Katalog

kınsamayı ses olarak da işitir: "Üstünden akadursun sular zamanın Elini giilüne kny de hana Üzülc üzülc aşına aşına Snnunda ne kalır yaşamaktan? Yaşamdı ya^tı derken Bir Inkma aşa indırgemnce de bana Cîeriye ne kalır yaşamaktan?" (s. 26) Gündelik olanın saflığı ve sığlığına karşı, günliik yaşamın çelebiliğini ve derin liğiııi görüntülcnişlerinin üstüne koyar. Böylece, şiirin içinde yaşatılan duygular, her şeyden önce insanlık değerlerinin yaşama nakkını elde tutma çabasını güçlü ve haklı kılar. Dilinin yalınlığı da yenileyici ve kalıplaştırmaya gelmeyen bu durumu pekiştirici niteliğe DÜrünür. Aa duygusundan söz ediliyorsa Birelme (s. 24), yalntzltk duvgusundan söz ediliyorsa Ya^hlarevinde (s. }0),Evde (s. 32), Bir Kuytuda (s. 33), hsızltkta (s. 34), Ayçiçeği (s. 56) başlıklı şiirlerine göz atmak gerekecektir. îroninin şaka kaldırmadtğına bir örnek verelim: "KU'IV Aydınlıh bir kutuya koydular Koysunlar hah bah han Bir kutuya koydular bzgürlüg'ü Bir kutuya hah hah haa Bir kutuya güzel olan ne varsa Güzel olan hah hah haa Sevgiyı mutlulupi umtıdu Mutlulug'u hah hah haa Bir kendileri kaldı dışarıda." (s. 18) Yaşadık mı şiirler toplamında Boyadım Her Boyayı bölümü, Aramıza Gül Girdi kitabındaki Çocuk Rcsimlerinden Izlenitnler isimli şiirinin süreği olarak değerlendirilmelidir. Boyadım HerBoyayıoölümünde, önce renkleri tanımlar şiirce. Mavi: Koyusunu geceye ayırın/ Hem yıldızlı karanlığa yaraşır, Sarı: Yellerden lodos günlerden gü'z/ Seke seke güneyden gelin' Saçları kısa kesilmiş birkız; Ak: Kan örttii/ Kir örttü/ Bız örttük; Pembe: Hep güleryüzlü; Yeşil: Ne güzelsin canım/ Bag'trmazsın; Gri: Bir çocuk 'r'leri söyleyenıezf .l'abrikadcı calıştr/ Yağ içinde üstü başı; Kara: Yüzyıllart boyaaüar/ Yirminciye kaldı kara; Kırrmzi: Tarladaki Sıkılgan gelincik; Mor: Gövdesi uzun bir sılaa; Bej: Sen de nereden akttn?; Kahverengi: En atttrbaşltsı çocuklartn; Vişneçürüğü: Bir uzak hala/ Keçel yapar; Turuncu: Dişi hır pusulanın cinsellijti/ Güneşi götertr hep; Lacivert: Hep gecclerıgeliyor/Ceketi ilikli. Sonra da, resmin eşref saatinde dog'muş Eşref Üren'in tuvaline, kaşları nıavzerler gibi çatılmtş Nuri tyem'in kadınlanna, çılvın diişte horon tepen Kayıhan Keskinok'un düğünlerine, mretin mretini döktüren Nuri Abaç'd, Çukurova'da resme terdöken Duran Karacan'ın koijmalanna ve ınsanın insana insanı nasıl özletlig'ini gösteren ürhan Taylan'ın insanlarına konıık gider. Şürsel metin, okudukça ve okundukça, yürürliikte olanı degil, kendini bütiinüyle ve kendiyle yürürlüğe koyma etkinliği olarak görülüyor Özcan Yalım'ın tutumunda. Bir saklı su olarak kalmasını, bu na bağlıyorıım ben. Ozan kimliğini bir sır gibi saklayan derviştir Özcan Yalını. Tiirkçe'nin giizelliğini bilen, Türkçe'nin tadmı her dizede duyumsatan ozanlanmızdan biridir o. Şiirindcki tadı her zaman diri tutmavı başarmak, bir ozan için en zorlıı ugraşlardan birisidir, belki de birincisidir. Özcan Yalun, Aramıza Gül (lırdı'nin ardından Yaşadtk mı şiirler toplaınıyla bu diriliğin en güzel örneklerini sunuyor okura. • (1) Aramıza Gül Girdi/Özcw« Yalını/ $ıır/ Tan Yayınlan/ V)H2/ Ankara (2) Yaşadık mı/'Özcan Yalını/'Şıir/ Doruk Yayınlan/ 1992/ Ankara SAYFA 8 Ciçekler ucuvor bak M. MAHZUN DOĞAN iir kitaplarmda şiirin, kitabın adıyla başladığını düşiiniirüm. Bilimsel bir kitapta ya da deneme, söyleşi, anı vb. kitaplarda ad, kitabın içeriğini kuşatıcı bir özellik taşır. Şiir kitaoında ise, kitaptaki şiirlerin imgesel coğrafyasıııa atılan bir adımdır. Bu nedenle şiirler, kitabın adıyla başlar. Ve tıpkı unıı tamadıgımız, yaşamımızın degişik anlarında siirekli anımsadığımız kimi şiirler gibi, bazı kitap adları da okuduktan sonra hep bizimle yaşar. Özcan Yalım'ın ilk şiir kitabının adı da, bir şiir dizcsi gibi, neredeyse 20 yüdır benimle yaşamakta. Halk arasında çok sıkkullanılan "Aramıza kara kedi girdi" ya da " Aramızdan ka ra kedi geçti' deyiminden yola çıkarak, bu sözü değiştirerek varılmış bir kitap adı: Aramıza gül girdi. "Aramıza kara kedi girdi" sözü, aranın açılmasını vurgıılar. Gül girmesi öyle mi.^ Sonsuza uzanacak bir sevginin, buluş manın ifadesidir bu! Kitap bu güzel adı, genel olarak rastladığımız gibi kitap içindeki bir şiirden değü, bir dizedcn alıyor. "Güzelleme" şiirinin başlangıçdizesinden... "Aramıza gül girdi/ Güvercin geçti aramızdan" di ye başlayan şiirin bitişi ise şöyle: "Aramıza gül girdi bikez çıkmaz Cıüveran geçti aramızdan" Yalım'ın bu şiirindeki gül ve güvercin buluşması, sevginin, barışçıl bir yaşam özleminin simgesi olan ciçekler ve kuşların, onun bütün şürlerindeki görünü şünün özeti gibidir. Özcan Yalım, ilk kitabında yer alan "Do^asız" şiirinde, insanın çarpık, plansız kentleşmeyle doğadan kopuşunu, ya şamının kent canguında zorunluluklardan ibaret halegelişini işler. (Yıl lc>7c>\]ur bu şiiri yazdığında... Kentlerimiz daha mı iyiye gitti o günden bugüne, daha mı kö tüye?) Şiirin sezdirdiği çözümse, dogadadır. Doğaya dönüşte... Doğayla barışık bir yaşam düzeni kurmada. Doga deyince de usa en önce ciçekler ve kuşlar gelir elbette: "Duraklara çiçek adı verelim/ Sokak lara kuş" Bezginliğin, kırgınlığın, üzüncün duy gu durumunu işlcyen " Yörünge" şiiri ise, "Sakın çiçekleri koparmayınız" diye bi ter. Şimdi Özcan Yalım'ın şürlerindeki d çeklerin ve kuşlann dünyasına girebiliriz. Ama önce ciçekler... Ciçekler, elbette sevgiyi, aşkı, güzellik leri çaörıştırır. Özcan Yalım'ın "sevgi" şiirinde DU çağrışım doruğa çıkar. "Sevgiy se mayası devrimlerin/ tutar elbette" diye biten şiirin başlangıç dizelerinde nıüt niş bir sevgi ve çiçek buluşması vardır: "Sevgıden söz etmenin yeridir Çekiver tetiğini çiçeklerin" çekleri anıyor şair. Ancak, bunların nicel olarak yer alışları, gülün yanında çok az kalıyor. Ş llle de çiçeklar kitabı. Diğerleri ise Edip Cansever'in ölümünden sonra yayımlanan ve son şiirlerini, yaşam öyküsünü, söyleşilerini, hakkında yazılanları vb. bir araya getiren "Gül Dönüyor Avaıcumda"sı ile Abdül kadir Budak'ın "Imzası Gül"ü. Cansever ve Budak'ın kitap adları da özgün bir çağrışım alanı yaratıyor gülle...) Gül, ()zcan Yalım'ın da gözde çiçeği/ sözcügüdür. Nitekim daha ilk şiir kitabının adında çıkar karşımıza. Ve kitabın adında olduğu gibi, şiirlerde de özgün bir imgeye, yıpratılmamış yeni bir anlam/ çağrışım dünyasına götürür okııru. "üyun" şiirinde, "Bulutların arkasında"ki "Benigörgülü" imgesindeolduğu gibi. Aynı şiirde, "Çek sürgüyü açılsın kapı/ Al gülü ver kıza giilsün" gibi gülün alışılmış anlam alanında dolaştığı da olııyor elbette... "Sevgi mi?" şiirinde, şairlerin "yaramazbirsınıfta" sevgi öğretmeni olduğunu vuıgulayan Yalını, "Bağışlar havlazları kaçakları/ Gül sevmeyenleri bile" der. Gülü sevmemek, gerçekte bağışlanamaz bir suçtıır... Ama sevgi öğretmeni şairler, onlan bile bağışlar... "Eski Moda Bir Çift Göze Övgü" şiirinde ise, "Gözleriniz yakama gül taktırıyor hem de ne gül" der. Bununla birlikte, Yalun'ın "TekilÇoğul" şiirindeki gül ve papatya karşılaştırması ilginctir. Yalım ın bu şiirine göre güliın soylu, görkemli, gökçe (sema vi) bir güzelliği vardır. Evreni kendisine indirger. Papatyalar ise, lam aksine kendilerini kucak kucak verirler evrene. Cömert ve sevecendirler. Bu nedenle, halkça bir güzellikleri vardır. Özcan Yalım'ın dizelerinde açan ciçekler gül ve papatyadan ibaret değil elbette. Fesleğen, nanımeli, kaktüs, karanlil, kiraz çiçeği, lavanta.menekşe gibi çi Özcan Yalım'ın ilk şiir kitabında, ilk karşımıza çıkan kuşsa serçedir. "Gizli Ozanlara Koşma"da, "Ben de içinizdeyim/ Kirpiğe konan serçe/ Mut rengi ipek fırça/ Öndan kalan izdeyim" der. îkinci olarak ise güvercin kanat çırpar. Hem de karanfilli olarak... Şiirde, önce tanıdık bir imge olarak çıkar karşımıza güvercin. Gagasında karanfil vardır. Ancak, karanfil güvercinin önüne geçer ve uçmak eylemini güvercinden alır. Uçan karanfildir artık. Ve bu eylemsel gecişle birlikte, imge de tanıdık olmaktan çıkıp, yeni bir çağrışım alanı yaratır: " Ak güvercinin gagasında/ Doğan gün rengi uçar karanfil". Şiirde, Cemal Süreya'nın şiir kitabı "Uvercinka'ya da gönderme vardır. Süreya'nın bu kitap adını, "güvercin" sözcüğüyleoynayarak yarattığı biinir. Yalım da buna gönderme yaparak, "Silkinir de güvercin/ Adını değiştirir Süreya'da/ Şa şırır tanıyamaz onu/ Gözlerini kocaman açar karanfil" der. Ilginçtir, "Ağıt" şiirinde de güvercin anılır ama, uçmak eylemi yine güvercinden alınarak, bir oğlana yakıştırılmıştır: "Kurşun etime giriyor/ Var git beni defterden sil/ Ciökte bulutlarla yarışan/ Güvercinli bir oğlan bil" Özcan Yalım, çiçeklerle kuşları birlikte düşünür hep. Kuşlardan gözdesi ise güvercindir. Karaniille güvercini aynı imgede, aynı bedende buluşturduktan sonra, bu kez gülü ve güvercini bir beden haline geririr "Güzelleme" şiirinde, "Aramızagül girdi/Cîüvercin geçti aramızdan" dıyerek. Yalım'ın şiirlerinde kanat çırpan güvercin, toplumda yaygın olarak kendisi neyakıştırılan anlam alanını fazla zorlamaz. Banşınsimgesidiro! "Çizmeotop ları tüf ekleri/ N'olur/ Korkar sonra/ Her sabah pencerene ko nan güvercin " (Cocıık Resimlerinden Izlenimler/ dizelerinde olduğu gibi. Barış... Yeryüzünün en büyük düşü, en büyük özlemi! Ve şair, lJablo Neru da'nın .söylediği gibi, "barıştan doğar". Ve çekiverir tetiğini çiçeklerin... Aramıza gül girer, güvercin geçer aramızdan... • (1) Aramıza Citil Girdi/ i'an Yayınlan/ Ağustos 19X2/ Ankara. Güvercin kaptırmış uçmayı özcan Yalım. Ahmet Erhan. Hüseyln Atabas ve Ahmet Telll ile birlikte (Fot Umit Altan). Aşağıda İse Cahlt Külebl İle. Gülkngesi Ciçekler, her zaman şairlerin ilgisini çekmiştir. Bunların başında da gül gelir. Her şairin gülü anan dizeleri vardır. Şairlerin baştacıdır gül. Böyle olunca, yeni şairler için tehlikeli bir çiçektir de... Bıınca çok yazdmış bir çiçeğin adıyla, yeni, öz gün imgelere ulaşmak zordur çünku. Ne deseniz, sizden önce yazılmış bir dizeyi çağrıştırabilir. Ama bazı şairler, ustaca bir buluşla, hâlâ yepyeni imgeler yaratabiliyor gülle... (Burada, her "gül" sözcüğünü duyuşumda usuma geliveren üç kitap adı olduğunu da belirtmeliyim. Birisi ()z can Yalım'ın bu yazının da konusu olan CUMHURİYET KİTAP SAYI 687