Katalog

Yeniden Tahsin Yücelin Yalan'ı Roman, yine roman Tahsin Yücel, yazının temelinin dil olduğu gerçeğinden uzaklaşan moda anlayışların karşısındaki duruşuyla; dilin olanaklarının zenginleştirilmesini ve düşüncenin olduğu gibi yazının da geliştirilmesinin en önemli yapıtaşınm dil olduğu yaklaşımını savunmayı ana ilke olarak benimseyen bir direnişçidir öncelikle. D önerYAĞCl I.ılısm Yutel YALAN 1 933 doğumlu lahsın Yucel, Pransı? dılı ve edebıyatı hocası Turkçe sev dalısı vc ya/ar Yarım yuzyıla yakın dıı yazıyor, çcvıı ıyor, yaratıyor, ınce lıyoı eleştıı lyor, dılle ve yazınla ılgılenıyoı "Uçan Daıreler" (1954), "Haney Yas.a nıalı" (1955/1956 Saıt Faık Hıkâye Arma ğam), Duşleım Olunıu" (1958), "Yas,a dıktanSonıa" (1969) "Donuşum" (1975) "Ben vc Otekı" (1983), "Aykırı Oykulcr" (1989), "Koms.ular" (1999)adlıkıtapların da topladığı oykulc rle vc Andre Gıde, Al bcıt Camus, Gustave Haubert, Roland Barthts Honorc dc Balzac, Romaın Gaıy, ( haılcs Baudelaııe, Marcel Ayme'den yaptığı çevırılerle başlamış dil ve yazın se ruvenınc 'Dil Devrımı veSonuçları" (1968), "An latı Yerlcmlen" (1979), "Yapısalcılık" (1982), "Eles.tırının ABC sı" (1991)gıbun eclemelerle, "Yazın veYaşam" (1976), "Ya Mnın Sınırlan" (1982), "Tartışmalar" (1993) "YazınGene Yazın" (1995), "Alın^ tılar" (1997), "Soylemlerın Içınden" (1998), "SalaklıkUstuneDeneme" (2001) adlarını vcıdığı dencmeler ve eleştınlerle, "Anadolu Masallan" (1957) adlı masalla rıyla surdıırnuış 'Mutfak Qıkma/ı" (1960), "Vatandaş" (1975) "Peygamberın Son Beş Gunu" (1992), "Bıyık Soylencesı" (1995) ıle ro mancılığını katmış dil ve yazın seruvenıne 2002'de yayımlanan "Yalan" romanıyla Tahsin Yucel, bu seruvendekı ustalığını bır kez daha kanıtlıyor AYDIN TAVRI "Onoyku"den sonra uç bolıım ve "ek'ten oluşan "Yalan" romanını, eğer Tahsin Yucel'ın dıle, Tıırkçeye, yazına, ya zınımıza ve yaşama yaklaşımından, gunu mu/dekı kulturel ve yazınsal egemenhk ten, onıın aydın tavrından ayrı tutarak cle ^lırsak doğru belırlemelerde bulunamaya cağımız kesındır Onun yazın dunyasında kı ozgunluğunu dıkkate almayan bır ro man değerlendırmesının eksık ve yanlış ola cağının da bılınmesı gerekıyor Tahsin Yucel yazının temelmın dıl oldıı ğıı gerçeğındcn uzaklaşan moda anlavışja rın karşısındaki duruşuyla dılııı olanakla ı ının 7engınleştırılmcsını ve duşuncc nın ol duğu gıbı vazının da gelıştııılmesının en oncmlı yapıtaşınm dıl olduğu yaklaşımını savunmayı ana ılke olarak bcnımscycn bıı dırenışçıdır oncclıkle Kuıesclleşmenın vc Yenı Dıınva Duze nı'nın kulturunun asıl belırle>ici dııruma gelcn medya aracılığıyla >aşamda var ol ın ınsanı olan her şcyı olduğu gıbı dılı vt \a /ını da çurutcn >o/laş,tıran dayatmalarına boyun cğmemc tavrıyla lahsın Yucel hem ıdcolo)ik, polıtık toplumsal bılıncı ve du yarlılığıyla hem de pratık oncu ve onder ya ratılaııyla karşı çıkmanın orneğı nı veren bır aydındır DOĞRU YÖNTEM Yaşamın gıdışıne gotuıuluşu ne karşı aydın vıcdanının top lıımsal vıcdanı oluşturmak ıçın u/erıne duşen gorcs ı \ eı ıne getıı mcsının somut ve bas,arılı ornek lerını veren Tahsin Yucc l ı n " Ya lan" romanını değerlendırmcdc o/ellıkle bu açıdan yaklaşımın onıı anlama ya da anlatmada en doğru yontem olacağını kavraya rak yola çıkmalıyız Boyle yapıl madığında, gunun kulturel ege menlığının onermelcrıyle "ro man" dıye sunulan, aslında ro man olamayan yazının ve yazın dunyasının değerlcnyle değıl de medyanın, pıyasanın, reklamın sponsorluğun değerlerıyle ycrı belırlenen uretımlerlekarşılaştın lacağı ıçın tuzağa duşulecektır Nıçın abartılı ve ınsanı bır oğe olan cınsellıkten yoğunlukla ve bayağılıkla soz etmıyor ya da nı çın tanhselbk olarak sunulan mıs tısızmle yoğrulmamış gıbı sorula rın karşılığını aramaya ıtecek olan bu yontem, doğal olarak romanı ınceleyenı tuzağa surukleyecek tır Nıçın'ler çoğaltılabılır Nıçın ınsanılık ve toplumsallık var hâ lâ > Nıçın yanlışlıklar, ınsana aykı rı olması gereken yaşam bıçımle rı eleştınlıyorhâlâ'* Nıçın roman kahramanları olarak soylu ve ula şılmaz ınsanlar değıl de hâlâ yer lı, bızdcn.sıradanınsanlar yazın dan ve romandan artık kovulma sı gcıckcn ınsanlaı scçılmıs/ Nıçın gızem lı mckanlar nıçın dın nıçın rantastık anla tımlar nıçın Ingılı/cc so/cıık sokıışturma laıı \ok^ Nıçın hala o/enlı bır dıl kullanılı yor' Nıçın dıl başta olmak uzerc ulıısal de ğcılcre saldırı )ok^ Nıçın çalıntı yok'' Bu soıuların tu/ağına duşmeden değer lcndııılmclıdır "Yalan' romanı Romanda olmayanlardan değıl egemen sıstcmın olması geıekır dedıklerını bır ya na bırakaıak "gıbı roman' da değıl, "sanal roman 'da değıl "çok sattırılan roman"da dcgıl vanı ıomanolmayan"dadcğıl, "ger çek roman "da ınsanı ve toplumsal her şe yı ıçeren, taııhselLğı ve guncellığıyle bır bu tun olmayı başaran temelı olan dılın ve ya zının olanaklarını 7engınleştırerck dcğer lendıren, romanın çağdaş arayışının bır parçası olmayı amaçlayan oğeleıden vola çıkarak ele alınmalıdır "Yalan ' romanı O n ı c kıtabın arka kapak yazısına bakı yorıım ve yjyınevının cılıtoı unu, okuyucu yu aldatmadığı ona yalan soylemedığı ve romanı cn anlanılı ve kısa olaıak başarıyla tanıttığı ıçın kutluyorum Yalanlarla kuşa tıldığımı? bır gcrçcklıkte, olması gcrcken en doğal bır davranışın bıle kutlanmasının duşunulmcsı acı verıyor ama soylcnıck ?o rundayım Okurun her yontemle aldatıldı ğı ko^ullarda karşılaşılan bu duyarlığın hak lunın vcrılmesı gcrektığını dıışundum Bu yuk sozlerle okurun aklını çelmeyı ve elın dekı kıtabı satın almasını (okumasını değıl) sağlayan bır tanıtını yerıne lomanın ozu nu veren arka kapak ya/ısının ne kadar gcı çekçı olduğunu romanı bıtırdıkten sonra anladım elbette Şoyle ya/ıyor ' Yalan' ın arka kapak ya zısında ' Gulunç ıle acıklının ıç ıçe geçtığı anlatımıyla, yaşadığumz donemın çelışkıle rıne tanıklık cden ılgınç kişileııyle Yalan, gunumıi7 toplumunun hastalıklı yanların dan bırıne parmak basıyor Romanın odak kışısı, şaşırtıcı bılgısını ansıklopcdılere ve olağanustu belleğıne borçlu olan yapayal nız, sılık becerıksız, ama ben/erıne gııç rastlanır bır adam Yusul Aksu Saçma bır aşk yuzunden on yedı yaşmda kendını ol duren bırsınıl arkadaşmın anısı Yusuf'un yaşamına bambaşka bır yon veı ır Arkada şının kuramı kendısine mal cılılınce de çok genış bır hayran kıtlesının gozdcsı olur Q evrenın kendısine dayattığı kımlığı ustle nır Ancak mutsuzbıı aşkın ardmdan yal nı/ca yanıldığını gormekle kalma7 başta kenclı kımlığı olmak ıızcrc her şcyın yalan U7erınekurulduğunuanlar 1 debıyatdun yamızda bııyuk ses getıren Peygambcrın Son Beş Gunu adlı romanından tam on yıl sonra ıısta ya/ar Tahsin Yucel, çağımızda toplumsal bır alışkanlığa donuşen, ama ev rensel boyutlara uzanan yalan'ı ele alıyor Izduşumlerını pek çok kesımde bulabıle ceğımız, aynalarda yansımışçasına çoğalta bılcceğımız Yalan, çok katmanlı, derınlık lı bır roman " " Yalan "ı anlamaya ve anlatmaya bunlar yeter bıle KLASİK BİR KARAKTER Yıısuf Aksu karakterı, gunumuzun hem ulıısal hem evrensel kımlıklerınden bırı olarak, hem dunya romancılığında hem de ulkcmız romancılığında klasıkleşmış bıı karakter olarak karşımudadır Roma nın son bolumlerındc okuduğumuz Dos toyevskı vc romanla ılgılı one sıırulc n du şunceleıde gorıılcn Yusuf Aksu karaktc rının Budala'ya bcnzemesının bcnzetıl mcsının, benzedığının duyumsatılması nın, okurun ve yazın dunyasının katkıla ııyla /engınleşeceğını ve orneğın bır açı dan Oblomov la, bır başka açıdan evren selleşmış "zorakıkahıaman" ımgesınııçc ıcn bırçok yapıtla, bır açıdan Azız Ne sın'ın Zubuk'u ya da Yaşar Kemal'ın Taş başoğlu'su ılke bır açıdan Elıas Canct tı'nın Korleşme'sının kahramanı Kıen ıle, bır açıdan Godot'yu Bcklerken ıle bııtun leşeceğını soylemek bılıcılık olmayacak tır Bertolt Brecht'ın "Ne yazık o ulkeye kı hâlâ kahramanlara gereksınmesı var" so zunıın bır kez daha gerçeklıkle buluşma sını ızledığımız "Yalan"a, "Bır Yusuf Ak su Romanı" dıycbılırız Ama, Yusuf Aksu, Yusuf Aksu olarak yaşamıyor romanda, çcvrcnın, çcvredekı ınsanların ona verdığı vc gelıştırdığı kışı lıklc yaşıyor, kendısine kurtarıcı ve kahra man arayan bır çevrenın, yanı toplıımun yanı ıılkenın ona uygun gordıığu sanal bıı kışılıkle "Onoyku"dc, ılk soyadı Elbasan olan ve nasıl Aksu olduğunu sonradan oğrenc ccğımız Yusuf Aksu nun bır açıdan ola ğandışı, bır açıdan fazlasıyla durağan sc ruvcnını ızleyenler aıasında onun ununu hak cttlğını soyleyenlerın çoğunlııkta ol duğıınu, ununu hıç hak etmedığını soylc yenlerınse uç bc^ kişıyı geçmcdığını oğre K İ T A P Tahsin Yucel çağımızda toplumsal bir alışkanlığa dönusen, ama evrensel boyutlara uzanan yalan ı ele aiıyor SÛYFA 18 C U M H U R İ Y E T S AY I 7 30