Katalog

Andre Bonnardın kitabı dilimizde ARKEOLOJİ veSANAT YAYENLARI ANA HATLAR1YLA MEZOPOTAM YA Yakın Doğu Arkeolojısı'nın tlk Donemlen İnsan ve Tragedya AndrĞ Bonnardın kitabı trajikle melodramı ve arabeski ayırabilmek isteyenler için, söylencelerin önemini bir kez daha kavramak isteyenler için okunması gerekli bir çalışma. Türkçesinin kitap kadar özenli olduğunu eklemek gerekli. nSennur SEZER ıtolojının koklerını, tıcaret kervanlanyla, ordularla şehırden şehre, ulkeden ulkeye, kıtadan kıtava ya yılan ınsanların yarattığı onca soylen cenın nedenını duşundunuz mu hıçı' Insanlar kadar kalabalık bır "Tanrıîar/ yazgıyı bıçımlendırenler" ordusunun gerekçesını ırdelemek gereğını duydu nuz mu? Son gunlerın kıyametler ko paran, Kultur Bakanlığı'mızı taa Ja ponya'lardan maket getırtmek zorun da bırakan I'roya fılmı de bu soylence lerın gunumuze aktarılışı değıl mı? Nedır bu söylencelerin kafamızd kaktığı "Sen yazgısına gucu yetmez bır olumlusun, dağların doruklarında sen den guçlu, senın geleceğını planlayan olumsuzler var Kaderıne bırak her şe yı Olumsuzlere ve onların temsılcısı yonetıulere boyun eğ kı onlar senı koruyup kollasınlar" mir" Bu soruyu "evet, kuşkusuz" dıye her yanıtlayışımda yureğım acıyor Soylen celerın tek başlarına guçlu olmadığını btlıyorum çunku Onları tabaldara, duvarlara çızıp boyayanlar, heykellerı nı yontanlar, tıyatrolarda somutlaştı ranlar, ezgılerlc dıle getırenler bır baş ka deyışle sanatçılar yaşattı, yaşatıyor Sanatçının egemenlerın destekçısı ol masını kabullenemıyorum Ne an tıkçağda ne gunumuzde Andre Bonnard'ın însan ve Tra gedya'sı tam kendımle yenıden dıdış tığım gunlere denk geldı Yaşar Atan'ın Fransızcadan çevırdığı kıtabın kapağtnda Prometeus ve onun cığen nı gagalayan kuş resımlı bır tabak yer almasaydı okur muydum bılmıyorum Insanlar nın Tanrılara karşı gelen Tı tan Zorbalara karşı çıkmanın sımgesı Prometeus Senı egemenlere kımse karşı çıkmasın dıye mı yarattılar'' Neyse kı kıtabın çevırmenı Yaşar Atan, "Kıtap ve Yazarı Hakkında Bırkaç Soz" başlıklı sunusunda kıtabın yazarından onun kışılığını tanıtacak bır alıntı yapmıştı "Sanmayınızkı edebıyat, oyle kuru kuruya okunup geçılstn dıye ortaya çıkmıştır Hayır, edebıyat bızım hayatımıza bır yon ve nr, bıze nasıl yaşanması gerektığını oğ retır " Bu alıntının altındakı "yargıda kı savunmasından" notu kıtabın yaza rını araştırma ısteğı yarattı bende ama ne yazık kı kıtapta yer alanlar dışında bır bılgıye, ansıklopedılerımde, ulaşa madım "Andre Bonnard (1888 1961) burjıı va bır aılenın çocuğu olarak Isvıç re'nın I ozan kentınde doğdu Babası unıversıtede Eskı Fransızca profesoru ıdı Lıseyı Lozan da okuyan Bonnard, Lozan'da başladığı unıversıte eğıtımını Parıs'tekı Sorbon UnıversıteM'nde ta mamladı Ksenefon'a adadığı doktora tezını 1910 14 yılları arasında Mulho use kentınde hazırladı (bu tez bır yan gında yok olduğu ıçın bugune ulaşma mıştır) 1928 yilından ıtıbaren Lozan Unı versıtesı'nde Yunan Dılı ve Edebıyatı profesorluğu yaptı Çoğu eskı Yunan uygarlığı uzerıne olmak uzere onlarca esere ımza atan Bonnard 1949 yılında tsvıçre Barış Hareketı başkanlığı na,1950 yılında ıse Dunya Barış Kon seyı uyelığıne seçıldı Komunıst Partı uyesı olmadığı halde 'komunıst komp lo' suçlamasıyla 'demokratık Isviçre Federal Mahkemesı tarafından yargı landı 1954 yılında Lenın Barış Odulu nu aldı" Yunan dılı ve edebıyatıyla uğraşan bırının bu yolla nasıl tehlıkelı olabıle ceğı/sayılabıleceğı doğrusu benı epey meraklandırdı Insan ve Tragedya'y' dıkkatle okumaya başladım UÇ ANTİKÇAĞ TRACEDYASI "Tragedyanın bır onemı var mı, ne den bu tragedyalan seyretmekten haz duyuyoruz ? " dıye soruyor Bonnard Sonra şu yanıtı verıyor " Fragedya , ın sanlık acısının bılıncıne varmaktır ve bu bılınce ulaşma bızı hazla, sevınçle coşturur Çunku bdmedığımız bır şeyı tanıyıp oğrendığımızde bır sevınç du yarız, ısterse bu tanımadığımız şey bı zım oz acımız olsun Onu tanımakla bu acıya bır yanıt verebıleceğımız ıçın sevınç duyarız Ustelık bu tanıyıp bılme olayı yal nızca usumuzla sınırlı kalmaz, onu butun varlığımızla, duşuncelerımızle olduğu kadar gonlumuzun ta derınlık lerınden de tanıyıp oğrenırız Tanımak bır anlamda yalnızlıktan kurtulmaktır, bır başkasını tanımakla butun bır dun yayı tanımaya, daha sonra da bu dunyayla ıçselleşıp butunleşmeye başlanz Eğer bu tanıyıp bılme olayı ıçımızde durağan değıl, sureklı devınım halınde ve bırtakım değerler uretıyorsa, o za man bu bılme olayıyla bız hem kendı kendımızın hem de dunyanın yenıden oluşumuna katkılarımızla ortak oluyoruz demektır Andre Bonnard Insan ve Tragedya adlı ıncelemesınde uç tragedyayı bu bakış açısıyla ırdelıyor Sofokles'ın Antıgone u, Aıskhyİos'un Zıncırlen mış Prometeus'u ve Eurıpıdes'ın Hıp pohtos'u Hemen anımsanacağı gıbı Antıgone, pek çok yazar tarafından yenıden ya YI 758 Hans J. NISSEN TRAGEDYA İNSAN VE \ \ I) K I II O \ \ A l< l) ATTIKA RETORİGINE GİRİŞ 1 HtüDORAKUFULOS HTHTLER DEVRBNDE ANADOLUUI AhmetÜNAL VLYüzyılBızans Kaynakianna Gore zılmış bır tragedyadır Antıgone, ba bası Öıdıpus'un ıstemeden ışledığı suç yuzunden krallıktan kovuluşunda onu yalnız bırakmaz Ona sığınabıleceğı bır yer bulur Babalarının gıdışı ıkı erkek kardeşının ıktıdar ıçın çarpışma larına yol açar llusı de olur Tahta geçen kral Kreon sa kardeş lerden bırını kahraman, otekını haın ılan eder Haın olan gomulmeyecek, ustune toprak bıle serpılmeyecektır Antıgon, olumu goze alarak bu ınsan lık dışı uygulamaya karşı çıkar Bu kar şı çıkış Antıgon u cezalandıran Kre on a da yıkım getırecektır Hıppolıtos, bızım az tanıdığımız bır tragedya kahramanıdır Aşk tanrıçası Afrodıt'ın aşkına yanıt vermez çunku o el değmemışlığın sımgesı Artemıs'e tutkundur Afrotıd olumluler arasın dakı bır aşk dolambacıyla ondan oç alır (Bu oç oykusu Hz Yusuf oykusune benzer bıraz) Prometeus, tanrılardan ateşı ınsanlar ıçın çalan Tıtanlar soyundan bır tanndır Bu hareketının (bır anlamda sınıfına ıhanetının) cezasını bır kayaya zınur lenerek oder Onun bu cezası suresın ce Zeus'un acı çektırdığı başka kışıler de sahnede gorunecektır Bonnard'ın latabında bu traged yaların ınsan bılıncını nasıl et kıledığı/etkılemesı gerektığı, her trajedının kahramanlarının bu bılınç lenmedekı payı, ışlevlerı, ırdelenıp/an latılan denemelen Kısa Duşunceler başlıklı bır denemeyle butunlemyor Yazar bu denemede, tragedyanın yaratım surecını, tragedyanın bılımle olan ılışkılennı tragedyanın bır araç olarak ışlevını açıklıyor Kitabı tragedyaların kısa ozetlerı ve kıtapta geçen adların Turkçe yazılışma ılışkın bır açıklama butunluyor Trajikle melodramı ve arabeskı ayırabilmek isteyenler ıçın, soylencelerm onemını bır kez daha kav ramak isteyenler ıçın okunması gerekli bır çalışma Turkçesının kıtap kadar ozenlı olduğunu eklemek gereklı • Insan ve Tragedya/ Andre Bonnard/ Çevıren Yaşar Atan/ Evrensel Bastm Yayım/173s GOKTURKBIZANS İJLİŞKİLJİKİ HatoceRERDEMİR M Anartalu'daKomalı]ar2 BAT1ANAÜOLU ve ZENGİNIİKLERİ DavidMAGIE ÇAYÖNÜ' INSAN Metın ÖZBE* Antik YunanDünyıcd NahıtBlLUUSI AYASOFYA W.E.KLEINBAUER, Keşfi, Kazılan, Arnflan NEMRUT DAĞI NezfhBAŞGELEN i SATIŞ MAĞAZASI Yeniçarşı Cad. Petek Han No: 32/A Galatasaray İSTANBUL TU: 0212 249 92 26 www.arkeolojisanaLconı enuıfl: [email protected] SAYFA 23 C U M H U R İ Y E T K İ T A P SA