Katalog

Metin Gür'den "Sütü Küstürmek1 adınları anya'da bılnıeyen bu uzun yokuluğunun belgesel bıı oykusu Acılı Lkmek ın peşınde bır omıır tuketenlcrın kcndı dıllcrınden 07lcmlerını, duygulaunı, dııençleunı, scvgıle ıını, el kapılaıında ya^anan sikıntılarını yansıtıyor Vapıt U7iınta bıı talışma done mının vc bırıkımın ıırıınu Onlarla bue bır goru^tuk, bırçpgu ıle bırkac kez deıtle^tık Bu goıuijinelet yavgın bır bn,ımde, Alman ya'nın Mıınıh, Nurnberg, Prankfurt, Dusseldort, Koln, Duısburg, Solıngen , Wup pertal, Bieleleld, Hanıbuıg ve Berlın kent k'iınde surduruldu Onları hcm dınlcdım, hcm dııygulandım hem dc yazılmayanları vazdım Ya[nt u<, bolumden oluşuyoı Gırış bolu munde M) Fkım 1%1 'dc Turkıye ılc Fcde ral Almanya arasında ımzalanan lşgucu Anla^ması ıle başlayan \^\ sevkıyatında ev lı kadınların ve on seki7 yaşına gırmemış bckar kı/ların yajjlarını buyutenk ttk baij laıına Avıupa'ya 1 11 olarak gıdı^lerı yapıtın ^, ba^lica knıiusu 1 oresel değerlcrın, yaşam bıçımk rının gorcnek vc gdcncklcrın bu gıdüji cngcllemeye gucu yctıncdıgı, bu bağ laıııda 1 uıkıye dekj sıstemın bır değışım suretıiijine gırdığı vurgulanıyor Dortmund yakınlarında bır rnadenu kasabası olan Bcıgkamuı'a ılk gıdenleıden anıların yer aklığı bu bolumde Avıupa da ucıi7 ış gucu olan kadın calı^anların uzerındc du ruluyoı, bunlaı aıahinda ı^sı/hğın de yuk sek olu^unun altı çızılıyot tkı kultur ara sında kultursıi7 kalan bınlercc gcncın zor durumda oldugu Almanya'da zengının da ha zengın, yokbulun daha yokbul olduğu bır surecın yaşandığı belırtılıyor "Onlar Kcndılennı Anlatıyor" başlıgı altındakı ıkıncı bolumde, Almanya'ya ılk gı den kadın ı^tilerın yaşajnoykulerı ve soyle şıler yer alıyor Tek tek ırdelencn yaşamoy kulcrındc çocukluk donemleıı, koy ya da kentteki aılelerın sosyal ve ekonomık yapı sı, Almanya'ya ışçı olarak gıdı^ı tetıklcycn faktorler u/erındc yogunlukla duıuluyoı Ilk adım İ!) ve t:;çı Bulma Kurunıu ıle atı lan, Istanbul Sırkecı Gan'ndan ya da ha vaalanından ba'jlayan Almanya'ya yokulu gun, anlatanın aklına gclen butun yonlcu, aei ve tatlı anıları ı^lenıyoı kımı soyleşıler de mektuplar, kurumdan gtlcn davet rnck tııpları, kadın I^LI yuıtlauna gııı^ lumlığı, gıup fotogidflaıı belge olarak kullanılıyor kadar orada kalacaksın' dedı Eve gıttık Normal bır evdı Ikı bayan vaıdı Bana Hoşgeldın dedıler Bırharta dınlendıkten sonra onlaun yaptıgı gıbı çalışmava baijla dım Çunku gunde benden lOmaıkvata cak parası alıyorlardı Burasi bır randevıı cvıydı Tam altı ay çalujtım Hcr akşam a^lardıın Babam va^ındakı yaijlı adamlarla yatmava mecbur değıldım Zevklı olmu yordıı Bu meslek en /or bır mcslek Insan lar be^ dakıkalık sevgı du^unuyorlaıdı Bunlaı vahşı hayvanlardan beteıdı I lay vanlara saldırır gıbı bana saldırıyorlar, hcr so/t 'evet' dıvorlaıdı Bıı dc ummadıj>ım şeylerı teklıl edıyorlardı Ornegm kımı araba alacağını soyluyor, kımı yeme£< da vet edıyor, kımı de kendını zengın olaıak tanıtıyoıdu Gunde6()0 70()maıkka/a nıyordum Muşterı ıle 20 dakıka odada se vışmenın karsjilıgı olarak Almanlardan 2^0, I'urkleıden 200 Maık alınıvi'rdu Ama hıç param olmadı Benı orava sataıı genç gelıp paramı alıp gıdıvordu Ne yapacagımı bılc mıyordum Lvc donemezdım Intıharet meyebılekalktım1 Nekla I\A bıı başk.ısı îşsı/ vt yok sul bır kı/1 Kendını iyi hıssetnudı£ı ıçın çalı^mak ıstemcdığını st>yluvor 1 lahada 74 mark ışsı/lık yardımı 171 maık da sos yal yardım alıyor 400 mark olan ev kırasını Sosyal Daıre oduvor Bugunc kadaı ba^ına gelmedık kalmamıi; Babasından koıkunç dayak yemı^, evden kaçmış uç ke7 kadın Sıgınma tvı ne gırmi!), paıklarda yatmıs,, esraı, eıoııı ıçıtıleıck 11/ma geçilmı^ ^ımdı ustunde oturacak bır sandalvesi olmasa da başını sokatak bır go/ cvı var Agir ya^atn ko^ullaıı altmda czılnıış, saglıgıııı sos\al çevreslnı yıtırmı^ Dunvada lıiçbıı ^eyı scvmıyomm Dunya denen bır y y kalnıa dı, yok cdıldı Mutlu olmayı, mutlu yuva kunnayı, sevdığım bırının soyadını tasjima yı ıstıyoıdıım Bıı o7İemımı gerçekk";tire meyece^ım dıyor METİN GÜR KÜSTÜRMEK Metin Cüri960'lı yıllarda Almanya'ya işçi olarak gidenler arasındaki kadınları konu ediniyor "Sütü Küstürmek"te. Almanya'da çalışan kadınlarımızın nerelerden nerelere geldiklerini görmek için Metin Gür'ün kitabı çok iyi bir kılavuz. ~l SelimKALAN lmanya'da serpdıp gelışen Türkı ye kokenlılerın tlk atalan epcy ya zddı ama, analarıııa çok az değı nıldı "Almanya'ya gıden ışçı" de nılılı nıı akla hep guçlu kuvvetlı, taşı sıksa suyıınu çıkarır yırmı dort, yırmı beş yasjaımda askeılığını yapmıs, dclıkanlılar gelır dı Gelenek ve torelerın dalıa çok geçeılı olduğu Anadokı dan on beşıne, on altısına ycnı gırmıs, kızların yasjarını buyutcrek, on sekız ya^ında oldukİarını resmı belgeyle kanıtlayıp Almanya ya ışçı olarak gıdısjerı genel olarak dıkkatı çekmıyordu 1968'ckn berı Almanya'da yas,ayan bm olaıak bu alanda bıı bosjuk uldugıı /aman /aman aklımdan geçiyordu Yazilmadı y.ı zamadık Ya7ildıysa da sadecc kadınların bır annc olduğu gerçeğı ağır bastı, oııların Almanya'ya utuz ışgucu olarak ıhraç edı lışlen, ağır ışlerde akort sıstcmıylc sağlıksız koşullarda çalıs,maları, kadm olarak toplu lıalde yaşadıklau yurtlarda tcdııgın edılış len gorulemedı Duygularıyla yaşamak ıstcycnlcr dıllcre dus,tu, Almanya'ya yokuluk basjaıken çev te ve adeden aldığı "Temi7 kal kendını ko ru, başımi7i onumuzc cğdırme' oğudune bağlı kalmaya çalışanlar yas,amsal kuıallaıa kafa tutaıak kendderını kadın yurtlarına kapattılar, tatıl tanımadılar, dınlenmek bıl medılcr, haftanın tum gunu tı/gahljrınııı ba^ında oldular lçlerınde be$ vıl çalıs.tıgı fabrıkadan dışarı çıkmayanlat, toprağa ayak basmayanlar çıktı1 1%5'tc Alman ya'dakı ı^ılcrı gormeye gıden Bulent Lte vıt, goıdııklerınden, duyduklanııdan o ka dar etkılenır kı Turkıyc'yı donus.unde ş,ıı $urı ya/ar "Her sabah yabanda uya nır/Hcr gcte yurdunda uyurduA )ylesıne yakın yurduna/Oylesme ıı/akta vur du 1 /U/akta bır ocaktırA'anaı yurtgınde meııdeketı/Ellere verır çaıesız/LUeıındekı bereketı1 /Yuıda mı y.ıbanci/Yabanda mı bılemcv/O bır konıık hcr ycrdcVO bır o/ letn bır acı ünlar genç ve dınamıktıleı Bıiçoklaı ı karşılaştıkları sonınl.ırla tum ener]ilennı kullanarak başa çıkmaya çali!;iyorlardi () ko^ullaı jllındd kenddeımden veıdıklerı çoktu Gerı kalmis, bır ıılkeden gelış,mıs, bıı ulkcyc gelıs,ın, ckonomık ve kulturel alan da dengesızlığmı yas,ıyoılaıdı "Gemısını kurtaıan kaptan 1 ' deyımının etkısıyle çok ka7andıklarını sanarak, çok çaltsjp a/ alı yorlardı, a/ aldıkça çok çalıijiyorlardı1 Aıadan yıllar geçinee ya^laıı ıleıledı, encr )deıı tukenmeye yu7 tııttu, bırıkmış Acılı Fkmck'ın acısı bır bır dıs,a vurmaya basja dı Sutu Kusturmek, kadınlanmızın bıtmek Kitap girmeyen evden okumayan çocuklar çıkıyor Turkıye kokcnlı bır i!;çı aılesının sekı/ kız çocuğundan bırı olan Nelda 197? Du ısburg doğumlu Kızlaıın hıç bııı çotuk yııvasına gıtmemi'} Çocuklııkları daha çok Turklerın oturdujju bır bıııada geçıyor Gecelerı .ıltı kız kaıde^ bır odada Nelda da oturrnd odasında yatarmış I lıçbır 7A man çalüjma odaları olmamış Nelda, okul la, okumakla hıç barı^mami!) Sekız karde^ ten ıkısı onuncu sınıra kadaı okııyup dıp loma alabılmış Nelda ısc yedıncı, sekızıncı sınılldrda okuınadan hoijlanmadığını, deıs leıın /oı geldığını, sık sık okuldan kaçarak parklarda arkadasjarıyla gc/dıklcrını, kımı /aman da bır hafta ıapoı alaıak okula gıt medığını soylııyoı Lvletınde bııkaçokul ders kıtabının dı^ında hıçbır kırap yokmuş tlk o^rcnımını bıtııcmcdcn, bır nuslck oğ reıımedcn belge alaıak ayıılmış, 10 va^ında sıgaıa, 19 ya^ında esrar ıçmeye başlamiij Kcndı dcvımınc gorc, dclıcesınc stvı^tığı ılk erkek aıkadaş,ı 14 yaşıııda olmu^ Aıle ler, 18 va^ında eroın bağımlısı olan akıaba sının oğlu ıle evermck ıstemısjer ama, ken dısını ate^e atmamak ıçın son anda vazgeç tığını soyluyor Annc vc babalaıından çouıklaı ol ırak ne bekkdıkkrını, onlaıdan nc ogrcndıkk rını sorduğunıda ^oyle dıyoıdu 'Aslında hıçbıı ^cv ogıenmedık Bı/e oınek olaıııa dılar Onlaı okıısaydı, bi7 dt okurduk Onlardan dayak dıs,ında nc ofıcndık kı1 Ba baın, sevgıvı, ^elltatı paıavla .dnıava kalkaı dı Uç yıl çdlıs.mışlığ'ım var Babam, aldığım paraları bc^ kuruijuna kadar (.lımdcn alır dı Onlaıdan sevgı ve guven beklıvoıduk ' Annesı babası okıır ya/ar değıl Akraba evlılığı yapmıijlar, amca çoaıkları Babası 1970'dc Duısburg' a ıs,çı olarak gıdıyor 1 urkıye de ıken sproıluk yapıyormıış Şımdı altmıs, beş ya'jinda olan baba, o zaman ıçkı ıçmı^, kumar oynamı^ Kahvelerden çıkmazmii) Bııahane ve kahve çalüjtır mış On altı yaşında olan bır Alman kız dostu olmıii) F.ve dc getırmıs, Aynı odada bıılıkte yataılaımi!; "Ilk anda onun baba mın dostu, arkadaşı olduğunu anlayama dık Babama 'baba', anneme 'anne' dcrdı K İ T A P SAYI 776 Analardan kızlara kalan!.. " Analardan kızlara bır ınce yol gıder" başlığı altındakı uçuncu bolumde Alman ya'da ıkınti ku^ık kı/lanmi7İa yapılan soyle^ılcr yeı alıyor Annekrııı çı.ktığı sıkıntı, aılc içindekı yeu sadece kendılerıyle sınıılı kalmıvor, kı/lar da benzerı sıkınrıları, so runları yaşıyorlar Kımılerı kadcr deyıp boynunu egıyor, kımılerı tepkı gosteııp ev den kaçıyot sokaklaıa duşuyor Ar7u, on altı ya^ına ycnı gırdıgı sırada cvderı kaçtıgı gunu ve ba^ına gelenleu şoylc anlatıvor " Cebımde sadece ellı fenık vardı Sıga ram bılc voktu Yerden I7marıtlerı toplayıp iLiyordum Koijarak evımızuı bır kılometre uzağında olan alı^verıi} meıke7ine gıttım ()rada sığınatak bır tanıdık aradım Kımsc yoktu Bırını bulmaya mccburdum Caddede yururken bıı aıaba koına çaldı Ba lup gulumsedım Genç benı arabasına aldı, Ttırk'tu Bırlıkte vcme|*c gıttık Bır gun yardım cttı GLCL aıabasında yattım Dos tuyla kaldıgı ıçın eve gotıuemedı lkııiLi gun 'Senı eve gotureceğım Fv bıılııncaya A SAYFA 16 C U M H U R İ Y E T