Katalog

Kim Takar Salatalık Kral'ı C.hristine Nöstlinger, (' îünışığı Kttaplığı, 2001 l57Sayfa Türkçelestiren Selahattin Dilidüzgün, Resımleyen (lözde Bıtır ' 'Büyükbabam içımizJcn birinin bu öyküyü yazması gerektiğint söyledi. Büyükbabam haklı. Martına, yazanm dedı; ama şimdiye değin yapltğı lek sey bir pakel penıbe kaH.it ile yesıl renklı bır daklılo sertdı almak oldu Yazmaya henüz başlayamadığını, çünkü bu öykü için plan yapmanm çok güç olduğu nu söylüyor. Dılbılgısi öğretmeninın dediğine göre, doğru pianlama her seyi belirlıyormuş. Plan milan umurumda değil benim! Ayağım alçıda olduğu için yüzmeye gidemeyeceğime göre. ben de yazmayo basltyorum istc" diyen Wolfgang Hogelrnan, Salatalık Kralı'nın öyküsünü başlıyor anlatmaya... 12 yaşındaki Wolfgang, annesi, babası, büyükbabası ve iki kardeşiyle birlikte bahçeli bir cvdc yaşıyor. I Ier şcy bir pazar günü kahvaltı yaparlarken, annesinin titrcycrck mutfaktan çıkmasıyla başlıyor. Korkudan dilı tutulan annc sorulara ccvap vcremeyince aile neler olduğunu anlamak için hep birlikte mutfağa doğnı gidiyor. "flepimiz mutfağa ağzımız açık bakakaldık. Arkamızdan gelen babam da. Mutfak masasının üstünde, asağı yukarı yarım metre boyunda bırı oturuyordu. Şayet gözleri, hurnu, ağzı, kollan ve bacakları olmcıscı, insan orıu rahatlıkla büyük ve kalın bir salatalık ya da urta büyüklükte ince bır kabak sanabılırdı. Başında bir taç vardı. Hem de alttn ve çevresı değerli kırmızı taşlarla süslü bir taç. Ellerinde beyaz eldivenler vardı ve ayak tırnakları da kırmızı ojcliydi. Bu taçlıkabaksalatalıksey bize doğru haftfçe eğildıkten sonra, incecik bacaklarını iist üste attı ve kalın sestyle 'Bizım adım tkinci Kral KumiOri; Treppelid'lerdcn!' diye konuştu" (S.lfS). Aile, daha sonra bu Salatalık Kralı'nın evlerinin alt katındaki kilerden gcldiğini, Kral'ın orada hizmetkarları, kiler soytarıları ve halkıyla birlikte yaşadığını öğrenir. Onıın yııkan çıkmasının nedeninin bir halk ayaklanması olduğunıı öğrenen ailede, Baba Hogelman dışmda kimse Sala talık Kralı'nı evde istemez. Kendini beğenmiş, ııkala, otoriter ve ispiyoncu biri olan bu Salatalık Kralı'ndan bir an önce kurtulmak isteyen aile bireyleri ve baba arasında anlaşmazlık çıkar. Bu arada Salatalık KraJı ua eve iyice yerleşmekte, aile bireylcrini gözetleyip, zamanı gelince baba Hogelman'a sövlemck üzere deliller toplamaktadır. Baba Hogelman'ın Kral'la ortak yöniı çoktıır. Salatalık Kralı'nı destekleyerek, ona karşı ayaklanan halkı yola getirmek icin çeşitli planlar yapan Baba Hogelman ın huyıı da gün geçtikçe değişmeKte, Salatalık Kralı'na bcnzemektedir. I Iogelman Ailesi, baba Hogelman ve Salatalık Kralı'na karşı nasıl bir oyun oyııayacak dersiniz? Aile, Salatalık Kralı'ndan kurtulmayı başarabilecek mi?.. ? SİHİRLİ DEĞNEK Çocuklar H a z ı r l a y a n : N i l a y Y ı l m a z İçin • Ç i z i m l e r : Kitaplar M u s t a f a D c l i o g l u * Akıllı Sevgı / Her AnneBaba Çocuklarıyla Bılınçlı Bır Sevgıde Bulusmak hter, Martha Heineman Pieper, William f. Pieper, tnkilap Yayınlan, 2001. *Annemi Istiyorum / Çalısan^ Anneler ve Problemlı Çocuklar, Aii Çankırılı, Sefa Saygılı, Türdav Yayınları, 1997. * Çocuk Oyunları, Musa Baran, Kültür Bakanlıgı Yayınları, 1993. * Günümüz Çocuk Kitaplarında Çocuk Imgesi, Gülçin Alpöge, ÇOKAUM Yayuıı, 1997. * Çizgi Koman ve Çocuk, Nilüfer Tıtncer, Çocuk Vakfı Yayınları, 1993. BÜYÜKLERE ÖDEV Kim Takar Salatalık Kral'ı, Selahattin Dilidüzgün'ün nefis çcvirisi, Gözde Bitir'in eğlenceli çizimleriyle bir solukta okunabilecek fantastik bir öykü. Bu tür fantastik kurgular, çocuğun düş gücünü beslerken ona gerçek yaşama ilişkin dünya bilgileri de verir. Kurgudaki 'olağan dışılık', çocuğa gerçekJeri başka açılaruan göstererek çözüm yollarını buldurma aınacını taşır... Kim Takar SalataJık Kral'ı, otoriter eğitim sisremini eleştiren bir başkaldırı kitabıdır aslında. lizberciliği, belirlenmi^ kalıplaı içinde sorgulamadan düşünmeyi, çıkar ilişkilerindeki ikiyüzlülüğü, klasik otoriter aile yapısını ve eğitim sistemini ince ince gözler öniine serer. "Huber Erıcb'lerde her sey bizımkınden çok farklı. Erich'in, Yüznıe Kulübune, sinemaya, arkadaşına gidebilmek için her se/erinde izirt alması gerekmiyormuı Ne ısterse yapabıleceğinı ama bunun olumsuz yanları da olduğunu söylüyor Erich... Çünkü annesi de ne ısterse yapıyormuş. Bazen canı yerrıek yapnıak ıstemıyormuş, bazen de ülü yapmak. Erich e de gömleğıni bır kez kcndi ütülerse ellerinin aşınmayacağını söylüyormus... Ancak ne olursa olsun, Erich 'lerın evı çok eğlenceli. Erich'in odası karman çorman. Kitaplar, hkambil kağüları, donlar yerlere atılmıs; bütün burıların arasında da Erich in okul esyası duruyor. Bır duvara nıum boyayla resım yapmıs Erich. üdasının kapısında da büyük harflerle 'Büyüklerin girmesi yasaktır''yaztlı..." (S.41). "Annem bizitn normal ve doğru dürüsl bir aile olduğumuzu ileri sürdü I layır hayır, değıliz!' diye bağırmaya basladı Martina bırdenhtre. 'Btz çok boktan bır aileyız! Televizyonda yalnızca bahamtn ıstedıklenni izleyebiliriz! Yalnızca babamın ıstedıklerini yiyebiliriz! Yalnızca babamın istedıği şeylcri giyebiliriz! Babam istediği zaman gülebılırız!" (S.81). ' 'Neden baba ımzası ıstıyor? Esıtlık olan bır iilkede ya$ıyoruz" (S.81). "... Bunun üzerine sakinleştı annem Kadınlar/a crkckler esit olduğuna göre babamın yerine o ımza atmak istedi. Büyükbabam da ımza atmak ıstıyordu..." (S.82). Salatalık Kral'ı, çocukları eğlendirip onlara yeni diişünmesorgulama yolları açarken, çocuk gerçeklerini görmek istemeyen anne babalara ve eğitimcilere de esaslı bir toplumsal eleştiri yöııeltiyor. Öykü, 1972 yılının Avusturya'sından yola çıkılarak yazılmış olsa da, günümüzde nala değişmeyen bir çok şevi hatırlatıyor bizlere. Kim Takar Sahıtalık Kral'ını mı??.. Keske bütün anne babalar, bütün öğretmenler taksa biraz şu salatalık kralı Veli'nin Kurabiyesi Ayla Çınaroğlu, Uçanbalık Yayınları, 200i,15Sayfa Hıım, kocaman neiis bir kurabive! Aii bahçede, kurabiyesi de elinde. Aii arkadaşı Veli'yi görür de kurabiyesinin yarısını ona vermez mi!.. Derken Çomar gelir ardından. O da ister kurabiyeden. Aslın da istemez ama Aii paylaşmayı çok sevdi ğinden kalan yarım Kurabiyesini de Çomar'la paylaşır hiç düşünmcdcn. Sincap ve kuş Kurabiyeden hiç kıısur kalır miı' Aİİ, kalan çeyrek kurabiyevi de onlarla paylaşır. Eee, Ali'ye ne mi kalır? Paylaş fırsat vermeseydi, onları pek de doğru olmayan nedensonuç ilisktlerıne sokmasaydı, ne güzel olurdıı o ilk yazın key fi, değil mi? "öhb! yaşamak ne güzel, benden daha şanslı kimse olamaz! dedi" (S.2). ' Bunca güzellık dururken ne diye o taneyle uğraşıyorsun? Başını kaldırıp çevrene söyle bir baksana Her şey ne kadar güzel!.. tsini sürdürcn karınca: Bunu ben de biliyorum. Ama taneyi yuvamıza tasımaltytm, dedı." (S.6). "tlkin birkaç damla düstü. Arkasından rüzgarla karısık çılgın bir yağmur bastırdı... Doluyla karışık bir yağmur, kelebeğin konduğu boru çiçeğini de parçaladı" (S.8). "Sağ olun dostlarım. Çok iyisiniz. Özür dilerim. Az önce yuvanızt küçümsemıştim. Keşke benim de sizin gibi bir yuvam olsaymıs, dedi " (S.12). "Sonunda yağmur dindı. Günes yenıden parladı. Çiçekler baslannı doğrulttu. Kelebek kanatlarındaki yağmur tanelerıni silktt. Dostlarım sevgiyle selamladı. Yeniden çiçeklere doğru kanat açtı. Kartncalar da islerine döndülcr" (S. 14). Kardelen'in sihirli değneği manın nefis tadı, elbette! Annesi Ali'nin yanına elinde başka bir kurabive ve sütle gelince Ali'nin keyfi ikiye katlanır... Paylaşma duygusunu, sayısal ve sosyal değerlcrle çocuklara anlatmanın yolu kurabiyeden başka neyle olabilirdi ki! Sayfalardan yükselen süt ve kurabiye kokusunu ciğerlerinize doldurduktan sonra bunu başkalarıyla paylaşmamanız mümkün olabilir mi?.. Ayla Çınaroğlu'nun buruşuk kağıtlardan yarattığı sevimli şekillere, desenlere ve tiplemelere bakarken sihre ihtiyaç duymadan sihirli bir yolculuğa çıkabüirsiniz, Veli'nin Kurabtyesıy\<t. Kelebekle Karınca Zeliha Akçagüner, lüdem Yayınları, 2002, 14 say/a Resımleyen Şule Ege Akkaşlar Doöa canlanıyor, çiçekler, böcekler, dağ, taş bahara 'hoş geldin' diyor coşkuyla, heyecanla. Çocuklar da ılkyaz sevınci kılaplarına kııcaklarını böyle açmıyorlar mı? ()kuma sevincinin ilk tohumları böyle atılmıyor mu? Can suyu gövdelerinde böyle dolaşmıyor mu?.. lşte bu yüzden çok önemli değil mi ilk kitaplar, ilk seçimler?.. Iste bu yüzden çok şey düşmüyor mu annelere, babalara, egitimcılere, yazarlara, yayuıevlerine?.. lşte bu yüzden iki kat daha fazla yük binmiyor mu herkesin omuzlarına? Her bahar bir bağ bozumıı yaşamamak için, o ilk yaz hatırına katlanılmaz mı uersiniz bunca zorluğa?.. Kelebekle Karınca, 'bahar' müjdesiyle yola çıkmış ilk yaz kitaplanndan biri. Kıpır kınır amacıyla ilerliyor yolunda. Ancak, Sihirli Değnek keske biraz daha özenli çalısılsaydı diyor. Keşke çocukların cörsel zevkJerinin gelişimlerine katkıda bulunmak için çizimlerde biraz daha sanatsal kaygılar güdülseydi, diyor. Ahh, bir de gereksiz ayrıntdar öykünün sununda havada bırakılmayıp ilişkilen dirilsc çocukların öyküde kaybolmasına Son okuduğum kitaplardan biriydi Yeşil Kiraz. Gülten Dayıoğlu yazmıştı, YKY yayınlamıştı. Gerçekten bu kitabı okııyunca çok etkılendim. Yeşil Kiraz bir genç kızın inişli çıkışlı yaşamını anlatıyordu. Kiraz yaşayış biçimi ve aile baskısından dolayı istemese de bir çözüm yolu olarak kendini yalan söylemeye şartlandırmıştı. Bunun yanında yumurtadan çıkıp kabuğunu beğenmeyen tavırları da yaşacuğı olayları daha da zorlaştırıyordu. Örneğin ilkokulda çok başanlı olmasına rağmen öğretmeninden babasının gerçek mesleğini saldayıp onıın kömürcü olduğunu söylemişti. Ama Kiraz yaşadığı her olayın sonunda o olaydan ders çıkarıyordu. Yanlışlarda ısrar etmiyor, kendini ol gunJastırıyordu ve yaşama uınutla bakmaya başlıyordu. Ayrıca başarüı olma tutkusundan yanında inatçılığını kisiliğini körleştirmek için değil geliştirmek için kullanıyordıı. Biliyordu ki kaybedenler vazgeçenler, kazananlar vazgeçmeyenlerdir. En çok ctkilendiğim kısım ise lisedeyken yani atanan bayan müdürün tutucu yönetimine karşın öğrenci olmasına rağmen özgür düşünceyi savunması ve öldürülen yurtsever aydının cenazesine katılması. Açıkçası ben bu kitabı okuyunca kendımdc bir şcyler buldum. Bütün içi okuma sevinciyle dolu arkadaşlarıma bu kitabı okumalannı öneririm. KardelenYarlı(ll) Alibeyköy / tstanbul (Kardelen'ciğim, hediyen Yeşil Kiraz kadar yeşil bir şey... Yola çıktı bile. Beni çok eğlendirdi. Bakalım sen sevecek misin? Bana yine yaz olur mu?..) Sihirli bir değneğiz olsaydı neler yapardınız, neleri değistirmek istcrdiniz? isc kitaplardan başlamaya ne dersiniz çocuklar? Okuduğunuz bır kitabı sevıp setımediğınizi, kitapta hosunuza gıden ya da gitmeyen bölümlerin neler olduğunu ve yazar siz ohaydınız o bölüm leri nasıl yazacağınızı anlatan mektuplarınızı Sihirli Değnek'e gönderırsentz, yazınızı bu say/ada görebilırsınız. Sihirli Değnek'in size ödülolarak ne vereceğini mi merak ediyorsunuz? Sürprizü (mektuplarınıza yastmzı ve adresinizi yazmayt unutmaytn olur mu?) Nilay Yılmaz Kurtuluş Deresi Cad. No: 47 Bilgi Universitesi, Dolapdere / Istannilayy@bilgi.edu.tr Tel: 212236 78 42 SAYFA 20 CUMHURİYET KİTAP SAYI 688