Katalog

riyle birlikte sandalın dip yanında bir yere ycrleşmişlerdi. Kardeşi ölmüştü"(41). Burada sıralanan öğelerin çoğu, Duras'ın özyaşamından imgeler, görüntüler taşıyan büyük yapıtının tcmel öğelerindendir. Böylc olmasına karşın, uzak bir çağrışımla dcdim; çünkü, rcsim terimleriyle söylemem yanlış olmazsa, Tarquinia'nın Küçük Atlan'nın "figüratif" bir yaratım olduğunu söyleyebilirim. Bakışımızı bu açıdan sürdürürsek, Duras'ın daha sonra "non figüratif" yaklaşımı yeğlemiş olduğu görülebilir. Çağrışımın "uzak" olmasının tek nedeni budur; yoksa, bütünsel bir Duras evreninin varlığından kuşku duyulması doğru olmaz. DURAS EVRENİ Duras'ın imgeler evrcnindeki ortak ögelerin varhğına yukarıda dcğindim. Ben burada daha çok, Tarquinia'nın Küçük Atlan'nın Duras romanlarındaki özel yerini biraz açmak istiyorum. Duras'ın çeşitli sözlerine ve eylemlerine bakılırsa, Duras evrenini biçimlendiren tcmel düşüngünün Marx'çı dünya görüşü olduğu sanılır. Fransız Komünist Partisi'nin bir hücresinde sorumlu ve yetkili olarak çalışmış vc özellikle Nazi işgaline karşı yürütülen "direniş" cylenılerinde görcvler üstlenmiş bir kişinin siyasal görüşlerinin gerçekliğinden ve sağlamlığından kuşku duymamak gerekir. Âma Duras'ın bütünsel yapıtı bu tür bir kuşkuya yer verdirir niteliktedir. Çünkü Duras'ın yazınsal yaratımlarından hiçbiri Marx'çı yazınsal anlayışa uygun değildir. Tarquinia'nın Küçük Atları da onlardan biridir; bu yapıtın bu anlamda tek ayrımı, bireylerin siyasal duruşlarına ilişkin eleştirel bir gerçekçiliği daha belirgin biçimde sergilemiş olmasıdır. Bu görüşlerimi, söz konusu romana dönerek açıklamaya çalışayım: Romanda zaman: Birsavaş sonrası; büyük olasılıkla Ikinci Dünya Savaşı sonra sı. Devrimci düşüncelerin Batdı kentler aydınlar arasında yaygınlaştığı yıllarda geçen bcş günlük öykü za manı. Romanda uzam: Bunaltıcı sıcağı ve insana "kapatılma duygusu veriyor" (69) olmasıyla dikkat çekici. Ama Etrüsk başkenti olmasıyla daha anlamlı. Etrüsklerin yaşam anlayışları, öliimü de dirimi de güleryüzle karşılamaya dayanır. Evlilik anlayışları es,lerin karşılıklı sevgi ve se vecenliklerini temel alır; ve toplumsaJ yaşamda olsun, evlilik içinde olsun, kadın ile erkek her bakımdan birbirine eşittir. Roman kişileri: Paris'ten gelmiş olan yazlıkçılar içinde Gina dışında hepsi eşini aldatmaya az çok yatkındır. Köyün Fransız kökenli yaşlı bakkalı iki yıl öncc ölmüş olan karısını iç erinciyle aldatabilmek için ilkin onun kcndisini aldatmasını sağlamaya yönelik büyük "efendilik" fırsatları vererek zaman yitirmiş olduğuna pişmandır... Parisli yazlıkçıların hep Duras'ın yazınsal varatımlanndan hlçblrl Manc'çı si de çeşitli ölçülcrde yı$a uygun değildir. Tarquinla'nın Küçük Atları dayazınsal anlaonlardan biriMarx'çıdır, hepsi de dün dir; bu yapıtın bu anlamda tek aynmı, blreylehn siyasal duruşyayı değiştirmek gerektiği lanna ilişkin eleştirel bir gercekçiliğl daha belirgin blçlmde serni düşünür. Ama Marx'çı gilemiş olmasıdır. lıkları daha çok kurgul ları ya da başka sorunlan kendine pek fazsöylemlere dayanır. Öyle bile olsa, herla dert etmeyen biri"(16). Ama Gina ayhangi bir siyasal duruş sergilemeyen kişinlır onlardan. O, eşini aldatanlara nasıl leri yadırgarlar. Ludi gizemli adam için şiddetle karşıysa, çeşitli toplumsal işlerde şöyle der: "... bu herif biraz, nasıl demeeylemden kaçıp söylem üretenlere de öyli... Biraz farklı bizlerden. Siyasal sorun le karşıdır. Bir kanıt olsun diye onun şu sözlerini veriyorum: "Düş kuran yaşlı ınsanları scvmem, tiksindirirler beni, (...) olaylara bakmayı beceremczler ama kcndilerine bakmayı iyi bilirler "(151); gene Cîina'nın bir sözü: "Ben eve dönüyorum, bu tür konuşmalar çok canımı sıkıyor, hem karanlık çökmeden gidip ihtiyarları görmeliyim "(143). Gina, patlayan mayınla paramparça olan oğullarının parçalarını beş gündür toplayan köylü yaşlı karıkocaya yemek, vb. şeyleri götürmeyi, onlarla ilgilenmeyi kendine görev edinmiştir. GÖREVİN SİYASAL ÇAÖRISIMI Yaşlı vc yaslı karıkocanın barındıkları dağ barakasının duvarlarına çeşitli "siyasal yazılar" yazılmıştır. En son yazılmış duvar yazısında yazlıkçılara yönelik şu siyasal tepki dile getirilir: "O kadar fazla konuşmayın, ilin elli bin işsizini unutmayın"( 106). Daha birkaç yıl öncesine değin sürmüş olan paylaşım savaşı boyunca insanların birbirlcrini acımasızca kırdıkları bu yerdc, şimdi her ulustan insanlar bir aradadır. Ama duvar yazısının da düşündürttüğü gibi, yeni biten paylaşım savaşımının yerine görünürde sınıf savaşı da başlanıış değildir. Çünkü söz konusu duvar yazısı komünist bir devrimden çok, bir düzeltim isteğini dile getirmektedir. Kcndilerini devrimci olarak gören Parisli yazlıkçılar da çok istemelerine karşın bir zamanlar komünal yaşamın egemen olduğtı Tarquınia'da bulunan kanatlı küçük atları görmeye gitmezler. Tıpkı kcndini ölümüne değin Marx'çı olarak gören Duras'ın yaşamının hiçbir dönemindc Marxçı roman yazmadığı gibi. • la Gitrsel)/ MarguerıteDuras/ lstanbul, Gendaş Yay.; daha sonra Can Yaytnlan, 1998. Tarquinia'nın Küçük Atları KÇev.: Ley Bir dâhi olduğunu herkes kabul ediyor; Amerika ile Japonya onu paylaşamıyor; ve dünya ondan bir Nobel bekliyor. HAKUKİ Murakami "îmkânsızın Şarkısı büyük bir sürpriz. Herhangi bir edebî eser olarak kabul edilemez, bize herhangi bir yeni yazan da müjdelemiyor; bu eser gerçek bir dehayı gözler önüne seriyor." Chicago Tribune "Bu sade ve hüzünlü aşk hikâyesi Murakami'nin Japonya'da olduğu kadar tüm dünyada da geniş bir okuyucu kitlesi kazanmasını sağladı." The Los Angeles Times "Aşkın imkânsızhğı ve şiddeti üzerine yazılmış bu hüzünlü roman insanın tüylerini ürpertiyor. Ama Murakami'nin asıl başarısı hikâyenin en umutsuz anlannda bile elden bırakmadığı muzip bakış açısında..." TheNewYorker DOĞAN KİTAP www.dogankitap.com.tf SAYFA 13 C U M H U R İ Y E T K İ T A P S AY I 7 50