goruş belırtmc sı, goruş belırtmekle yetınmcyıp bızzat o bolgelerde aktıf olarak gorev alması haylı anlaşılır bır durum Arada dtırııp şaşır mamız gereken, olsa olsa, kuçuk bır ko nuda ınsanlığa hızmet ıçın kolları sivayan pek çok ınsan, daha ışın başında şıkayet kulturunun ara sokaklarında gezınmeye başlarken, Rufin ın nasil bu kadar ıstık rarlı bır bıçımde dırenışını surdurebıldı ğı Ustelık bunları yaparken, o kan kı yım ve ışkence gunlerınde, Fransız Sa vunma Bakanlığı adına ınsan hakları so rumlusu olarak Bosna da gorev ustlcn mekte zerre tereddut ctmedığını de kay dedelım zıhnımı/ın bır tarafına Henıi7 Turkçeye çevrılmcyen Imparatorluk ve Barbarlar kıtabında somutlaşan sıyasal bılınç, sadece bıı romancı değıl, aynı za manda yetkın bır duşunur ve eylem ada mı karşısında bulunduğumu/u da koyu yor ortaya zaten AMERİKALILAR NEYİ ANLAMIYOR "tmparatorluk ve Yenı Barbarlar adlı kıtabımda, soğuk savaş donemınden son ra, Kuzey Guney endışesının Doğu Batı endışesını takıp edeceğını, ancak yerını tutmayacağını anlatıyordum Guney dıye bır şey yoktur Kıı/ey Guney kırılması, bellı bır antıte ıle, dağınık ve farklı (hete rojen) bır topluluğu karşı karşıya getırı yor Gerçekte mumkun gorunen tek mu kayese, Antık donemın kendındcn olma yan her şeyle, yanı barbarlarla karşı kar şıya gelen evrensel ımparatoıluklardır Bu açıdan bakarak bugunku Guneyı uç bolgeye ayırdım Bırıncısı en yakın bol ge, sınır bolgesı (Lımes), yakın menfaat lar ve goç akınlarıyla Kuzeye bağımlılığı vardır Karaıbler, Meksıka Akdcnız hav /ası ıle doğuda Balkanlar Kafkasya vs bu bolgeye dahıldır Ikıncısı, ticarı tez gâhlarımız tabır ettığım bolgedıı Guney Afrıka Cumhunyetı lsraıl veya Oıtado ğu'nun petrol ulkcleıı, Ku/eye, halkları ve ekonomılerıyle bağlıdır Uçuncusu ıse, K İ T A P SAYI 812 PayLo'nun ihtisam ve sefaleti 'Kralın Kervanları' ve Isfahan Kuşatmasından sonra adamakıllı hayranı olduğumuz JeanChristophe Rufin, bu kez ömrünün bir bölümünü geçirdiği Brezilya topraklarını anlatıyor bize. Anlatırken de, Batının bu toprakları ele geçirmek için bütün vahşiliğini kullanmaktan geri durmadığını, hatta mezhep savaşlarını bu ülkeye taşımaktan gizli bir keyif aldığını apaçık bir biçimde & göstermekten de f çekinmiyor. Sınır Tanımayan Doktorlar'dan Açlığa Karşı Eylem'e, yoksul, zulüm gören ve yardıma muhtaç insanlar için kurulmuş bütün kuruluşlarda yer alan JeanChristophe Rufin, bir ülkenin işgalinin arkasında yatan zihniyeti de ' gözler önüne seriyor bütün çarpıcılığıyla. Bir de PayLo bahsi var ki, onun kim olduğunu arayıp bulmak da size kalıyor artık. "I Ümit E. UYANIK zun ve sıska vucutlu, yu /u kemıklı subay bıtkın gorunuyordu Bu buluş ma hıç hoşuna gıtmemış gıbıydı Tamamlanacak bır gorevı vardı ve sabırsızlanıyordu 1555 yılının ortası na gelınmıştı ve hazıran ayı da gerıde kalırsa, ruzgârlar hıç de uygun olmayacaktı Avcuyla masaya vurdu Yanaşacağımız kıyılardakı tehlıkenın farkındayız, dedı, soğuk bır tehdıtle karı şık sakın bır sesle Ne vaı kı, kararımız kesın Brezılya'da yenı bır Fransa kur SAYFA 10 mak ıçın sekız gun ıçınde denıze açılaca ğız(sll)" Hıkâyenın ozetı aslında bu Ispanyol Papa'nın Ispanyollar ve Portekızlıler ara sında paylaştırdığı yenı kıtada Fransızlar da soz sahıbı olmak ıstemektedır emper yaJ ruhtan nasıplenmış devlederın butun şımarıklığıyla Brezılya'nın tercıh edılme sı, o zamanlar varlığı bıle bılınmeyen yağmur ormanları ıle ılgılı değıldır doğal olarak Doğrusunu soylemek gerekırse, Brezdya fıkn, tamamıyla Avrupa'dakı tk tıdar kavgasının okyanusun karşı kıyısına taşınmasından ıbarettır Bu nedenle, ken dısıyle Brezılya'ya gıdecek tercuman bu lamayan Fransız subayın, 'çocuklar bir yabancı dılı kısa surede oğrenır' mantı ğından yola çıkarak yetımhaneye uğrayıp Just ve Colombe'yı yanına almasında şa şırtıcı bır taraf yoktur Şaşırtıcı olan ve soru ışaretlerıne geçıt vermeyen ayrıntı, 11 yaşında olan Colombe ıle 15 yaşında kı Just'un bu ağır yolculuğa dayanıp da yanamayacağıdır Yazarımız Jean Christophe Rufin, bu ıki çocuğun ızledığı, bir başka ıfadeyle, bu ıki çocuğa ızlettırdığı yolu farklı bır bıçımde ve farklı bır amaçla da olsa aşıp Brezılya'y^ gıttıgı ıçın olup bıtebılecekle rı gayet ıyı bılıyor Okur tarafından bılın meyen ıse Turkçeye çevrılen ıki kıtabıyla da buyuk ılgı goren (Kralın Kervanları, Doğan Kıtap, Çevıren Gulseren Dev rım, Isfahan Kuşatması, Doğan Kıtap, Çevıren Nıhal Onol) Ruhn dostumu ?un, Brezılya kıyılarında ne aradığı olsa gerektır 2001 'de Goncourt Odulu'ne dcğer go rulen 'Kızıl Ağaçlar Ulkesı,' Rufin'ın dorduncu romanı Ya/arımız, Fransı? ta rıhının pek de on plana çıkartılmak ıs tenmeycn, hatta unutulması ıçın çabalar sarfedılen bır donemını gozler onune se rıyor butun çıplaklığıyla Oyle, "Bu be nını ulkemın tarıhıdır, az bıra/ kollaya yım bızımkılerı, yaptıkları kotuluklerı ya pılmamış gıbı, kıydıkları canları kıyılma mış gıbı gostereyım" dıye bır derdı yok Tam tersine, Fransızların kolonızasyon gayretlerının tam anlamıyla bır kan ban yosuyla netıcelendığını koyuyor ortaya butun ayrıntılarıyla Şu sozlerı hıç tered dutsuz soyleyebılecek kadar da kendın den emın ustelık HİKAYENİN CERÇEKLİĞI "Bu hıkâyenın en şaşırtıcı yanı, gerçek olması Tuhaf olduğu ıçın değıl Rone sans daha da olağanustu maceralar konu sunda zengındır Hıkâyeyı tuhaf kılan, bu maceranın Fransız tarıhındc neredey sc mutlak bır unutkanlığın kucağına duş muş olması Boylesı olaylar kolektıf bel lekten neden ız bırakmamıştır' Şohret olarak bır Krıstof Kolomb'un, bır Marto Polo'nun sevıyesıne varamasalar da Jac ques Cartıer, Cavelıer De La Salle Argo Duplcıx'ın adları, onların ısımlerını taşı yan sokaklar ya dâ meydanlar sayesınde olsa da, bızde bazı yankılar uyandırır Louısıana'da Saınt Laurent kolonılenn de, Çınhındı'nde, Pondıchery'de bır Fransı/ vaılığı hıssedıiır, oysa Brezilya buna benzer hıçbır şey hatırlatmaz ve Vıllegagnon'nun adı da tumuyle unutu lur(s 403)" Hayıı, yazarımızın bu so/lerı kıtabın sonuna yakın bır yerde soylemesı sızı ya Doktortuğu ve romancılığı kadar One çıkan slyasal bir klmliğı var Rufin in nıltmasın O yola bu tur guçlu duygular la çıkmıştır zaten Yola çıkarken yoldan da çıkan buyuk atalarının deneyımlerı, gerçeğın can sıkicı taraflarını bıraz daha rahat gormesını kolaylaştırmıştır sadece Aslında cevabı aranan soru bıra/ da bu ralarda bır yerlcrde gızlcnmektedır Ne den buyuk beya/ Batılı amca'nın hayal gucu, mımarısı muzığı ve edebıyatıyla gıttığı ulkelerı şenlendırecek yerde, tam tersı bır seyır ızleyerek katlıamlara yo nelmıştır acaba* Gıdcnlerın onemlı bır kısmının ıpten kazıktan kurtulmuş kor sanlar olması bunıın bır nedenıydı hıç kuşkusu/ ama du/enlı oıduların katıldığı denızaşırı seferlerde de çok farklı şeyler yaşanmadığını bılıyoru/ ne yazık kı Ru fın ın bılgı ve sczgılerıyle keşfettıklcnnı dıle getırme kararı da boyle bır bılıncın urunudur ?atcn "Bu kıtabı ya/mayı tlk ke/ bundan on yıl once Brezılya'da yaşarken daha doğ rusu Rıo'nun Paço Real adlı kent merke zınde kuçuk bır muzeyı ge/erken duşun dum Portekı/ somurgesı donemınden kalma yapı bugun otoyollaı ve gokdelen leun arasında soluk alama/ haldeydı Bı nayı ılk yapıldığı donernlerdekı çevresı ıçınde gorebılmek için, ınsanın duş gu cunun gelışmış olması gerekıyor Beynın gunumu? Rıo'sundan daha da soyutlan masinı sağlamak ıçın olacak, mu/ede ke şıf anındakı korfe/ı gosteren buyuk tab lolar sergılenmekteydı Orada, Copaca bana nın beton blokların yerınde balık çılların uçtuğu sarışın sıı bırıkıntılerını, favelas ların ycıınde de kıyıların el değ memış cangıllarını gormek mumkundu ( ) Bana karşı koyamayacak kadar çekıu gelen bu ılk anların şıırsel anıları oldu Onların aıasında, her şeyden çok tutkuy la bdgiandığım temayı gordum farklı uy gaılıkların ılk karşılaştıkları anın, doğa tak butun tutkuların ve butun anlaşmaz lıklann tohumunu taşıyan ılk goruşun te ması Bu kısacık ve benzersız an O7el bır duygu ıçerır, toplumları ılgılendırıyor ol masına karşın, ılk defa karşılaşmış ıki ın sanı avuçlarına alan aşk devınımıne de C U M H U R İ Y E T