Katalog

İki yeni kitabıyla Ay$e Kulin delenler'den e Sesleri'ne A Y Ş E K U L İ N Kardelenler Ayşe Kulin ilk kitabında, Doğu ve Güneydoğu Anadolunun burslu okuyan kızlarına, ikinci kitabında ise 1940lardan günümüze yaşanan olayları bir ailenin yaşamına ve çevresine yerleştirerek anlatıyor. 1 Hasan AKARSU Y azar Ayşe Kulin, yazın alanında ürctkenliğini sürdürüyor. Kardelenler ile Gece Sesleri son iki kıtabı. Yazar, Kardelcnler'de Doğu Anadolu ve Güneydoğu Anadolu'nun burslu okuyan kız çocuklarının yaşamlarından kesitler sunuyor. Van, Diyarbakır, Şanlıurfa, Siirt'ten Istanbul'a gelen, öğrenim gören kız çocuklarının kısa sürede yaşamlarının değiştiğine tanıklık ediyor. Çok çocuklu ailelerin kızları onlar, baba sevgisinden uzak yaşıyorlar. Töre böyle çünkü. Okuyunca yazgıları değiyor kızların. Anneleri Türkçe bilmeyen, babaları işsiz olan ya da ağır koşullarda çalışan, kimi kez de teröre kurban giden insanlar. Kızlar okuyup doktor, öğretmen, hemşire, mühendis vb. olmak istiyorlar. Şener, Güler, Selma, Fikriye, Asu ... îlçelerde özverili kaymakamların çalışmalarıyla önleri açılan çocuklar. Suna, Nuriye, Emel, Gülcan, Ezel, Ayla, Candan, Ceyhan... Batman'dan gelenler: Hatice, Mehtap, Dilek, Elvan, Türkan... Bolu'dan; Bilge, Perihan, Idil, Sevican... Hepsi birer kardelen onların. Çağdaş Türkiye'nin Çağdaş kızları onlar. ÇYDD'den ve Turkcell'den aldıkları burslarla yaşamlarını değiştiriyorlar. Ayşe Kulin, Iğdır'ın, Diyarbakır'ın, Şanlıurfa'nın tarihiyle ilgili bilgiler de veriyor. Doğubayazıt'ın kardelenlere cansuyu veren kaymakamı Nurullah Çakır'ı ve diğer kaymakamları da tanıtıyor. Beledıye Başkanı Mukaddes Hanım, Doğubayazıt'ın ilk kadın belediye başkanı. Tüm burslu kızlar, "Çiçeğe durmuş bahar dalları..." Şanlıurfa'dan, "Peygamberler kentinden" Tayyibe... Diyarbakırlı kızlar; Hatice, Lice'den Belgin, Ergani'den Koncagül, Dicle'den Idiz... Erzurum Köprüköy Kaymakamı Tülay Baydar, yaptığı çalışmalarla kızların önünü açıyor, çevreye örnek oluyor. Yönderlik Programı'na göre, 10 Ocak 2004 'te Istanbul Kabataş Kültür Merkezi'nde 46 kız öğrenci ağırlanıyor. Her öğrenciye bir yönder seçüiyor, öğrenciler yıllarca izleniyor. 921 yaş kız çocuklarını eğitmeye gönül vercnler, 1989'da kurulan ÇYDD'de çalışmaya başlıyorlar. KADINLARIN SAVAŞIMI 1997'de, bir gun Türkan Saylan'ı, SiirtPervari Kaymakamı Resul Kır'ın aramasıyla başlıyor her şey. Kaymakam, 17 kız çocuğunun eğitimi için burs gerektiğini söylüyor. Bu kızların kazanılmasıyla kardelenler açmaya başlıyor Anadolu'da. Profesör Ayşe Yüksel'le birlikte yürütülen çalışmalarla, 300 burslu kız çocuğu sayısının 5000'e çıkarılması hedefleniyor. ÇYDD ve Turkcell ile 5000 kız çocuğunu okutacak proje oluşturuluyor. Bu projenin kitabını yazmak için Turkcell'den Ayşe Kulin'e öneri geliyor ve yazarımız da bu işe başlıyor. Kadınların birey olma savaşımını araştıran yazar, bize önemli bilgiler sunuyor. ÇYDD ve Turkcell, yeni bir misyonerlik üstlenerek Cumhuriyet'in açıklannı kapatma uğraşını sürdürüyor. Türkiye için bu alanda yolun ne değin uzun olduğu ortada. Bu olumlu gırişimler alkışa değer. Devletin sahip çıkması kaçınılmaz olan sorunlar bunlar, yürek burkan sorunlar. Ayşe Kulin, yapılan çalışmaları yansıtarak yüreğimizi serinletiyor. Ayşe Kulin'in diğer kitabı "Gece Sesleri"nde, Ege Bölgesi'nde yaşayan bir aileyi anlatırken, 194O'lı yıllardan günümüze değin birçok olaya ışık tutuyor. 1940'U YILLARDA BİR AİLE Romanda olaylar geriye dönüşlerle anlatılıyor. Anlatıcı, başkişi Ayda, öğretim görevlisi. Seminer için gittiği Erzurum'da, annesinin hastaneye kaldırıldığını öğrenip karlı bir kış gününde uçakla îstanbul'a dönüyor. Yolculukta yaşadığı sıkıntıları anlatırken, annesini, çocukluğunu anımsıyor. Annesi ilk eşinden ayrılmıştır, Nedim Ortaçlı ile ikinci bir evlilik yapmıştır. Nedim, Ege'de Bozova Çiftliği'nin ileri gelenlerindendir. Ayda'ya da iyi bir üvey babalık yapmıştır Bozova Çiftliğini tüm ayrıntılarıyla tanıyoruz. Sultan Hanım, seksen yaşlannda olup Nedim'in annesidir, çiftliğin ev işlerinde onun sözü geçmektedir. Oğulları Yusuf ile Nedim, un fabrıkasının işletilmesınden sorumludur. Nedim'in babası Kerami Bey, politikaya atdıp Meclis'e gırmiştir. Işletmecilerin o ydlarda işlerini yürütmeleri için politikacılardan destek almalan kaçınılmazdır bugünkü gibi. 1970'li yılların kanlı üniversite olaylarında, üvey baba Nedim, Ayda'ya yardımlarını esırgemez, karakollarda yardımcı olur Ayda'nın annesi Rengigül de 1960 oncesı siyasi olaylara karışmıştır, onun da eylemcı yönü vardır. Annekız bırbırilerine çok benzemektedirler. Rengigül, güzelliğine düşkündür, estetik ameliyatlan olur. Nedim'den olan çocuğu Utku'yu yurtdışında okuturlar. Sultan Hanım, çiftlikteki genç erkeklerin ilk cinsel deneyimlerini kötü kadınlarla yapmalarına engel olmak için hizmetçılenn kızlarını, dul kadınları kullanır. 13 yaşındakı Zıynet'in yatağına giren delikanlı Yusuf, onu hamıle bırakınca, olayın örtbas edılmesi yönüne gidilir. Bebek kaçırılır, Ziynet'e ölü doğduğu söylenir. Yıllar sonra bu bebeğin Yağız olduğu öğrenilecektir. Yağıe, Sultan Hanım ın bilgisı dahilınde fabrikaya muhasebecı olarak alınır, orada babası Yusuf'la birlikte çalışır. Yusuf, onun oğlu olduğunu, ölmek üzere olan Satı Kadın 'dan oğrenince rengi atacaktır. YıJJar sonra da lstanbul'da uğradığı Ziynet'e bu haberi verince Ziynet de ne diyeceğinı şaşıracaktır. Ayda da Sinan'la evlenır, Aslı adında bir kızı vardır Onun sorumluluğunu dııyumsarken sıkıntıh anlar yaşadığı olur. Annekız çatışmaları yaşanır. Aslı, ozgürlük adına tesettürü savunur. Ayda, Bozova Çiftliği'nde, Ziynet Dadı'nın inişliçıkışlı gece seslerini dinlediği yılla n anımsar: "...Binbır Gece Masallan'nı dinler gibi, büyülenerek dinleyeceğim dadının inişli çıkışlı gece seslerini. Çünkü şu anda Bozova'ya dönmeye, çocukluğumun lavanta çiçeği kokıılu anılarıyla oyalanmaya ihtiyacım var..." (s.96) Bu gece sesleri sanırım romanın adı oluyor. Ayda, Sinan'dan ayrı yaşamaktadır. Annesi Rengigül'ün beyin kanaması geçirip ameliyata alındığını, çıktıktan sonra da uzun süre yoğun bakımda tutulacağını öğrenir. Annesiyle olan ilişkilerini gözden geçirıp iç hesaplaşmaya girişir, huzursuzdur. Annesi ikinci kez beyin kanaması geçirir ve kurtarılamaz. Öte yandan un fabrikasında muhasebeci olan Yağız'ın yükselişi sürmektedir. Kepcklerı ve kırık buğdayları aracısız satarak fabrikanın kazancını arttırır, yolsuz işler yapmaya başlar. Oysa Kerami Bey, oğlu Nedim, düriist işler yapmakla tanınmışlardır. Nedim, gidişin iyi olmadığını söyler babasına. Yeni seçimlerde Kerami Bey, Meclis dışında kalmıştır. Fabrikayı yenilemek için Almanya'dan getirtilen makineler gümrükte bekletilmektedir. Takkeliler'in sözü geçmektedir Meclis'te. Onlar da rüşvetle iş yapmaktadırlar. Yağız, onlara rüşvet vererek işleri yoluna koyar. Nedim'in de çocukluğundan bu yana dadısı Ziynet'le cinsel ilişkisi sürmektedir. Bu ilişkiyi eşi Rengigül yıllar sonra öğrendiğinde aklını oynatacak, Şişli'de bir klinikte tedavi görecektir. Kerami Bey, yaşlandığından oğlu Nedim'i politikaya sokar, Ege'de parti çalışmalarına katılır Nedim. Darbe sonrası yapılan ilk seçimde Meclis'e girer. Bozova'da un fabrikasının hisselerinde yolsuzluklar yapılır, Yusuf büyük ortak olarak ortaya çıkar. Kerami Bey, fabrikayı bırakır, ailenin onurunu kurtanr. Ayda, annesi hastanedeyken annesinin anı defterlerini bulur, günlüklerini okur ve birçok bilinmezi öğrenmiş olur. Annesine daha çok bağlanır, onun yaşamasını ister; ama iş işten geçmiştir, geçmişiyle yüzleşemeyecektir. 12 Eylül'ü değerlendirir, annesiyle ilgili gerçekleri öğrendiği için zor anlar yaşar, adeta can çekişir. 12 Eylül darbesinden az önce yurtdışına gönderilip kurtarılmıştır Ayda. Ayşe Kulin, 194O'lı yıllardan bugünlere değin yurdumuzda yaşanan olayları, bir büyük aile çevresinde geçen olaylarla birlikte anlatıyor. Insanlann iç dünyala nnı çözümlerken kuşak çatışmalarının da izini sürüyor. Kızların annelerine çektirdiği acılann benzer oluşu, insanı hüzünlendiriyor, "keşke geriye dönüş olsa da bunları yaşamasak" dedirtecek değin hüzünlendiriyor. • Kardelenler/ Ay$e Kulin/ Remzı Kıtabevı/ H Basım/ Hazıran 2004/ 168 s. Gece Sesleri/ Ayıe Kulin/ Remzı Kıtabevı/ 4 Basım/ Temmuz 2004/ 256 s. K İ T A P SAYFA 6 C U M H U R İ Y E T SA Yl 758