Katalog

f O Birsen FERAHLI R uh vc bcdcn Ovıım ıle sperm bır araya gclıyorlar îkı hucre Cılgın bır hızla çoğalıyor hucre ler once ıı/ııtn salkımı gıbı tıst usre, sonra vırgul ışarctınc benzer bır taslak, ardından omurgd, kafa, kollaı, ba caklaı Ve ılk çığlıkla hayat başlıyor Bu, yolcıılıığun anlaşılır olan bolıımu Pckı, 'ruh' dıye adlandırdığımız 'o şey' hangı aşamada devıcyc gırer> lçınde durduğu hucreyı hangı mıkroskop goste rır'1 Ruh doğar, buyur, yaşlanır ve olur muı1 Olen ruhların mczarlıkları nerede Levent Mete'nın 'Terapı' adlı romanını okııyıınca, ruh yaralanması ve olumlerı nın en sık çocuklukta vuku bulduğunu, saldırgan veya katılın genellıkle ılk ıkı hucreyı veren kışıler olduğunu, ruhun çocuklukta bır kere olmeklc ışın ıçın den sıyrılamadığını, ıçınde barındığı be denın temel maddesı olan katıl hucrelerın her gun rıırlu kılıkta olumlcr salgıladığını anladım Kıtap, 'karanlık' dıye tanımladtğı bır bedenle cınsel ılışkıdeyken kentın uzerınde uçmayı akkndan geçıren , o arada da dort bır yanında hkırleı dolaşan bır kızla başlıyor "Tum kentı karşısına almış bır meydan okumaydıbu" ( ) "bıtmck bılme? gecelere katlanmak ıçın oynadı ğım oyunlardan bırıydı " dıye anlatıyor kız durumu (s 6) Terapı'de ana kışının çığlığı hemen ılk sayfada duyuluyor Pa raya gereksınımı olmadığı halde, bababi yaşında esnaltan bıı adamla yatıp kalkı yoı Komodının ustune bıraktlmış parayı garıp bır doyumla alıyor hcr defasında Geceyc katlanamıyoı, baılaıda adları ve kım olduklaıı anlamsı/laşmış tek gecelık ılışkılerle sabaha ulaşabılıyor ancak Aklı dıırmaksı/ın duşuncc urctıyor Duşlcr, karanlıklaı vc ışıllılar burup gıdıyoı bıı yandan ÖLDÜRÜLMÜS BİR RUH Lcvent Mcte, yııu çok eksenlı bır zıhın duııımu sunuyor okıırlarına I7mır'de okuyan, unıversıtelı bır kız bu Yırmı beş yanında Pbikolo]i bulunıu oğıcncısı Mutsu/ çocıığundan kalma oldurulmuş bıı ruhîa yaşıyor kız Bır yol, rııhunu tckrar canlandıracak, onu olu IU hu tdşımanın dayaııılınaz boşluğundan kurtaıacak bır çare arıyor "Yalnızca bı ra? daha hu/ıır ıstıyordum, bıra/ daha az gergınlık, daha A/, ofke, ve umutbuzluk, daha d/. şıddet, daha AL ıntıhar etme ar zusu, daha fa/la ıç rahatlığı ve buna ben 7erşeyler" (s 18) Okuduğu ders kıtapla rındakı bılgılerc uzun yıllardır gıttığı ba yısız ruh doktoru deneyımuıı ekleyerek bır "duşunce ınsanı" olduğuna karar verıyor Duşuncrek bır çozıım yolu bulu yor bonunda "Paıa, bu tuı adamlara kendıleune sevgilı tııtma hakkı verdığı gıbı bana da bır anne baba kıralama ola nağı sağlayabılırdı " (s 10) Kentın en ıyı psıkıyatılau olan kaıı kocayı anne baba olarak beçıyor kendıne "Her şeye değe cek bııyıık hedefe gıden yol " (s 14) dı yor planına Levent Mete nın kıtaplarında olaylar bızım bıldığımi7 yeryu7iı vc gokyuzu ara sında geçmıyor sankı Caddeler, evler, kentler vc akıp gıden hayatın yanı bira daha doğıubu bıldıkle ıç îçe geçışmış ayrı bır boyutıın romanını yazıyor Mete Anne vc baba adayı olarak seçtığı pM kıyatrlara ayrı kımlıkler, farklı goruntu leı, ama kendı gerçek oykusuyle başvurıı yor lerapı ıkı ayrı kanalda başlıyor Dr Derya Hanım'ı karşısındakını kontrol al lında tutmak ve yonlendırmek ibteycn bır kadın, kocası Dr Recep Bey'ı ıse ken dısını ıyı çalışılmış bır kalıp içinde sıın maya ve beğendıımeye çalışan bırısı ola rak nıtelendıııyor hasta koltuğundakı kı/ Amacı psıkıyatrlarınm taktıkları pro icsyonel zırlıın aıkasına geçıp duşunce yoluyla onların /ıhnınc gırmek Ya?ar, olay orgusunu ve teıapıyı ınban ruhunu oluşturan katmanları lıf lıf ayır Terapi ^Kp" ortaya çıkıyor Eleştırı soylemle yapılmıyor Gerçekler, uzerlcrınc gıydırılmış ya pay kutsallıklar biyrılarak gorunur kılını yor 'Aıle kavramı' orneğın, aılece (') geçırılen kımı geceler o kadar yalın anlatılıyor kı, yalan, pıslık belkı de gunah bır tortu gıbı ayrışıyor " ( ) En sonunda da kulakların çckıl mesı ve bazen ayarı ka^ıp ku<,uk bıı bu run kanamasına kadar gıdebuen tokat lanma fablı Babam bi7i doverken, sankı dayak atmıyor da, eğıtımımızle, hatta belkı de çok daha buyuk bazı şeylerle ıl gılı onemlı duzenlemeler yapıyor gıbı davranır, orneğın ıçımızden bınne bır to kat patlattıktan sonra sıgarasından bır nefes çekıp onu kul tablasının kenarına ağır ve ozenlı hareketlerle bırakır, bırkaç dakıka konuşup, ıkıncı bır tokat yerlcştırır ya da bırımızın kulağını tutup çeknıe ycbaşlardı"(s71) "lnsan aynı anda hem zalım ve acıma si7 hem de mazlum ve çaresız olabılır mıydH" (s73) Sınııda gczınen zıhın, kızın duşuncele ıını bıJennıiş bi(,ak gıbı keskınleştırıyor lerapı seanslarında doktorları onlerınde kı kağıtlara onunla ılgılı notlaı duşeıken, o da lyıce bdenmış duşunce akışıyla, an ne babası olmalarını duşlcdığı bu kışıle rın, yaşadıgı hayatın, ınsanların maskelc rının ardına sızarak ozu apaçık goruyor Unlu doktor Recep Bey'e bakıp ıstese onun aklını çelebıleceğını bılıyor Hayır, nıyctı bu değıl "Ama yıne de, kendımı versem karşılığında ne alabıleceğımın mııhasebesinı yaptığımda boyle yuksek bır alım gııcumun oİdugunu gormenın rerahlaücı ctkılcrı vardı Yapacak bır şe yım olmadığı /amanlaı bu oyıınu oyna yıp eğlenıyordum " (s 63) dıyor KARI$AN SINIRLAR (jidcıek hı/lanan duşunce kendıne aıt bır rıtım olıışturmaya ve kendı mantığını dahası kendı gcr<,eklıgını yaratnıaya baş lıyoı Başlaıda bılın^ bılınçdışı sınırında buıen loman, sonlara doğru sınırların bırbırınc karıştıgı, değışme/ ger<,eklıkle rın ortadan kalktığı bır alana doğru çekı lıyoı "Gokyuzu akıl almaz bıçımde yukselmış gıbıydı Bınalar ve araçjar da oyle lnsanlar her zaman alışmış oldugumdan daha ırı gorunuyoılaıdı Sankı gerçeğın de ğıl, bır duşıın i(,ın dcydım Yoldan ge (,eıı aıab<ılaı bekle clığımden daha hi7İı ya da daha yavaş hareket edıyorlar, bır tuılıı olması ge leken ayarı tuttura mıyorlardl " (s 76) Sınııa tııtunan eller gıderek gevşe mekte, kopuk par (,alardan yenı bır gerç,eklık kurul maktadır artık "Elektronık bır cızırtı ışıttıın o an da Neıedeysekula ğımın dıbındcn gcl mıştı scb Hızla dondum, gorunurde hiç, bır şey yoktu, ama bır anlayış vardı orta lıkta bunu açıkça sezebılıyordum "Tabıı ya" dedım duyulur bır seslc, "haklıydım ben, ışte a(,ıkça ortada.' Kınılıkleı anla yışı oıada odanın ortasında duruyordu " onu alıp kullanabılır ve dunyayı ına nıJma/ bır gııçle kavrayabılırdım Kalamı karıştınp canımı sıkan butun bılmeceler (.o/ulcbılırdı artık " (b 97) Kendı yenı geıçeklığınden turettığı kımlıkler anlayışı', bırbırıyle yeı değıştı rcbılen 'ıyı', 'kotu' ve \ırkın' kınılıkleıı gıbı ac,ıklamalarla katasındakı karışıklı/*a bıı çare bulmıış gıbıdır Dıırup duşunur vc bulduğu (,0/umc doğru ılerleı 'Terapı'de ana kışı (,ozumlenırken aynı Levent Mete romanında kafası karışık bir kızın bılinc bılınçdışı sınırındakı geigıtıermi o sınıra gerili telin ustundeki zorlu cabalarını vansıtırken bılincı ve blllnçdışını oluşturan unsurları ortaya serıyor manın yontemı olarak kullanıvor Ana kışmın zıhnındekı fırtınaya şahıt olurken, şıddet, sevgı, ofkc, mabumıyet, korku gı bı temel duyguların kokenıne ıızanıyo ruz liiban toplum ılışkısı, ıktıdar arayış laıı kadın erkek arasındakı dengeler, guç alanları, ruhun nesneleşnıeye gobterdığı tepkılcr, roman kışıleıının yaşantılaıında, davıanışlaıında ve zihınlerınde kurgula narak ele alınıyor Bu konıılar bılımsel bır makakde dc ıncclenebıhr kuşkusuz Okuyup bılgı bahıbı oluıuz, ama edebı oğelerle yaratılan loman dunyası dıdak tık bılgıden çok farklı bır kavrayışa ve dııyumsayışa taşıyor okuıu Yapıtta so/ edılen yaşantılaıın ıçıne gırıyoruz kcndı geıçeklenmızle ozdcşlıklcr kurup kendı mızc doğru yokuluklara çıkıyoruz, yenı sorular, hcı okura gore değışen yaıgılar oluşuyor bılgı dııvard.ıkı gul resmı ol maktan çıkıyor kokusunu, ıslaklığını, dı kenını dtıyumsadığımu bıı ya^anmışlığa donuşuyor edebıyatta Makale, "Şıddet bılınçdışının temel ıt kılerınden bırıdır " derken, Roman "Allah belanı versın senın" dedım ve şışeyı kafasına fırlattım ( ) Ayağa kalktı, oldugu yerde ballan dı ve yuzume berbat bır tokat patlattı Bır an neleb alamadığımı hıssettım "( ) Bunu sana odetcccgım aşa>*ılık pıçkurusu" dcdım lçımde durduıuia maz bır şıddet arzubu vaıdı üna ya da bana bır şeyleı yapmalıydım Kıme ola cağının onemı yoktu Daha dogrusu bu nu ayırt edecek durıımda degıldım ( )Kesıcı bır alet arıyorduın Delık a«,a cak, kan akıtacak lıeıhangı bır şey olabı lırdı " dıyoı (s 91 92) Levent Mete romanında katası kanşık bır kızın bılıtn, bılınçdışı sınırındakı gel gıtleımı, o binııa gerılı telin ustundeki zoılu (,abalaıını yansıtırkcn bılincı vc bı lınçdıştnı oluşturan unsurlaıı oıtaya seıı yor Burada yazarın aıle, toplum cınsel lık gıbı konulaıdakı yaklaşımı ve eleştırısı 7 76 zamanda onu oluştuıan yapılar da (,o zumlenıyor Iktıdarı sımgeleyen doktor (,ıfte, luks balıkçı restoranlarında kıbaıca yemek ısmarlayıp garbonıycrınde kadına odedığı paranın hakkını alan Mahmut'a, mutlıı aıle ki7i Seyl'e, her onunc gclcnle yaşlı kocasını aldatan akşam yemeklerın de çocuklarıyla bırlıkte dayak yıyen an neye ve bu/lu camın arkasındakı karaba san babaya yakından bakıyor yazar lyıcc yakından, ıçerı, en dıbc kadar uzanan bır bakışla ' lerapı bıreysel bır oykuden yola çıka rak, ınsanın temel sancılarına uzanıyor I^ımızdekı ncdenı belırsız o huzurbuz luklara, sevgıyı neden puruzsuzce hısse demedığımi7e, huzun/sevınç ıkılemıne, mutsuzluk gereksınımımı/e, toplum ola rak altına sığındığımız dev yalanlara el tenerı tutuluyor bu rotnanda Kıtabı okıırken ınsanın hızını kesen, kulağını tırmalayan hi(,bır bozcuk yok Dd akıcı Dıl bulmatasını c,o/up anlama ulaşma kaygısı yuklenmıyor okura Anla mın derınlığınde yol alınabılıyor bu yuz den Romanın genelıne hâkım olan yalın anlatım, betımlemelerde ıpeksı yıımıışak bır ezgıye donuşııyor Kurgu, ıçerıktekı kımlık geçışımlerınc olanak verccek bır yapıda Soyut kavranılaıı konu alan ya pıtlarda genellıkle gorduğumıi7 ağır tem po, surukleyıcı olav orgusu ve hareketL sahnclcrlc aşılmış Kıtapokuıa "Şımdı ne olacak bakalım" dıye sordurtabılıyor Romanın sonıına doğru Dr Derya ıle ana kışının kımlıklerı bırbırıne ge^ıyoı ve ıkı zıhın tek ağızdan konuşuyor Aynı duru mun ıkı algıyla nasıl farklı kaydedıldığını gostermesı açısından, etkıleyıcı bır yon tem Kı/ın ?ınnınde olup bıtenlerı, kayış ları ızlemek bu konularla pek ılgısı olma yan okurlaıı zoılar mı? Belkı Ancak, hangı konuda olursa olsun, yuzeyın al tındakı temel du/eneklere ınnıck çetrefıl lı bır ıştır, ne var kı oralara ınmezsek so nuca ulaşmayan bır dongu surer gıder 'Terapı' ılk kez 2002 yılında tletışım Yayınları'ndan yayıınlandı Ilk baskı ses siz sedasız tukendı Kasım 2()()4'te Can Yayınları kıtabın ıkıncı babkısını yaptı Gıderek daha çok kıtap yazılıyor olması, bunların yayımlanmaM hâlâ okuı yazat oranını arttırmaya çalışan ulkemı/ ıçın sevındırıcı elbette, ancak bu yoğunluk ıçınde bazı değcrlerlı yapıtlar sessı/ce ka yıp gıdıyor 'Terapı' elımızde bikıca tut mamı/ gerekenleıdcn Muayene koltuğıındakı omu7İarı ço kuk zıhınden her bırımızın ıç dunvasına, bıreysel şıddcttcn topluınsal şıddete, ılk tkı hucreden bon soluğa u/anan sorular Hangı deni7 mavılcr ıçımı^ Karabasanlara var mı nıhayct'' Hangı çinaı altında saklı bebek ııy kularP Ruha şefkat Ruha sukunet • SAYFA 11 C U M H U R İ Y E T K İ T A P S AY I