Katalog

AHMET GÜNBAŞ ukandakı başlıgı okuyunca ^ j mışsını/dır "Issı/ Kapran da 1 kımdıt, dıye Ozcan Yaum'ın şur lerımde kayıtlı adıdır o Onunla "Omrun Issız Gunleıı' nde arkadaş olunca, boyle bır benzctmeyı uygun gordıım Şoyle boyle geııye doğru beş yılLtk bır geçmışı var dırımlı dostluğumıızun, eksueceğını de sanmıyotum YalımTa ılk karşılaşmamizdan ıtıbaren mulhışbıı şıırsağanağına tııtııldıım Hc le bağışlakauşıkeldençikaıdıg'ı ozen gın şur arşıvıne gırıp bızzat ağzından dın ledıgun anılarla mektupların vc sarı sol gun fotoğrjfljrın gı/emıne daldıkça sa natsal yolculuğumun eı ımını genışlettım Dostluğumuzgıdeıek 'baba oğul" ılışkı sıyle 'usta çıt ak' arası bır kavrama erıştı Çığlı'den kalkıp Foça va verleşmesınden soııru da pcşuıı bırakmadım Issız Kap tan'ın Zamanımelverdıkçe, ıkıyıldıı l o ça Halk Kutuphanesı'nde başlattığı 'şur akşamlan nın sıcakJığtnı paylaşmaya ça lıştım ()zellıkle şure karşı gosterdığı aşırı du yarlık baştan bcrı tigımı çekmıştır Ozcan Yalım ın !jur' denen sevgdıyı, gıırultuye getırmeden yureğının en seçkın koşesın de ağıılamıştu Oyle kı şıın yaşamaktan her zaman zevk almıştır Ben ılk kez Ozcan Yalım adını Yusut çıık dergısı ıle dııymııştıım 1979 1980 aıası ıkı yıllık yayuı yaşamı ıle 'şi l r deıgı sı' olarak ız bırakan bır dergıydı Yusuf çuk Ortalığın toz duınan oluuğu bır do nemde şıırı tartışıvordu Dergının yazı ış lerınden Yalun soıumlııydu Y Issız Kaptanın şiirleri ye gırmez, yalınlıkta karar kılar Ote yan dan ınsancdlığın sııısel soylemı de kaba toplumculuğu bırbıruıden ayınnıştır Gı derek kısa şurle ozetlenen şaır kımlığı kendı olan şaırlerde daha yakındır Orne ğın, Behçet Necatıgd Necatı Cumalı, I'a zıl Husnu Dağlarca, Cahıt Kulebı ve îkın cı Yenı'nuı en cıvdtdı şaın saydan Cemal Sureya ıle ses alışverışınde bulıınduğıı bunlaruı yanında Gulten Alun'la Bedn Rahmı yı konuk aldığı, "Kaldırımsı?" şı ırındekı "Kaldırımları olmadığuıdan ok yanusların/ Yddızlarda yıırıır sarhoş ge mıcder" (s 44) gıbı soyleyışlerın temelın del'ransızsembolıstlerındendeyararlan dığı soylenebdıı Insanlığın genel dıırumuyla ılgdenmek erken bır yonehmdır Yahm'da Sozgelımı, ' Korduğum"de "Ağır ağırakan sıyah ne hırler/ ıçınde erımış varlıkla vokluk/ Bır kdıç bofuvermış oylete ortasından/ Bır yanda açlık bır yanda tokluk" (s 66) ya lunması, ardından 'Dıkenlerı ıçınde sak lı/ Goçmen kırpder" (s 62) sızısıyla goç lereuzanır 'Ainka" şurınegeldığımı/de "Gucumu karanhktan alıyorum/ Sabah gıbı' (s 40) dgınç ve onemlı bır duvarlı ğa rastları/ kolav dır "Çunku her ozan/ Bıraz da sevgı oğretmenıdır" (s 23) ongorusu ozan duru şuna dcnk duşer "Şurın c.ım kozasuıı orerken" onde gıt menm telaşuıa bazen anlamlı yalnı/lıklar vukleı "!jur(,oöalan bır turkudur/Ozan yalnı/" (s 8) gıbı *jur hakkındakı afo rızmalarının oirınde, "lnsanla hayvan arasındakı en onemlı ayrımdırşur " dıye rek tukenmış hayvanla" şur arasındakı <,t lısktvı gıındeme getırır Ilk kıtabmdakı en doruksal ^urı, ku^ kusıı? Gıi7elleme"dır Yalım'ın Unlıı 'Karadut' s,unnı ^agrıştırırsa da, Bedn Rahmı ( emal Sureva ortalaması bır şıır dıı bu Gul' ungesını one (,ıkardu>ı, aş kın avak seslerını bır doğumun sancısı gı bı duvdıı^ıı, sevgılıyı doğasal kıpırtının ve bueketın topragına karıştudığı onemlı bır şıır Yalım "Aramıza gul gırdı bıkez ukmaz demışse bılın kı, aşağıda ıkı ıkı fıgını sunduğum bu şurın tamamı belle Sevgıhnın umuru değıldır zamana aşkl ı soz geçırmeye çalışmak O sevgdı kı sev sızlık anıtıdır, kendını sevmış mıdır ata Benı ievmıyordunuz btrzaman lar ? $tmdı kımı tevmıyorsunuz ' (i C>4) însan yalnı/lığımuı dı^gınlemeve gıı cumuz yeteı belkı, ama ya şaır valnızlığı mız^ Insan kavramına yapışık olsa da onun kuyuları daha deruıdu Sıradan ses lenışler yıter gıder boşluğunda Bu ortam da şaır surekıı goçebedıı Tıpkı Mctın Al tınok'un "Yeıleşık Yabancisı gıbı gun gelır tum yollar aynı ycre çıkar tck başı na huzunler eğıren ı«,sel bu kanamava Ihı^bıryerırı ytr/ıst dtgılım Cıurbett olanın \ıla\ı olut Ne sılanı nc gurbt/ı///un r> dost $ıırım yerıne haranlık ndalarda \ ırlılır kanatılır ya c Itm stn \\em ^ıırım hem etmmri (s 6) gınıze gırdığı anda çıkmayacaktır kolay Aramıza gulgırdı Cıuvercın geçtt aramızdan Ince tuten dunıan knylum (luveran taklalım, bu$day \oylum" (\ 24) Aşk denen o olumsuz duyguya boydan boya dunyayı bulastırmak, Yalım'ın fel sefesınde "tekılgul 'den '\o£ulgul"etır manan gorkemlı bır uğııltudıır On vıl ara ıle gelen ıkıncı kıtap "Yaşa dık mı"da (**) şııruı ıronık yapısı bıraz daha kıvrım kazanmış, ılk şurlerdekı go runur lırızm duvguyla duşunceyı denge leven ıçsel bır soyleyışle yer değıştırmış tır Ayrıca tematık kapsam alanı bıraz da ha genışlemış, yaşlılık, yalnı/lık, yakın dostluklaıdan yansıyan poıtreleıle bır lıkte dızelere dokulen anılar, kıyıya vuran dalgalar gıbı gonul evımızı okşar olmuş tur Artık huznun bıldık gclgıtlerınc alış mıştır Yalım Onları şıır düıyle anlamlan dırmayı kanıksamanın da otcsınde gıı/ akışıvla venı bıı kalıba koymayı duşunur 'Bırlcıhmserkonukevıneguzun" (s 69) dedıgı noktada aı.ılar daha olgun, soz cııkler daha uysaldır "Bır Kuytuda" dı ye ışaretledığı, yaşamın en son kalesıdır Sız onu bır mağara gıbı gorursunuz, sıı ların ve ruzgârın her sorusuna yanıtlar vetıştırmeye çalışan bır kıyı mağarası "Uğulduyor maÇpralar Soluyor denız C,ulunu sezdırtnıynr Sabahın açtlmaz goması Ikıncı kıtapta ıronık kullanımın dah ı yetkınleştığmden soz etnuştuıı Geıçek ten Yalım bu konuda çok rahat Bır anda nobran doğruları tersyuz edebdıyoı Do kıınduğu her değışmezde (') kofluğu çu tumuşluğu serguıyor Bence halk dcvlet karşıtlığmı en yalın bıçımde duvuıduğıı "Dernek" şıırı savunızı guçlendınyor Lgemen hukuk sıstemı yerden vere vııı u luyor " 'Üye olmayan gıremez durun Soz gelımı cı<,ekler Çıçekler gıremez Cjokyuzunun ozgur mavtlıgı Nastrgullerı emeg'ın alınten Sevecenltk acıma sevgı Hele sevgı hıç gıremt z' (\ 2İ) Ironıyı toplumsallığın hı/metıne ver mek oldukça cıddı bır ıştu Ustume gel meyın vıırurum/ Kendımı/ D.ığ volları na" (s 17) dızelerıyle başlavan "Gozda ğı" şnırıyle 1 Mayıs gıınııne adanan "Mu zır Şıır' şur aduıa ua başardı (, unku Ya lım, "Bır lokma işâ ındırgenınte de ba na/Genyenekalıryaşamaktan" (s 26) dı ye sorguladığı sıradan ınsanın sosyal kım lığı ıle uğraşıyoı "Kutu" şıırınde sozunu ettığı Âvdınlığı bır kutuya kovmuşlaı/ Koysunlar hah hah ha " (s 18) şeklındekı ıronık dalgalanması geleceğe dııvduğu ınançtan oturuduı Oysakı Issız Kaptan'ın şıır seruvenı çok oneeden başlamıştı Avnı Dokmeu'nın Kaynak dergısınde kııçıık bır şrirle go lunduğunde (1 Maıt 1953) henu/22 ya şındaydı "Raş Donmesı" adını faşıyan, Garıp akımına davalı kuçuk bır şurdır o "Benı denız tııtma/ /(ıo/lenn tııtar /1 )a ha yeşd daha engın daha guzel / Ya dal galar" Kuçıık de olsa şııre doğru bır adım dır sonuçta Kastamonu Lısesı sıralarında uç veren <jiır sevgısı Mulkıye'nın kapı sından ıçeı ı gıruıce yavaş yavai} luylenır, palazlanıı kol kanat takınır Aksı dıışıı nulemcz zaten1 (.ıınku şure sevdalı bır kuşak vardır tevresınde Cemal Suteya lar, Fev/ı Akdağlar, t t e Ayhanlar, Sezaı Karakoçlaı Nıhat Ltızler hem yuksek oğ renımlcrını sıırdurmekre, hem de Mulkı ye dergısınde kalem oynatmaktadnlaı ÎJstelık Mıılkıye kokenlı olmayan bıı nı Le kalem eıbabı da gelıp aynı dergıde bu lıışmaktadır Daha çok şıır gozlemcısi ola rak kaldığı bu doncmde "Geee Yarısı Du şııncelen" adlı tek şıırı vavımlanır (Maıt 1955) "Yıldı/lar çok uzaklarda/Gozlerı açık ııyııı' dızelerınde goz kırpan şıırdır aslında Sık yazan bu şaıı değıldıı Ozean Yalun Kaldı kı şıırın yanınaa bırçok çevırder vapnuş, dgınç sozlukler hazırlamıştır Ama yayıncılık dahıl, edebıyatın ıçınde dır 1960'ta genç bır Mulkıyelı olarak Muğla maıyet memurluğuna atanmış, edebıyat aşkıyla bır yıl sonra ıstıia ıle bu gorevınden aynlmıştır Inışlı çıkışlı bır ya sam (.ızgısının ıızantısında yayımlanan ılk kıtabı (*) (Aramıza Gul Gırdı) 1982 u rıhını taşır Şurleruıı kronolojik sırayla ut, ayrı obekte toplar Buyuk bır yer tutan ılk şurlerın (1952 1970) ardından gelen ıkın cı obekte (1971 1975), uçuncu obege doğru (1976 1981) başlıksız bır şurle şıuuı nobetuıe duımuştur Yahnı "Ozan susarsa/ Bozulan bır şey vardır/ Ya top lumda/ Ya ozanda/ Ya da Hem onda/ I ?em onda" (s 38) şeklındekı dızelerıyle şıırsız bır toplumun akıbetıne ışaret etmektedır Yakınında kopan şıır fırtınalarında, ge le(.eğe donuk uıce bır yol bulmustur Ya lım Ironı konıısunda Garıp'le akrabalı ğı surse de, Ikuıcı Yenı'yle a<,ık bır ılışkı SAYFA 6 Şllr serüvenl Içlmizdeki çocuk Yalım buyuk bıı olasılıkla acı nın de ruüığıne uıerek şıırı kavramaya çalışmış tır Bıınu yaparken şaın de tanrı katına çı karır Butun ı$ yemden kurmak onu Butun tj lanıı olmak yarı yarıya En buyug"unu çekmek acılarm Auyı bılmıyonunuz" (s 55) Boylece en yenı şure doğıu yol almavı tekd mutluluğu aşan bır amaçla ortaya kovaı "Butun turkulen unutacag'ım Dınleyın Nc kadar guzel bu en yenısı" (s 64) Yalım'ın bır dığer ozellığı de, gelecek kavgısına o/gu seslenışlerını bugunun ku çuklerıne ınuııgeyıp duşundururken, ger çeklığın bağışlanmaz yanlarını (savaş, so muru, açkk, kıtlık, goç ) ıçunızdekı ço cukla buluşturmasıdır Hıddetle "Kaf Da ğı yok" der "Yalnız Değırmen'ın Turkusıı ndeıse Devçoculaarçaldıbırgece/ laşımı dev çocuklar çaldı" (s 52) çığlığıyla dunvadakı sosy al uçuıuma çocuk duıy le dıkkatı çeker Konumuz "Atom" ya da "Notron"sa, once çocukları goz onune getırmek gerekır "Işte çağımızın anası ııy gaılık/ Lm bebeğım emıver/ Bır memesı atom/ Bır memesı notron bombası" (s 28) dıye ornekledığı yanlış uygarlditalu ınsan tukenmış hayvan"dan ıbarettır Ona goıe, en yenı turkunun peşuıde ko şan ozan, onceükle kendını ranunlamalı Yotmlş yaş dinginllği Yetmış yaş dıngınlığını I oça'nın tırşe kıydaruıda demuleyen Issız Kaptan ın ba sdrnayahazır bır şıır dosvası daha var ehn de ünda ne uıcıler gızledığını bdemıyo ru/ Ancak yalnı/lm duygıısıınun şıırı boydan boya kuşattığı geıçek O gerçek lığın aynasuıda, kırgın goruntulerden sıı zulen ınsanı tatlar var Geçenlerde M Mahzun Doğan ın Pencere'sınde yayım lanaıı (Mart Nısan2002) "Sıren Kayalık lan" şıırınde son bır yolculuktan so? eılı yor "Dayan hre ren Yoklug'un kucagına Son lımana Strenler bızı çaag'trıyor" yok (s 13) Yalnız bır çıçekrır ınsan bu kırgınlıkta Ne denlı ozlerse boştur SevgıL nep gel mezlen oynar, sıluetını gostermez uza gından P gCLn trenlere alı^tım gayrt Yoksunluğa yoksulluğa daha nelere ah\tım Sımdı ıçımde bır mabmur çıt, ek sana açtuynr leımdekı bu yalnız çı<,e},e AL1ŞAMADIM ALI^AMADIM Daha ne beklıyorsun •>" (\ 69) "Yokluğun kucağı", suskun bırdenı/1 Artdt Issız Kaptan m yelkenlerını onaıa cak, kureklenne yapışacak gucu yok' Ben soylemıştun zaten 'Susmandan tanıdım huz Kaptan sın sen Bunca huznu nereye koyacağız'* Yetış ey şur1 • (*) Aramıza (.ıiıl Gırd//Q7c<m Yalım/ lan Yayınevı/ 1 Basını, Ankara 1982 C) Yasadık mı/ Ozcan Yalım/ Dorıık Yayuılan/ 1 Basım, Ankaıa 1992 CUMHURİYET KİTAP SAYI 687 Bır ad bulmaya kalksak, 'kıyametçıçe ğı' mı demelıyız onaı1 ALşamamak çan seslıbırçağlıktır "Boşuna çırpınıyorgoz leruTiuı kanatlan" dıyerek duşlemek ne denlı yorucudur1 Zamanı acımasizcabaş aşağı çevıren bır "Kum Saatı" duzeneğı vardır artık (Jnda kum yerıne can akar1