Katalog

Kes, Korkak Ahsfrma Elini AYŞEGUL UTKU GÜNAYDIN MÎHA'alardan ikinci kitap Y aşatarak öğretme, okuyucuyu yaşamla, yaşamın özüyle karşı karşıya getirmesidir en önemli özelliği röportajın. Bu yüzden çok yönlü ve çok boyutlu bir yazı türüdür. Edebiyattan beslenir; romandan, öyküden izler taşır ama toplumda yaşanan gerçekleri okuyucuya yansıtan naber veren bir yazı türüdür aynı zamanda. Mümkün oldıığunca işin özüne ve derinine inmek, gerçekleri araştırmak, tanıklık etmektir amacı. Görünriınün, görselliğin hâkim olduğu bir yüzyılda, röportaj da edebiyattan beslenen haber veren bir yazı türü olarak bir aJternatii oluşturuyor okuyucuya. 9 yıldır bir gazetecilik atölyesi gibi çalışan MtHA, bu mesleğe gönül vermiş insanların bir arada kalıcı ve uzun soluklıı işler üretebildikleri bir "okul" niteliğinde. "Kes, Korkak Alıştırma Elini..", MlHA'nın yayımlanan ikinci haberröportaj kitabı. Yayımlama fırsatını bula madıkları bir kitap daha var: "Olmeden Yer Altına Girmeyiz Demişlerdi'. Bu ki taplar genç solukların da kaliteli işler yapahileceğinin bir göstergesi. "Kes, Korkak Alıştırma Elini...", adını kitapta yer alan bir röportajdan almış. Röportajda Terzi Ali, bu işe gönül vermek isteyen kızına işine biraz daha cesaretle sarılması ıçin "Kes, korkak alıştırma elini, telafisi var düzeltiriz" der. MlHA da kitaplarına, öğrenci muhabirlere, üretmeleri için cesaret gerektiğini bu yüzden de zamanı gelince kesmelerini salık veren bu ironik adı yakıştırmış. Kitap, Romen isçilerin sorunlarından travestilerin becıenleriyle şekillenen mücadelesine, AIDS dramından bir varoş düğününe, tsranbıırun kültürzenginlikleri arasında yer alan Rumlardan Çingenelere, çeşitli mesleklerin kahramanlarından Cumhu riyet'e kol kanat geren aydınlara kadar hayata ve insana dair birçok konuyu içerisinde barındmyor. Onlar "tnsanı merkez alan yaşamın binbir renkli yüzünü, soluklaşlırdığı renkleri, 'kıyı'dakını kısaca yaşamı konu aldılar kendilerine. Unuttuklarımızı, geçmişin gölgesındekalanları ve bugiın ıçinde yakalanılan ayrıntılan taşıdılar yazılarına roportajın gücüyle." Kimisi bugün medyada çeşitli konumlarda görev yapan 43 muhabir, kuşaktan kıışağa sııren MlHA çalışmasında bay raklarını kendilerınden sonrakilere teslim ettiler; profesyonel gazeteciliğe adını attılar. Onlara MIJ lA'yı ve röportaj geleneğini sorduğumuzda şu yanıtı alıyoruz. "MlHA çalışmasının ana düşüncesi, yaşadığımız topluma/dünyaya karşı duyar sız kalamayacağımız gerçeğiydi. Gazetecıliğe adım atan bizleri zor günler bekli yordu. Kamusal bir görevi en ahlaki açıdan yerine getirmek toplum adına bizle re düşecekti. Bu da gördüklerimizle yetinmeyıp gorünenin ardındakini araştır nıaya leşvik etti. Onyargılı bir toplumuz; unutmaya,hafızaaşımlarmaaçık olduğu muz bir gerçek. lşte bu noktada değerli öğretmenımiz Kayıhan Güven, röportaj karakterli yazılann toplumlar için ne kadar önemli olduğu üzerine düşünmemi zi sağladı. Yaşar Kemal, Fikret Oryam gibi usta röportaieıların yazdıkları da bizleıe yol gösterdı. Bugüne kadar Cumhuriyet Dergi'de yayımlanmış 1000'e yakın röportajımız bulunuyor. tnsan, ne kimlıkle nlıırsa olsun kimi zaman bir yanılsa ma içerisinde olduğunu hissediyor. Bizim bııradaki temel amacımız insani de Marmara Üniversitesi îletişim Fakültesi Haber Ajansı (MlHA), 19982001 yılları arasında ürettiği vc Cumhuriyet gazeresinin pazar ekinue yayımlanmış haberröportajlardan oluşan bir seçkiyi "Kes, Korkak Alıştırma Elini..." adlı kitapta topladı. tnkılâp Yayınevi tarafından piyasaya sunulan kitap, 43 yazıyla gazetecilik meslcğinin henüz başlarındaki genç insanın tanıklıklarını aktarıyor okuyucuya. ğerlerin hüküm sürdüğü, eşit ükçi birortamda dış diınyaya algılarımızın daha açık olduğu bir çerçeveden bakarak işler iıretmekti. } îem fotoğral hem de yazı anlumındu. Genç insan belkı dehayatının ileri dönemlerindcvereceği ödünleri bilmeden de olsa bu konuda daha duyarlı oluyor. Mll 1A geleneği içerisınde haberröportajın, ioto roportajın önemli ve özel bir yeri var dır. Röportaj birçok arkadaşımızın hayat taki duruşunu sağlamlaştırmıştır." "Dünya gazeteciliği, röportaja, haber kadar değer vermiş olsaydı, diinyamızın yüzü, yüzyılımızın yüzü şimdilere kadar bambaşka olurdu. Dünyamızı röporta) başka, daha mııtlu, daha umutlu bir yere götürebilirdi" diyor bir yazısında Yaşar Kemal ve roportajın öneminden ve toplumları etkileme gücünden söz ediyor. Emin Ozdemir, Yazınsal Türler adlı kitabında Yaşar Kemal'in bir tanıklık yazısı olan röportaj üzerine düşüncelerine yer verir: "...Ancak röportaj çıkıncadır ki, okuytıcu yaşamla, yaşamın, olayların özüyle karşı karşıya geletildi. İ laber, gerçeğin kaba bir yansıması, röportajsa yasamın özüne doğru bir iniştir. Örneğin ten Vietnam Savaşı'nı ne haberlerden, ne bilimsel araştırmalardan öğrenebildim; daha ileri gidersem, televizyon filmlerinden de öğrenemedim; ancak Vietnam Savaşı üzerine birkaç röportaj okuyuncadır ki bu korkunç savaşın dehşetine varabildım. Röportaj, haberin varamadığı yere varandır, ama nasıl, yaratarak, gerçeği değiştirerek değil, yaratarak."(*) "Keş, Korkak Alıştırma Elini...", Marmara Üniversitesi İletişim Fakültesi Öğretim Görevlisi ve aynı zamanda MlHA Genel Yayın Yönetmeni Kayıhan Güvenin önsözüyle yayımlandı. Güven, önsözünde roportajın dünyadaki ve Turkiye'deki tarihsel gelişünine değinerek 1 leredotos'tan bugüne röportaj ve röportaj karakterli yazıİarın insanlık tarihinde, insanların büyük kitleler halinde, sosyal, ekonomik, politik nedenlerle harekete geçtikleri dönemlerde göverdiğinin ve bu tür yazıların insanları sürüklediğinin; günümüzde ise röportaja daha fazla gereksinme olduğunun altını çiziyor. "Bugün röportaja eskisinden daha fazla gereksinme duyuyoruz; çünkü röportaj, toplumsal yaşamdaki mesafeli ilışkilerin arkasına bakmaya yatkın bir haber yazı türüdür; çünkü engelleri, uzakları aşarak insanlara konularıyla yakınhk sağlamayı amaçlamaktadır. Bunu yaparken haberin kuru bilgi veren tavrından sıyrılmakta, konusunu canlı birbiçimde sunmaya çalışmaktadır. ükur, sanki röportajcının gözüyle olayı izler ve kimi yargılar çıkarır. Röportaj, günümüzün son derece karmaşık, hatta kaotik toplumsal yaşamuıdaki bilinmezler ormanına gırerek bıze yoilar açmaya çalışır." Güven, 1993te röportai üzerine yaptıgı kansamlı araştırmasında, Türkiye'de 1950'den sonra çokpartili yaşama geçilmesiyle toplumsal değişimin hız kazandığını, bu gelişme içinde roportajın da bu değişimi izlemeye yönelmiş olduğu nu, toplumsal sorunların röportajlarda yer almaya başladığından söz ediyor. Yaşar Kemal ve Fikret Otyam gibi yazarların ABD'deki mııckraker'lar (pislik ka zıyıcıları) gibi toplumsal sorıınları "kazımaya" başladıklarını; 1960'tan sonra Türk rtiportajcılannın Anadolu'nun gerçeklerini dile getirmeye çalıştıklarını ve böylece toplumsal çeliskilerin kamuovunun gündemine getirildiğine değiniyor Örnek olarak da Halit Çapın, Yılmaz Çetiner, Hikmet Çetınkaya, Nail Giıreli, Cengiz I'uncer, Mete Akyol, Necmi Onur, Mustafa Ekmekçi, Dursun Ak çam, Erol I'oy, Kerim Korcan gibi ya zarları göstererek önemli toplumsal sorunları röportajlarıyla yansıttıklarının da altını çiziyor Roportajın Türk basınında ve basın eğitımi veren eğitim kıırumlarında da farklı biçimde anlaşddığını vurguluyor: "Sözgelimi, başlı başına önemli bir gazete yazı türü olan 'mülakat'a da röportaj denmektedir. I lalbuki gazete yazı tıirleri ailesi içinde röportajın ve mülakatm farkb işlevleri vardır, üstelik yapısal ozellikleri de farklıdır. Röportaj, toplumsal yaşamdaki mesafeli ilişkilerın arkasına bakmaya yatkın bir yazı türüdür, çünkü engelleri, uzaklıkları aşarak insanlara konuîanyla yakınlık sağlamayı amaçlamak tadır. Bunu yaparken haberin kuru bilgi veren tavrından sıyrılmakta, insanla rı, insan ilişkilerini, olguları canlı bir biçimde sunmaya çalışmaktadır. Röporta jın bir diğer önemli özelliği ise tabii ki sırtını edebiyata yaslamış olmasıdır. Rö portaj, insanları, yaşamlannı, neşelerini, acılarını çizer ama buna bir yorum kat maz. Roportajın 'alameti farikası' çizdiği resirnlerin konuşmasıdır. Gazeteci nin görevi iletmektir. O bir tanıktır ve olayla okurun arasında bir aracıdır, yoksa savcı değildir." "Kes, Korkak Alıştırma Elini...", Türkiye'deki iletişim fakülteleri arasından çıkan bir öğrenci kitabının Türk iletişim tarihi açısından ne kadar da önemli olduğuna işaret ediyor. Bu ve bunun gibi nice kitaplar, genç insanın da ortaya üretim koyması «e uzun soluklu projeler yapması için teşvik edici olacaktır. Cihangir'den Istanbul'un varoşlarına, Izmir'den Edirne'ye, Kozan'dan Kreuzberg'e kadar çeşitli yerlerdeki insan manzaralanna tanıklık ederek hayata dair ipuçlarının izini süren, kültür yaşantımızın unutulmaz mekânlarını, isimlerini, isimsizlerini yanıbaşımıza taşıyan genç muhabirlerin yazılarını bir solukta okuyacaksınız. • (*) Emın Özdemır, Yaztnsal lürler, B:lgi Yayınevi, s. 152. Kes, Korkak Alıştırma Elini/ Miha/ inkılap/328 s Farklı işlevler Üpstmok içtn... Yoilar açmak Kitap, Marmara Üniversitesi lletlslm Fakültesi öğretlm cöreviisl ve aynı zamanda MlHA Cenel Yayın Yönetmenl Kayıhan Cuven'in önsözuyle yayımlandı. Asaflıda MlHA'cılar... SAYFA 14 C U M H U R İ Y E T K İ T A P S AYI 6 8 7