Katalog

ben bu cylemi, hırakın çözümlemeyi, henüz anlayabilmiş değilim. Sadece böyle bir şeyin varlığı kabul edilmeli. hlamdakıbaskın fıgürün savaşçt, llırhtiyanlıktakinin ise masum kurban oldug'unu ve bu azımsanamayacakfarkın bu iki lektanrılt din arasında anlaşmaya yönelik her tür tescbbüsü başarısızlığa mahkum ettiğini söyleyecek kadar ileri gider miydiniz? Islam tarihinde beni şaşırtan şey onun yayılma hızı. Gelmiş geçmiş en olağanüstü askcri fctihti. Barbarlar fethettikleri toplumların içinde çözündülcr, Islam ise çözünmedi ve Akdeniz dünyasının üçte ikisini kendine döndürdü. Bu yüzden, söylenegeldiği gibi arkaik bir efsane değildir. Hatta, Hıristiyanlıkta yaşanan şeyin bir yinelemesibelli bakış açılarından rasyonalist bir yinelenmeolduğunu bile söyleyebilirim; bir tür vaktinden önce Protestanhk. Müsliiman inanışında, yayılışını kolaylaştınp kabile halindeki pek çok haJkın hayatını Hıristiyanlığın yenileştirdiği Yahudi tektannlığına açarak dönüştüren basit, ham ve pratik bir yön var. Ama Hıristiyanhktaki esas şey oncla eksik: Çarmılı. Hıristiyanlık gibi Islam da masum kurbana yeniden can verir; ama bunu militan bir tavırla yapar. Çarmıh ise tam tersidir, şiddet dolu ve arkaik mitosların sonudur o. "Islamın ölümle olan ilişkisi, beni, bu dinin arkaik efsanelerle hiçbir alakası olmadığına ikna ediyor. Bir açıdan bakıldığında, Islamın ölümle ilişkisi Hıristiyanlıkta gördüğümüzden daha olumlu. Isanın ıstırabını düşünüyorum: "Tanrım, neden beni terk ettin?" ve: "Bu kap benden alınsın." islamın ölümle kurduğu gizemli ilişki, onu bizim için iyice esrarengiz kılıyor." ban ettiği için kardeşini öldürmedi. Kabil hayvan kurban etmediği için kardeşini öldürdü. Başka bir şekilde söylersek, kurbanlık hayvan oğlun ve kardeşin katlini engeller. Yani, şiddet için bir çıkış yolu hazırlar. Nitekim, Muhammcd'in sezileri bazı büyük Musevi peygambcrlerinkilerle aynı düzlemdeyui, ama aynı zamanda bir düşmanlık ve Musevilikten ve 1 Iıristiyanlıktan ayrılma kaygısı da bulıırıız ki bu da yorumumuzu boşa çıkarabilir. Snn kıtabıııızda, etnoscntrisiznun yanında her daım tnevcut olan Batt özeleştirisi üzerınde de duruyorsumız. "Biz Batılılar her zaman aynı anda hem kendimız hem de kendi kendimızin düpnanıyız," dıye yazıyorsunuz Bu özeleştırı tkiz Kuleler'in yıktlmasından sonra da devam edecck mi? Özeleştiri varlığını sürdürüyor, geleceği yeniden düşünmek, mesela, serbest rekabetin her zaman iyi ve cömert olacağını iddia eden bir Locke'un veya bir Adam Smith'in düşüncesini düzeltmek için nıeşrıı bir zemin var. Serbest rekabet hakkında böyle düşünmek absürd; böyle olduğunu da epeydir biliyoruz. Marksizminki kadar aleni biryenilgiden sonra serbest piyasa idcolojisinin kendini savunamaz halde olması hayret verici. Serbest rekabet ideolojisi kolektivizm karşısında galip oldu diye "tarih bitti" iddiasında bulunmak açık seçik bir aldatmacadır. Batılı ülkelerde gefirler arası uçurıım gittikçe genişliyor, patlayıcı reaksiyonlara doğru yol alıyoruz. Uçüncü dünya hakkında konuşmuyorum. Bu saldırılaıdan sonra beklediğimi/î şey tabii ki ycnilenmiş bir ideoloji, liberalizmin ve ilerlemenin daha rasyonel bir ideolojisi. • LeMonde, 6Kasım, 2001, Çcv AyfeBoren Terry Pratchett'tan fantastik edebiyatı ironi ile birleştiren DİSKDÜNYA kitapları... Ters yüz olmaya hazırmısınız? 2. Kitap: Fantastik Işık 3. Kitap: Eşit Haklar Eşit Ayinler 4. Kitap: Mort 6. Kitap: Ucube Kocakanlar 7. Kitap Piramitler •• Kitap: Muhafızlar! Muhalızlar! YAPISAL ŞİDDETİN Pekiama tektannlı dinler, rakip ifadeleri dtslayan bir üniter liakikat fikrinido&urdukları için yapısalşiddetın kuruculan sayılmazlar mı? Tektanrılı dinler her zaman kurbansal arkaizmler olarak yorumlanabilir, ama metinler böyle olduklarına dair kanıt sunmazlar. lncil'deki ilahilerin şiddet yüklü oldukları söylenir ama ilahilerde konuşanlar mitosların şiddetinin kurbanlarıntlan başkası mı: "Balaam'ın boğaları dört yanımı sardılar, beni linç etmek üzereler"? llahiler, dıştan bakıldığında parıltılı astarlara benzerler, ama ters yüz edildiklerinde pisliklcri ortaya çıkar. Insanların omuzlarına ve Tann'larında buldukları sığınağın üstüne çöken şiddetin tipik örnekleridir. Bizim entelektüel modalarımız bu metinlerin içinde şiddetten başka hiçbir şey görmek istcmez, ama tehlike gerçekten nereden kaynaklanıyor? Bugün, bütiin kitlesel sokak hareketlerinin şiddet dolu olduğlı tehlikeli bir dünyada yaşıyoruz. llahilerde topluluk zaten şiddet doluydu. Tıpkı Eyüp'ün hikâyesinde olduöu gibi. "Dostları," Eyün'ten suçunu kabullenmesini talep ettiler ve onu gerçek bir Moskova mahkemesinde yargıladılar. Bir pevgamber duruşmasıydı onunki. Kalabalıklar tarafından şakşaklandıktan sonra, çarmıha geriliş anında, yine onlar taranndan reddedilen Isa de^il miydi? Bu anlatılar çarmıhı, masum kurbanın ölümünü, antikitenin bütün kurban mitoslarına karşı kazanılan zaferi muştular. Islamdaçokmu taıklı? Islamda da kalabalık, mitoslar, kurbanlar ve feda etme arasındaki ilişki hakkında katı peygambersi sezişler var. Müsliiman gelcnekte, 1 labil'in kurban ettiği koçla Tann'nın, lbrahim'e oğlunıın canını bağışlaması için gönderdiği koç aynıdır. Habil koç kurC U M H U R İ Y E T K İ T A P Kitap ^Hareketli Resımler" kitapcılardaf Şiddet ve Kutsal/Ke«e Girard/ Çev. Necmıye Alpay/ Kanat Kitap/ 480 s. 7 30 SAYFA 21 S AY I