Katalog

mdnın ozıınıı onumuze seren en ıyı sa tırlaı 'Duşunce kendi kendine duşundu ve saf bir kavrayışa (Ya da gebeliğe) ulaştı.. Ne mııtlıı ki tamamen oluyum ve tinimin kendim atabileceğı, saflıktan en en uzak alan bengılıklır Tinim zamanın yan&ımasının bılc golge duşuremeyeceğı, kendı saflığına alışkın o yapayalnız varlık.' (s 21) 'Profil' adından da bellı olacağı uze re bır şatr prnhlı çı/meve yeterlı Mal larme tıplemesını yaıatmak ıçın bezend mış bır yapıt Aygun'un gırış yazısında ozyaşamsal tum çizgıler değerlendırd mış Kısaca,ıçlı vcdokundurutu Bırşa ıı yontusu bu kısım Aygun'un kâh dal galı kâkullcrle yarartığı kâh dı/e yapı sından şıır goıuşundeiı, şnrının ıçerdı ğı o/el ısım nuyııtmesınden dertlenmış bu anma hatırlatına bcnımsetme rolye fı Ikıncı dılımde 'Kır Tannsı'ndan '2ar Atımı'na tum şutlerınden seçılmış bır kolaj btıtunlııyor vapıtı Ve mektuplaı, soyleşdeı Tam bır profil ışte Flınızde Mallarme ye aıt benımsenecek ne kal mışsa Hanı şiırc u bırakan, ama sonra sı dııyulmamış bır ustanın uste çıkmayan ama derındcn uğuldayan sesı Bır çağla yan fokıırtusu okşayan bıt elektrık kay ması bedcnımızde Mallarme'den kalan hep bu 'benım ıçın hayat yok artık ve mezara senın yanına uzandığımı hıssedıyorum' 'Anatole'a Bır Mezar Için Notlar* kı tabın ılgımı çckcn şurlerınden Oğlunun sekız yaşında olumu onu olum hakkın da vaı kdmıştır Belkı daha oncelerı de 'dunya guzel bır kitaba varmak için yapılmıştır' (s 139) dıyor Olumu dıdıklı vor kendı olumunun vanına koyuyor (çunku oluler olu olduklarını bılmez olduklcrini de bılmezler) (s 124) Aslındu 'sen kı bırgun gelecek, varacaksın bu tnezarın başına, kendin ıçın yapılmamış mezarın başına' derken Mallarme olum u/erınc vaptığı atıstır malarda en s dııcı ol ının vanına dııımuş ığlaması aglama gıbı dcğıl vakınması yakınm ıd ın ote olumu sııtlanmıs beıı ce 'Son çcyrck yuzyıla bır mutlak şımsek çarpmış' (s 104) dedığı kadar var lıerşey Patnasçılarakarşıkoyup.sımge c ı bır orru rikınan ozanın Zola da 'edebı oğelcrı az kullanarak, yaptığını varsaydığı çağrıştırma sanatı yapnıası kendı goruşlerini de doğrulamaktadır.' So/ cuklerı almıştıı Zola kendı deyımıyle, buyuleyıci duzenlemesıyle zıhnınde yap tığı yankıları yazmiştır (s 138) Bu ılgınç soyleşıde (Jules Huret SMallarmes 135 139) dızeveolanbağ lılığını ılk ke/ açıklamıyoı bıldık şekıl de 'Dızenın bugunku hale gelmesinin asıl nedeni, resmi dızeden bıkılmış olmasıdır.' 'Dilde ritmın olduğu her yerde dize de vardır, gazetelerın dorduncu sayfası vc afişler hariç' Mallarme sıradışı bır ozandır Bir Zar Atımı'nda Mayakovskı den Nâzım liık met e vaı an tum etkıkrı açık gorıınur Haşım de Yahya Kemal de tum ızler Ama onun ozgunluğunu etkılemez bu O bır ılktır 'Dehşetle başladıtn, çunku oyle bir dıl yaratıyorum kı, çok yeni bır şiir anlayışı fışkırması gerekecek içinden' (s 15) dedığını de yapmış Mallarme, dılın, sozcuğun egemen olduğu bır duzen yaratmış, tasarladığına ulaşmış, az anlaşı hp, çok benımsenmeyı goze ala ala Dı ze artık sozcııklerden değıl, yonelımler CUMHURİYET KİTAP SAYI 687 den oluşmuş dedığı gıbı Şeylenn cıns ıs mını değıl, o/el ısmını oluşturmuş, ken dı ısmını cıns şıırı de ozel ısım vaplşın da da şııre verdığı kutsal, anıt.saJ anlam aranmalı Sıhırlı sozcuklerdenedındmış bır yaratı Llle dokunulmadan uçan, omuzuna buyulu bır cl nıtunuşuyla do kunan 'Yapıtımın konusu guzellıktır, gorıınuştekı konu guzelliğe varmak ıçin bir gerekçe' Bence şıırın geçırdığı, gcçtığımız yuz yıldakı cvrımı baştan tanımak ısteyenle re şaırlerımızde ve şıırde ustu ortulu ge zıntn esın kaynaklarına bıt daha alıcı gozle bakmak ısteyenlerc umulmaz bır yapıt bu Mallarme tanıtımı Profil ı bu yuzyılda bır daha dcncyın Bır boşluğun venıden doldurulması adına • Bır Çuıumuş KentBelgeseb,gor sel betımlemelen ıle bu surecın manı testosudur Ve perde açdıyor scdef k ıkmalı ma un rahle/ uzennde bırkıtap, (s 7) Cddm eprımış kapağı sepılenerek parlatılmış deııden Savfalar açdıvor taltk hatt, varak kale mışı ve te/ymatın ayartıtdığı Bende dı yetı ^ağrıştıran sunu,gumuş tepsıdekı ul ke senı beklıyor goksaraylar, sırça koşk lcr/ ıpek, saten kaşmır"(s 8) Mıtleı menkıbeler, egzotdi ulkelerden getırden vukte hafıf değerde pahalı eşya lar duşler ve utopyalar kavşağında yolu muzu kesıyor O goksaray kı, dunya nı metlerının t aturasmı terıyle, kanıyla ode yenlerın eserı Bır tarafta kovulanlar tu tunamayanlar otekı yakada doyumsu/ lar kumpasına ayar çeken kentsoylular sanayıı lordlan "başlıyor kıvımın çapıdun saltanatı/ / usul usul bıı kangren oluşuyor derın lcrde/ çunıvor su / ( 11) Ve baş donduren tahrıbatla kentlerın buvumesı Insan onuru ve kanıyla besle nen bu (.anavaruı naylon, beton ve çeldt ten ınşa ettığı Bâbıl kulelerı Modeın a manların kırleten devıren, olu etıyle bes lenen duruşıı gorsel anlatı de sorgulanı vor Anlamın leddı, artıstdi estctığın ya bancılığı vurgulanıyor bu balkon/ kentın yureğıne u/an mı^ ' (s 13) b, ehır kulturlerınde anlatacak çok şeyı vardır balkonlaruı Unların tanddığuıua dumanı u/erınde kopuklu kahvelerın yu dumlanması sevgdımu yol duşleıımı/, s(.)kak çatışmalan devşırmelenn etek me rasımı Daha nıce menkıbeler uıperır Usuka gcccnın ıçınde sduetını saklarken yaşanmışlddaun betunleme;,! şur/scnaryo boyuıi(.a surerken, bu panoramada go7 amı ettdtlenmız goremeddderunız kay bettıklerımız ıncc bır gozyaşı olur akar gı der 1 luzun delışmen bır sevdalı gıbı otu ıur vuregımızc I ler şevın altından bu nehıı akarnnş Dcrındekı çavlanın c, ığıld ım ısını sevda lıl ır dııyaımış Yılma/Cıruda coşkulu bır şaır Iermı nolo|isuıde çddıııyor nesneler Dcvınıyor ve kıışatıyor dunyamızı Anadolu nun kıı^al vaşamı arkaplanında (ya da fonda) bıtmcvcn bır konçerto (va da bozlak) ol muş dcrındcn kanıyor Keniın tahakku mu ıle kırsalın cehennemı ıç içe geçmış Dışlıleı aıasında ezıyor ınsanı, ınsanlık onurunu Pekı nedır ? ' yaşam denen ar bedc, kıyım, sahtıyan kaplı kıtabın ışıma sı ' Nereye gondermedır3 Umaı nedır? Goç gurbet olgusu toplu çekımde gı rıyor goruntuye Sonra bıreysel kırdma lar ve çaresızuk seansları Yaşayamadı ğım dunyada şehır ınsanı kırıyor1 Aşıyor ınsjnı koca mağazalar Rengarenk vıtnn ler seyırlık bır sahne gıbı dolup boşalıı luzun ve zcytının nıkâyesıdır bu Ba kırın kırlı doşekleıın tıtreyen nasırlı el lerde saydan uç on yırtık paranın payla şılan kııru somunun hdtâyeMdır (hızla geçış toplu çckım) "guneşın dımdık vurduğu asfalt/koku lar "5s 23) Kent Bır başka cadde Dış Gıınduz bahaıı yureğıvle geçen adam/ yuzu sılme ışık/ alaca bır su gıbı akıp gıden/ duıten, ıten / sonra ağır paltolu uç adam / kırık gozlukleııne (camlarda) yansıyor/ çamurla kanla bdcnmış kıtap lar"(s 25) 7O'lı ydlardakı toplumsal yaramıza ışa ret eddıyor Şerh ıstemeyen kara bır say fa Tanıklığa çağrdan şaırın "memleketı Bir ÇÜPÜmüş Kent YAŞAR BEDRİ ÖZDEMİR dmaz Gruda, yarım asırlık sanat çınan I ısede okıırken okulu terk edıyor ve C ep Iıyatrosu'nda ılk sahnenın trmınıı vutuvor Dokuz Dağın Lfesı vle sınemaya geçtığınde on dokuz yaşındadır Herkesın kahraman olma he vesıyle kıvrandığı dunyada karakter rol lerıyle unlenıyor IV ovunculuğu yonet menlık meudahlık çevırı ve uyarlama talışmaldrıılesuruvoı sanat volculuğu 2 Dunya Savaşı sonrası yılgın ve umutsıi7 ınsanlaiı konu alan Memo va mektup" ijiınnı on be^ yasjinda Yağmur ve Ioprak dergısınde vavımlıyoı Sozcuklerın tozu nu yutmak da tekın değddırbılırsınız 11 yatro reklam IV uzerıne kıtapları var BırÇurumıi!} Kent Belgeselı şaırın beşın tı şıır kıtabı hcesıi ü}igı O S V eşı Furkan Ha 7U U nım a adamı^ !}iırlermı üvku ı^cren jjiırler şıır adına odun ve tır lmgenın sozun dısında durur hcp druda sıır h ıvsıvetınden odun verme den sıııuutuvoı şıır yolculugunu Otekj ınsanların seruvenını senaryo toımatın da suıema gorbellığı ıçınde başarıyla su nuyor 2 1 )unya Savaşı, dunya tarıhının o gu nc kadar tanık olduğu en vahşı savaştı Bı raktığı mııas mılvonlan.a olu, mutsuz ın sanlar hukumran değıştırmış coğrarya laı aı,lıklaı selalct, hastalıklar Bu kaos mosta kcndını bu kadaı valnız ve bu ka dar <,arcsizgoıen ınsan çddırtna provala rı yapıyor Meşnılaşma nutukJarının so nu ve buyuk menkıbenın ınançsızlık do nemı başlamıştı Neydı bu başkaldırı? MaıkMzm, hbcralızm.humanızm gıbı ımanî olguların ovuncu saydan bu ıde olojdt soylemlere karşın Lyotard'a gore ınsanlar ınançlaı ını kaybetmıstı Savaş yd laıuıda cddıran sanayıı, guçler savaşına donuşurken sivd halkı ımha ıçın sonço zum" olarak, yok edıcı teknolojının sıs temlı kullanılışı da ıdeolojdeıe kaışı msa nı soğuttu Modern bdım de egemen guçlere tes km olmuştu Postmodernızm (gerı do nıış gerı ıtdmehareketı) teknolojırun tah ııp eden gucunc tenkı hareketıydı Modernıte aydınlanma suıeclnden ge len bırıncı, rasyonahst doğru çızgı halın de derlemeye ışaret edeı ken, postmoder nıte, tarıhın hâkım mdletı anlayışının (pe upleroı) sonudur Batı'nın aydınlanmau zınnıyetıne, ınsanı makıneleştıren hayat tarzına bdgıyi sadece deneye transfer eden gonışlere karşı duyulan bır guven sızlık doğrunun mutlak olduğu îıkrıne karşı bır çıkıştı Baş dondurucu hızla bu olumsuzlama surer gelır Içselleşme ınsanı duyarhk ıf las etmıştır Bdgı artık bır mubadele aracıdır Y mızden ınsan manzaralarını" okuyoni7 Sdu bır belgesel Her tumce hu/unlu fo toğrafkaresı çurumuş kentın harıtası () senır kı, "tetık duşurmeyı oğrettı daha kendını oğrenmeden Kan, ırıne donuşuyor Yanan su vııtı landemır.gul barış ozgudukbukaosyıl larınınozansı (şaırane) soylemınde va/ge çılemeyen (handAabı) teınmıolo|isı "hep o goruntu, kunt taş, kurşun kub be/ hep o kıyam/ bırden başbyoı servılı avlular/bırağuvurmuşgıbıesrdc (s 33) Oldurulenler olenleruı, bunu bılmcdı ler Sıyah paltolu gunıh, 'toynak vurup kışnıyor yıne Kentın çurumuşluğu lambrı doşenmış odalarda pa/ar buluyoı lozun ve otun ayartıcdığı, teroru Altın vuruşla dıbe çoken kenr Uç on paıaya pay mal olan kadınlar Kent,tapınak ıç ıçe mekânlar değışmı yor "ıhbar, ıhanet kıımpa!, pusu ' (s 53), "açdan kapdardan mermı kusuyor sı lahlar" (s 54) "yurek kanırtılarıyla yazıldı met nı/avuçlara bıleklere/taşa toprağa (atc şe), j&dt, govdeleııne/ kemd< Kirıkları er yırtıkJarıyla/kanla yazıldı (s 57) "vurmuş het bır yanı ıs/ çamıır derya sına yansıyor kondular/ ve bır ağıt yırtı yorgokyuzunu/ / ben/aa ren heraa cı nın tıryaa kısıolmuşum (s 60) Kırlı otel odalarına, kusmuklu camla ra bakıp acıyla fısddıyoıuz Dunya devasa panayır Orda gucun sımgesı goksaravlar buvur yolumuza ha râmı gıbı aykıu durur Pusııda beklıyoı grevkırıcdar tetıkçder, ıçoğlanlaı, tozun, otun ve sdahın tucc arları Şımdı omzuna gul taksın çığııtkanlaı "oğul vermış bır an kovanı' olarak be tımlıyor dıscovu Orda debelcnen tepı nen, yırtınan (gcnçlık) bır yakici ıspır to bır acı parfom ve kızışmış etlcr koku su" 'sabahlara kadaı/ bu koku/ bu yırtın ma/ sabahlara kadar/yaşamları çole akan su/ dışaıdan/ hızla kayan toprağın ıığııl tusu" (s 81) Kaıanlık arka sokakların gorııntusu ka releşır Boyalı basına reddıye çurumuş kenl gerçeğının olmazsa olma/ıdır Bclkı dc şchrın gerçek vu/ııvle vuzleşmenın en kestırme yolu Seıuvenler vc olumsu/la ma her yerde Sehır ınsanı alabıldığıne sı kıştırıyor ^urae kaçiş egzotızmı en yakın lıman ' sureıken bu resım/ bu kangren şole nı/ oyle uzun aktı kı zaman/ oyle uzun ka nadı kı/ ıçımdekı adam/ ağır ağır aktım/ hcm sana hem kaıanlığa/ (t, 112) Mutsuz kentın mutsuz ınsanı konuşu vor, "yok bu huzunle, bu ben yok/ A gıt o karasevdanı/ toprağa, suya/ gulun to murcuğuna ada/ bır duş, bır soylence bır çakım de " (s 112 113) Kadın sevdalı 'sen gıt1 ne demek?/ sana doğru yola çdaımben " (s 113) belleğımızden başka kdavuz almadan yanımıza " * !jehırlerde ınsanca yaşamak yok hıık mundedır1 Kattpostallarda bıle olsa, mutlu ağaçlar, sevgılder, martdar arıvo aım Şehrınzorlayıcdığını /orlayan dırenen ınsanlar, mutlu çocuklaı arıyorum Bu tdm oyle bıtmelıydı * Bır Çurumuş Kent Belgeselı nı Serander Yavtnları kıtaplaştıı dı I'rab zol drrrn'danyolaçdttı Yıvınyo netmenlığını Kenan Saı lalıoğlu vc Vcyscl Usta'nın vaptığı vavınevının en buyuk so runu dağıtım • (*) Bir Çurumuş Kent Belceselı/ ) // maz Lıruaa/ Sırandcr Yayımarı/ bkım 2002/ Irabzon/ 120 r SAYFA 17 Boyalı basm Coşkulu bir şalr