Katalog

Hakan T. Karateke'den "Padişahım Çok Yaşa" Hakan T. Karateke'nin bu önemli eserinde, geçmişe bağlılık ve yenileşme çabaları arasında, Osmanlı saltanatının kitlelerle bağlarını sürdürmek için son günlerine kadar törenlerde başvurduğu uygulama dalgalanmalarını gösteren, döneme ait resimlerde sunuluyor. n orhan KOLOĞLU smanlı Devleti'nde, eskiyi tam dışlamadan 'düzeni ıslah girişimleri' Lâle Devri ile başlar. Ancak yiiz yıllık bir siire sonunda yeterli bir sonuç Osmanlı'nın Son Yüz Yılında Merasimler Padişahım Çok Yaşa! O$m*Ah Devirntum <km Yia YıU^dü Mfnuı'mİrr öpme ritüelleri Osmanlı Batılılaşmasının keskin bir döniim noktası olanl839'dan scınra muayedelerden çıkarıldı (...böylece) sultanın konumıı gcneli itibanyla degişikliğe uğradı ve eskisi kadar 'mutlak güce' sahıp olma özelliğini yitirdi veya yitirme yolunda oldugıınu ilk kez hukuki olarak kabul etmiş oldu." YENİLEŞME ÇABALARI Yeni sııltan Eyüp'e kılıç kuşanmaya giderken, askeri birfiklerin ve gayrimüslimler dahil okul öğrcncilerinin yol boyunca sıralanışının bir protokola bağlı oluşu, törenlerin devlet mekanizmasrnca nasıl ciddiye alındığını gösteriyor. Ancak Tanzimatı 'gâvurlaşmak' diye niteleyenlerin de varligı inkâr edilemiyor. ll.Mahmud'un kavuktan fese geçerken , iesinc eski usul clmas üstünde sorguç taknıası, hiç şüphesiz gelcneklerden kopmadığmı kanıtlama çabasıydı. Nitekim bir ara dışlanan bu uygulama U.Abdülhamid tarafından canlandırılınca sultan "ecdadının usulünü ihya buyurmakla" övüldii. Hakan T. Karateke'nin bu önemli eserinde, geçmişe bağlılık ve yenileşme çabaları arasında, Osmanlı saltanatının kitlelerle bağlarını sürdürmek için son günlerine kadar törenlerde başvurduğu uygulama dalgalanmalarını gösteren, döneme ait resimler de sunuluyor. • Padişahım Çok YaşaOsmanlı'nın Son Yüz Yılında Merasimler / Hakan T Karateke /Kitap Yayınevi, 2004 / 320 .v. rak konııyla ilgili biitün yerli ve yabancı yayınlara da dayanması, önemli bir belgesel niteliği kazanmasını sağlıyor. Padişah ve Devlet erkânının katıldıklan törenler üzerine odaklaşan kitap, konuyu altı bölümde sunuyor : (.iilus ve Beyat Kılıç Kuşanma Muayede Cuma Selamlığı Kabul Merasimleri Diğer Dini Merasimler. MERASİMLERİN NİTEÜĞI Halkın yönetim üzerinde söz sahibi olmadığı ve iktidardakilerin kursallaştınldığı çağiarda bu merasimlerin niteliğini yazar şöyle özetliyor: "Modern önccsi dönemin iktidar temsilcileri tebaa ile ancak merasimler gibi bazı nadir vesilelerle yüz yüze gelebiliyordu. Bu nedenle iktidaruı merasimler gibi kısa bir zaman birimine hasredilmiş gösterilerde kendini tanımlaması ve temsil etmesi gerekiyordu. Bu da ancak mesajları özlü bir şekilde aktaran bazı sinıgeler ve sımgcsel hareketler sayesinde mümkün olabiliyor O alınamadığı fark edilince, 1826' da Yeniçeri Ocağı'mn ortadan kaldırılmasıyla, Tanzimatı Hayriyc adı verilen Batı örneğinde çağdaşlaşma gündeme getirilir. Tanzimat, toplum yaşamının her aJanına dcğışiklikler önermiştir. Karateke, Padişahım Çok Yaşa! isimli kitabında devlet törenlerinin bu çerçevede nasıl yeni bir nitelik kazandığını anlatıyor. Eserin, uzun sürcn bir doktora çalışmasının ürünii olması ve Osmanlı Arşivleri dışında Fransız ve IngiJiz arşivlerine ek ola du." Vatandaş kavramının belirdiği, yönetime katkısının artarak yasal bir nitelik kazandığı bir süreçte, sadece yukardakilerin üstünlüklerini anımsatmaları tabii ki artık yeterli olmayacaktı. Ancak, toplumsal bclleğin özlemlerinin bir anda tümüyle değiştirilemcyece^i ve eski aJışkanlıkların bir çırpıda ortadan yok olmayacağı da bir gerçekti. Eserde II.Mahmud'dan Mehmet Vahidettin'e kadar tahta geçen altı padişah dönemindeki uygulamalarda rastlanan değişmeleri escrde bııluyoruz. Bunlann aşırı kutsallıktan yavaş yavaş 'dünyevileşmeye' yönelik nitelilcleri dikkatlerden kaçmıyor. Örneğin, Tanzimat öncesi uygulamada sadrazam gibi en yiiksek riitbeliler için ycri ve sultanın ayagını öpme uygulamaları vardı. En üst düzeydekiler bile bu şekilde 'inkiyad = boyun eğme' gösterisi yaptıktan sonra, bütün topluınun tam bir teslimiyet göstermesinin beklenmesi dogaldı. üysa "Hem ayak h e m d e y e r Goncourt ödüllü bir yazar: Jean Echenoz. Şiirsel bir başyapıt! Sanata adanmış bir hayat. Ve sonrası... "Jean Echenoz artık kendine yer yapmış, gerçek bir değer... Piyano, bu titiz ve büyüleyici yazı ustasının kaleminden bir 'hayal dünya'ya taşıyor sizi." Le Monde "Piyano, Echenoz'un en güzel, en kişisel, aynı zamanda da en gözü kara romanı..." Le Journal du Dimanche "Bu hareket ustası, en yavan hayatları baş döndürücü anaforlarla tanıştınyor, ölü zamanlan akıl almaz icatlarıyla değerlendiriyor. Ve bizi mizahla oyahyor, hem de acı çeken ruhlara kardeş ve dost elini uzatmayı ihmal etmeden..." Lire DOĞAN KİTAP www.dogankitap.com.tr C U M H U R İ Y E T KİTAP SAYI 750 SAYFA 9