Katalog

0 K U R L A RA Ferit Edgü'den bu kez aforizmalar... f Gülriz Sururi tiyatromuzun önemli adlanndan biri. Rol aldığı sayıstz oyundan ilk akla gelivercn üçü "KesanlıAliDestam", "Sokak Kızt îrma" ve "Kaldırım Serçesi" adlannı tasıyordu. Seyirciler yıllarca alkısladılar bu oyunları ve onun oyuncusunu. Ama sahnenin erisinde ne olup ittigiyle pek ilgilenmedıler. Gülriz Sururi tiyatro izleyiciünin bu çok ilgilenmediği sahne gerhini yazmaya karar vcrdi ve ilk kitap "Kıldan înce Kılıçtan Keskince" böyle ortaya çıktı. Kitabın ilk baskısı Milliyct Yayınlarınca 197S'de yapıldı. Ikinci baskı ise bes yıl sonra 19S3'te Altın Kitaplar'dan çıktı. Kitabın şansı ise 2003 yılının Aralık ayında Doğan Kitapçılık'ta yapılan baskı ile açılaı ve bir ay sonra Ocak 2003'te dördüncü baskısı yayımlandı. Bu kitabını "Varsa söylenecek sözün, açarsın perdeni" diye bitirmisti Gülriz Sururi. Perdeyi yeniden 2003 yılında açtı ve anılarının ikinci kitabı "Bir An Gelif'i yayımladı. Kısa sürede bes baskıya ulaşan kitap, okur ve sanat çevrelerinden olumlu eleştiriler aldı. Bir Tiyatro sanatçısımn kaleminde tiyatromuzun cumhuriyet tarihimizdeki bir dö'nemine tanıklık eden yapıtlar keyifli anlatımıyla da bir hayli dikkat çekici. Gülriz Sururi ile kitapları üzerine bir söyleşi gerçekleştirdik. Bol kitaplı günler... TURHAN GÜNAY Insanlık Halleri yası gibidir, biri ne yazıyorsa öbürü de onu yazıyor. Yeni, geniş kapsamlı bir sözlük hazırlanmalı, bu eksiklik giderilmeli. Sonıındu 'atorizma'nın tanımını C ;Ünel Altıntaş'ın Soyut dergisindeyayımlanan bir yazısında yakaladım. Günel Altıntaş, 'aforizma'ya 'değinme' demiş... Güzel de 'deginme'yi aşıyor "aforizma', dibindeki, bitişiğindekigeıçekleıden ötelerdeki gerceklere sıçrıyor. ; Insanlık l lalleri Arorizmalar'da l erıt Edgü'nün s,aşırtıcı, felsefi besinlerle beslenmiş saptamalan var. tnsanlık llalleriAforizmalar şöyler başlıyor. 'Gece karanlık (iundüz daba karanlık' Biri doğal, biri doğal olmayan iki ka ranlık. Doğal olan karanlıgı herkes olduğu gibi kabul ctmiştir ve yaşamını ona göre düzenlemiştir. Gece yasamı, giindüz yasjamı... Gece hep karanlıktır ama bu karanlığın özü düslerle, gizemlerle, seviijmelerle doludur... (lysa gün duz aydınlıktır, ışıl üjildır... Kışın o üşüten, ürperten, ruhları bunaltan günlerintle bile o aydınlık kaybolmaz. Ama Ierit Edgü'nün 'gündüzler daha karanlık' sözlerivle vurguladıgı karanlık, insanlann yapılarından değil, edimlerindeıı, toplum içindeki rutumlaruıdan, davranışlarından, isteklerinin azgınlıklarını önleyemedikle rinden, isteklerinin açlığını bir türlü giderememelerindcn dogan karanlıktır. Birbirlerine ve çevrelerine yaptıkları kötülüklerden do^an karanlıktır. Sevgiyi boğup onun yerine katliamları, cinayetleri yeileştiınıeklen büyük maddi ve manevi çıkar saglayanların bencilliklerinden doğan karanlıktır. Dünya nimetlerinin hakça bölüşülmesini cngelleyenlerin tavırlarından doğan karanlıktır vb. Bu, benim yorumumdur, okur dilcdiği gibi düşünebilir, kendine özgü bir yorıım üıetebilir. Ya da Ferit Edgü, "Beıı bunu amaçlamamıştım" diyebilir. Ferit Edgü'nün belirttiği gibi 'gündüzler geceden daha karanlıktır' ve bu karanlık insanlar kötülük yapmaktan vazgeçmedikleri sürece yaşayacaktır. însanlık Halleri Aforizmalar'dan alacağım kimi bölümlerle Ferit Edgü'nün bilgisini, zekâsını okura iletmeyi düşünüyorum. ' Sence, sonrasız aşkların da sonrası var mıdır, diye sordıı. Hayır, dedim. Bildiğim tek bir şey var: Sonrasızlık diye bir şey yoktur. Çünkü son diye bir sey voktur. Yalnızca aşk vardır. ü ise hep bir başlangıç.' Kalın bir yazıyla yazılıp dııvara asılacak sözler bunlar. l'erit Edgü'nün bir saptaması şöyle ve cok anlamlı. 'Herkese hayatını anlatma. Bazı parçalarını çalan olur.' Dogı udur. Ama kökleriyle kaynakları bizde oldu^u ıçin oyun üstünde ovun, tıızak üstünde tuzak düzenleseler, kıırsalar da sadecegörüneni çalabilirler, gürünmeyene el uzaramazlar... Uzatamadıklarına görebiz, tekrar tekrar hem hırsızların kullanacakları hem de kendimiidn kullanacaöını üretebiliriz. lşiıı bir de şu yanı var: üemek ki bizim malımıza gereksi nimleri var ki çalıyorlar... Ayrıca çaldıklarını başkalaruıa satsalar da hem onları hem de kendileri ni mutlu etmek eregiyle değerlendiriyoılar. Ben çalmalarından, çaldıklarını üretmekten memnunıım. Bir ba^ka saptama. Yani "aforizma". "Yaşam, ne tek vönlü dür, ne çift yönlü. Yaşam çok, pek çok yünlüdür. Bu nedenle yolunu fjaşırır insanlar." Yaşamın çok yönlü olması ne iyi... Bu, bin lerce gidilecek yt)l vardır demektir, bu gidilecek vollar insanları mutluluga da mutsuz luğa Ja götürür... Iliçbir yere gidemeyenler, şaşıranlar da bulunsııınarsııı. bısanoğlu'nun sonsuz tarihi Aforizmaları sıralıyorıım arka arkaya. "Elini verme Gözünü ovarlar." Bir mezar taşından: "Alışamam üiyen ben, şu mezara bile ali!jtım." Şu dünyada hiçbir değerim yok. Umutsuzluğa kapılma, bir başka dünya yı dene. "Uzun bir yolculu£a çıkıyorsun Cieri de dönmeyeceksin, bunu bilerek hazırlan." lğneyle kuyu kazan, suyıı bulmadan goçer. Ferit Edgü, bir deyişi gerçeklerle kaı^ılaş tırmış. Evet, iğneyle kuyu kazılmaz. "Derin bir uykuya dalma. Boğulabilirsin." "'Iarih de, artık, gün oldu." "Gününe kök salmak isteyen sen, niçin sürekli geleceği sorguluvorsun? ü gelecek, bilmiyor mıısun ki hiçbir zaman gelmevecek." "Resmi tfuvarımı süslemek için asmam. Eğer öyle olsaydı bahçemdeki agaca da güzel bir kadını asmam gerekirdi." "Yazar okuru değil okur yazarı keşfeder ' "Bugünü yazıyorsan yarın neden seni okusunlar?" "Bugünün diliyle ne dünü anlatabilirsin nedeyarım." "Her yılan insanı sokınaz. Ama her insan her yılanı öldürebilir." "Unutma, ne kadarkoşarsan koş, duracaksın." "Cîizini sandıkta saklayamazsın." "Rahatlamak için konuşma. Raharsız etmek için konuş." "Kapıyı önce çal. Kim bilir, belki seni bekleyen hiç kimse yoktur." "Unurma, her ziyafette karın doymaz." "Savaş, ve Barış ve Savaş ve Barış ve Savaş, ve Barış ve Savaş ve Tolstoy'un romanı değil, lnsanoğlunun sonsuz tarihi bu iki sözcüktiir işte. Ferit Edgü'nün bu aforizması, insanın yaşamını güldüren ve ağlatan ööelerden oluştuğu için etkisi hiç azalmayacak bir aforizmadır. (tnsanlık I lalleri Aforizmalar) kitabında kileri Ferit Edgü, mizahla dokunmuş bir dille anlatır, o dilin içeriğindeki değişik tatları okura ileterek okurda yeni ratların doğmasına, o tarlarla sarmaş dolaş olmasına neden olur. • tnsanlık Halleri Aforizmalar / Ferıt EJgü / Scl Yaymcılık / (A) s Ferit Edgü "însanlık Halleri Aforizmalar" kitabındaki aforizmaları mizahla dokunmuş bir dille yazıyor, o dilin içeriğindeki değişik ratları okura ileterek okurda yeni tatların doümasına, o tatlarla sarmaş dolaş olmasına neden oluyor. MUZAFFER BUYRUKÇU O Turhan Günay Sorumlu Müdür Mehmet Sucu Cörsel Yönetmen: Dilek Akıskalı Baskı: Merkez Gazete Dergi BasımYayıncılık San. ve Tic. A.ş. Matbaası Esenboğa yolu 13. km. Pursaklar/ANKARA 0 Idare MerkezL Türkocağı Cad. No: 3941 cağaloğlu, 34 334 Istanbul Tel: (212) 512 05 05 v Reklam: Publi Media CUMHURİYET Imtlyaz Sahibi: Cağ Pazarlama Cazete Dergi Kitap Basım ve Yayın AŞ'yi temsilen Cumhuriyet Vakfı adına llhan Selçuk Yayın Danışmani: nemli yazarların hepsi, hem kendi ülkelerinin hem de yabancı ülkelerin edebivatlarına, kültürlerinc katkıda bulunmuşlardır ortaya koydııkları yapıtlarıyla. Ve o yapıtlar, öyküdür, romandır, denemedir, şiirdir. Bu saydıklarımın bazılarını ya da biitününüyapan sanatçılarımız vardır. Orhan Veli, onlardaudır. Melih Ceydet Anday, onlardandır. Oktay Rifat, onlardandır. Salâh Birsel, onlardandır. Oktay Akbal, onlardandır. Tahsin Yiicel, onlardandır. Selim lleri, onlardandır. Tarık Dursun K., onlardandır. Ahmet l lamdi Tanpınar, onlardandır. Vc onlar, bireylerin iç diinyalarında sürekli bir biçimde devincn duyguların hcr an değişen dıırıımlarına, hilinçaltlarında ve bilinçaltlarının sonsuzluklarında vc zihinlerin kar manlarındaki delirmiş bir üreıimi yansıtırlar çalışmalarıyla. (Kaçkınlar / Bozgun / Av / Bir Gemide / ('.ığlık / Eylülün Gölgesinde Bir Yazdı / Kimse / O / Âh Minel Aşk / Ders Notları / Binbir Geee / Devam) kitaplarınm yazarı Ferit Edgü de, yukarıda belirttiğim de^erlerdendir. isjte bu başka türliı, entelektüel, evrensel ölçiilere yakın bir edebiyat vapan Hulki Aklunç'ların, Selim îleri'lerin, Tahsin Yücel'lcrin, Bilge Karasu'ların arasında bıılıınan f'e rit Edmi, bu kez bi/.e (Insanlık HalleriAforizmalar) yapıtıvla yaratıcılıgının en olgun, en nitelikli ömeklerniden biıini sunmuştur. 'Aforizına'nın sözlük anlamını aradım. Yok. Evet, eski yeni bütiin sözliîkleri karıştır dırn, ama 'aforizma'nın imine tünine rastlayamadım. Zaten o 'sözlükler' birbirinin kop702 Gündüdepin karanhğı SUMAN KAFAOGLUBUKE Asuman Kafaoğlu Büke arkadaşımız, yıllık izninin bir bölümünü kullandığı için ya zılanna iki sayı ara vermiştir. Kendisine iyi bir tatil diler, yazılarını özlemle Leklediğimizi belirtiriz. SAYFA 3 T KİTAP SAYI