Katalog

MUSTAFA ŞERİF ONARAN li Püsküllüoğlu 1 ürkçenin söz varlığındaki değerleri iyi bilen, o gizli gömüyü gün ışığına çıkaran usta bir ozan Ozan gozüyle bakınca dilin gücünü, şiirsel ineeliğini sezmek; uv rımına varılmayan gizlerini saptamak; ozel bir yetenek olarak gelişme gösteriyor. Ali Püsküllüoğlu'nun ozan kişiliği hep göz ardı edilmiştir. Ovsa, iki dizede, yaşamanın gizlerini sezdiren bir ozandı o! "Unııtmam sizi, çünkiı bir düşte Sonsuz bir anımsayıştır yaşamak." Ali Püsküllüoğlu özöğrenimli bir yazar. Hastalığı yüzünden liseyi bitiremedi. Ama ona bir düş gibi gelen biitiin ya şaması okııvııp vazmakla geçti. Ozellıkle ıızun yıllar l'iirk Dıl Kurıı niu'ııda u/.man olarak çalışması önemli bir öğrenimden geçmesi anlamına gelır O dönemlerde, İ'iırk Dil Kurumu'nda nice edebiyntçının, nice dilcinin kültiir dünyamıza kişilik kazandırdığı düşünülürse, Ali Püskiillüoğlu'nun da bundan erkilenmemesi olanaksızdı. Ancak kendini hep gizli tutan bu ozöğrenimli ozanın sorar gibi duruşunda bile hepimize öğrettiğibir şeyler var dr. *** Birsözcüğün anlamını iyıcebilmeden, o sözcüğe tanıklık eden örneklerle anlamını pekiştirmeden öğrendiğinizi san manız yeterli olmaz. Bir Arap sözü "La şecae iil lüga" diyor. Bu sözü şöyle yorıımlamalıyız: "tyiceincelemeden,'Sözcük şu anlamdadır' diye atmaya gel mez." Görüşümüzü söylesek bile, "Bir de Ali Piıskülliıoğİu'nun sözlüğüne başvııralını" demek gerekiyor. Çünkü geçerli olan gıivenilir bir sözlüğün tanıklığıdır. Nice önemli yazar "Ali Püsküllüoğlu'nun sözlüğüne göre" diye düşüncesini pekiştirnıek gereğini duyar. Kuşkusıız sözlükler birbirindenyararlanarak gelişir. Dilin canlı bir varlık ol dıığu duşünülurse, gelişen dili izlemek, yeni sözcükleri, sözlüklerin kazandığı yeni anlamları santamak, maddc içi sözcüklerdeki söz değerlerini ortaya koy mak, süreklilik isteyen bir çalışmadır Geniş bir Türkçe sözlük, irili ufaklı başka .sözcüklerin hazırlanmasına yaradığı gibi; değişik sözlük çalışmaları büvıık bir Turkçe sozlüğün gelişmesini de kolaylaştırabÜir. Ali Püsküllüoğlu da özel sözlük çahijmalarından yararlanmasını bilmiştir. Ornekse Yaşar Kcmal'in yapıtlarını inceleyerek hazırladığı "Yaşar Kemal Sözlüğu" bölge agzında yaşayan söz değerlerinin genel dile kazandırılması için önemli bir çalışma sayılmalıdır. Ali Püsküllüoğlu'nun Yaşar Kemal gibi Kadir li'de doğmıış olması, o yörenin dilini iyi bilmesi, böyle bir sözlüğün hazırlanma sını kolaylaştırmi!} olabilir. Ancak Ali l'üskiıllüoğlıı "Öz Türkçe Sözlük"ü lıa/.ırlarken pek çok yazarın tanıklığından yola çıkmış, nice yeni sözcüğü "Türkçe Sözlük"e kazandırmıştır. Bunun tersı de olabilir. Sözlüklerde yer alan nice sözcuk bir yazıda, bir şjirde kullanılnııyorsa ölü doğmuş sayılır. Ali Püskiilliioğlu'nun çalışması, mctinlerde yaşayan yeni sözcüklerin sözlüklere kazandırılmasıyla, başka yazarların kullanmasını da kolaylaştırmıştır. A Dil sopunlarına ozanca bakmak... ni"nin belirsizliği, "Unııtma ()nları"da toplumcu duvarlığın valınlığı; yaşamavı sessizce yorıımlııyor Ali l'üskiıllüoğlu. Albert Einsicin'in soziınü anımsavalım: "}ler şey olabildiginceyalın anlarılmalıdır; ama daha yalın değil. Ali Puskıillııoğlu'nun şiırındeki belirsizliği böyle bir yalınlıkta aramalıdır Çiınkü yaşama serüvenı tekdüzebirakış içinde geçmiyor. Bir yandan baskı dö nemlerinin acımasızlığı sıirüyor, öte yandan; "Oysa güzelim hayat akar giderdi yanıbaşımda bir ırmak gi bi, kimi kez bulanık, kimi kez pırıl pırıl. Bir ana, sevgiyle okşardı çocuğunun başını, bir kız gülerdi, favorili bir oğlana, bir yaprak düşerdi, bir kuş kanat çırpardı usulca..." Ama ozan susturulmuşsa yaşamayı guzelleştirme olanağı da bulunamaz. Çağı nın sorumlusıı ozan, bıitıin bunları duyumsamanın tedirginliği içindedir: "Sular akmamıştır, ağaçlar yeşermemiştir Daha bir kararmıştır gece, Ozan susmuştur çünkü." Ali Püsküllüoğlu ozan olarak zaman zaman sussa bile, dilin tükenmez olanaklarını değişik alanlarda aradı. Dil çalış malarına yönelirken Türkçenin gücünü ozanca yorumlamak, ancak Ali Püskül liioğlu gibi bir dilciye yarasırdı. Ali Püsküllüoğlu "Yusufçuk" adında bir şür dergisi yayımlamıştı. Bu dergi 24 sayı cıktı. Geniş edebiyat alanında şiire özel bir yer ayırmanın ne kadar gerekli olduğunu gösteren bir dergiydi. Daha sonra o dergiyi örnek alan başka şür dergileri de çıktı. Edebiyatın belli bir alanında derinleşmek için yayımlanan "Yusufçuk", Ali Püsküllüoğlu'nun ozan kimliğiyle bütünleşen bir çalışmadır. Ali Piıskülliioğlu büriin şiirlerini "Babadat" adlı bir kitapta toplaınıştı. "Babadat" sözciiklerde yer almayan bir soz cük. Şiirlerine esin veren bir yer mi, bir anı mı, bir simge mi? Ali Püsküllüoğlu birsözcüğün arkasına çekilirken sessizce gülümsüyor gibidir. *** Dil somnlarına ozanca bakmak! Dilin sonsuz (jlanaklarını araştıran bu özöğrenimli, sessiz ozan; hiçbir iş yapmauan kendini önemsetmek isieyen ni ce edebiyatçının yanında, anıt gibi dııruyor. Ozanlığı görmezden gelinse bile, Ali Püsküllüoğlu buna aldırmıyor, o, bir kartncanın uysal telaşı içinde, çalışmaya ba kıyor... • Azlz Nesin, Demirta; Ceyhun, Eskl Kultur Bakanı Temucin savas, Ali Pusküilüogiu. Ankara, 19M bir stizcüğün tanunını yapmak, o sözcüğü kullanan vazarın tanıklığıyla tanımı [lekiştirmek, benimsenmesini kolaylaştıracaktır. Bir takım çalışmasının bile üstesinden gelemeyeceği bu işi Ali Püsküllüoğ lu'nun bir başına yapması, göz ardı edilmemesiıgereken bir başarıdır. "Öz Türkçe Sözlük' ün genişletilmiş 13. baskısında dilimize kazandırılan 9900 sözcük vardır. Türkçe, kavram ayrıntılarını belirten bir dildir. Yeter ki sözcük türetme yolları iyi bilinsin. *** I liçbir dilin söz varlığı tam olarak saptanamaz. Ali Püsküllüoğlu'nun îjubat 2003'te yayımlanan 6 kitabı Türkçenin söz varlığına kapı açan özellikler taşıyor. Başta "Türkçe Sözlük" olmak üzere, bu sözlüğe geniş boyutlar kazandıracak olan yan sözlükler ( Türkçedeki Yaban cı Sozcııkler, Atasozleri, Deyimler, ()z Türkçe gibi sözlükler); Türkçe dediği mız o açık denizin gücünü gösterecek nilelikledir. Bunlara guvenilir bir "Yazım Kılavuzu " da eklenince bir yazarın masasından eksik etmeyeceğı başvuru kitaplarıyla bir arada olacağız. Bu altı kitabı özel olarak " Angora KülturveSanat Urünleri" için özenli bir baskıyla hazuiayan "Arkadaş Yayınevi" kültür dünyamıza Türkçenin söz varlığını kazandırmıştır. Ali Püsküllüoğlu dilimizin söz değer lerini gostermek için Aııadolu söylencelerini, halk öykülerini, Bektaşi fıkraJarı ile Nasrettin Hoca fıkralarını da derleyip kendi biçemine göre yeniden yazmıştır. Bütün bu kitaplara düzenlediği şür seçkileri de eklenince Türkçenin gücünü gösteren kapsamlı bir çalışma karşısınua olduğumuzu görürüz. AnayasaÎTürkDüKurumu'nun "Imla Kılavuzu" yazım sorunlarında yeni rartışmalara yol açmıştı. Yazım sorunlarına ortak bir çözüm bulunsa da, uygıılamada yaptırım söz konusu olmadığı için, her yazar kendine göre yazmakta direnecektir. Eski Türk Dil Kurumu'nun tlkelerini benimseyen Ali Püs küllüoğlu'nun "Yazım Kılavuzu", yazı düzencesi sağlayan bir elaltı kitabı durumundadır. *** Ali Püskiilliioğlu'nun ozan kimliğinin göz ardı edildiğini anımsatarak söze başlamıştım. Oysa dil somnlarına ozanca bakmak dilin inceliklerini, aynntüardaki gizlerini sezmeyi kolaylaştırır. Ali Püsküllüoğfu önce ozandı. Şür kitaplarınuı sayısı dokuzu bulmuştur. Son şiirleriyle birlikte bütün şiirlerini"Babadat" adı altında topladı. Kendi şiirini kurarken yer yer "tkinci Yeni"ye, yer yer toplumcu anlayışa yakınlık duydıı. Şiirinde gizlemeye çalıştığı bir yalmlık var. Ali Püsküllüoğlu diyor ki: "Benim şiirim sessizliğin, usun ve karanlığın şiiridir." "Uzun Atlar Denizi'' nde "lkinci Ye Bir sözlüğü sözlük yapan özelliklerin başında tanım gelir. Kimi sözcükler tanım içeren bir özellik taşısa da, kazandığı değişik anlam yükleri o kavramı göstermeye yelınez. Madde başı sözcük lerin kazandığı anlam yüküne göre tanımlarını vapmak gerekir. Ali Piıskülliioğlıı bu işin ustasıdır. Ozellikle dilimize yeni kazandırılan SAYFA 6 Metin Eloğlu (solda) ve Cahlt Kulebl ile... CUMHURİYET KİTAP SAYI 701