Katalog

Edgar Allan Poe / Şiirler / Çeviren: Sait Maden "Bakın! Ö bir taht Olum kupmuş kendine" Edgar Allcn Poe, her ikisi dc tiyatro oyuncusu olan, lngiliz asıllı Elizabeth Arnold Poe ile Baltimore'lu David Poe, Jr.'ın oğiuydu. Anncsinin 1811'de ölümü üzerinc, Richmond'lı tüccar John Allan ve karısı tarafından evlat edinildi. Ingiltere'de başladığı klasik cdebiyat öğrenimini Richmond'da sürdürdü. Bir süre Virginia Üniversitesi'ndc Yunanca, Latincc, Fransızca, tspanyolca ve İtalyanca öğrenimi gördüyse de (1826), kumar oynadığı için John Allan tarafından üniversiteden alındı Richmond'a döndüğünde, sevgilisi (Sarah) Elmira Royster başkasıyla nişanlanmıştı. Daha sonra gittiği Boston'da, bazılannda Elmira'ya olan duygularmı dile getirdiği, Byron'ın etkisiyle dolu şiirlerden oluşan Tamcrlanc, and Other Poems'ı (1827; Timurlenk ve Başka Şiirler) yayımlauı. Bunu Milton, Thomas Moore ve ABD'Ii şair E. C. Pinkney etkisindeki şiirlerini topjadığı Baltimorc'da yayımlanan Al Aaraaf, Tamerlanc, and Minor Poems (1829; Âraf, Timurlenk ve Onemsiz Şiirler) izledi. Ardından John Allah'ın isteği üzerinc West Point Askeri Akadcmisi'ne girdiyse de, kısa süre sonra kendini okuldan attırmanın yolunu buldu. New York kentine giderek bir bölümü Keats, Shelley ve Colcridge'in etkisini taşıyan, bazıları başyapıt sayilabilecek şiirlerini topladığı Poems by Edgar Allan Poe'yu (1831; Edgar Allan Poe'dan Şiirler) yayımladı. DÜŞ ÜLKESÎ TapınaklardaBâbilsi setlerdeÇoktan unutulmuş, silme fa!} çiçek Sarmaşık yontulıı bahçelere dekNice görkemli tapınaklar, tıice, Asmanın ve meııekşenin iç içe CJeçtiği süslerle be/enmiş, ince. Coşan sıılar, iç karartıcı, ölgün, Uzayıp giderler altında göğün. Kuleler, gölgeler asılmış sanki Havada, öyle bıı kaıışmışlaı ki, Asağılara dogru devce bakarkeıı Olüm kentin ıılıı bir kulesinden. Açık tapınaklar, oyuk sinlerdir Esner orda paılak dalgalarla bir; Ama ne her putıııı elmas gözleri Ve onca zenginlik, ne de her yeri Mücevherle süslü ölüler, bir kez () suları yatağından edemez; Bir kırışık bile görülmez, azcık, Bu camdan ıssızlık boyunca, yazık! Mutlu, uzak bir denizde rüzgârlar Diye haber vermez yükselen sıılarYe se/.dirmez hiçbir dalga yerini, Urkünç bir denizde estıklerini. Ama bakın, bir kımıltı havada! Bir dalga var, bir devinim arada! Yavaşça batmış da sanki kuleler Suları daha bir yükseltmis yer yerÜstlerine verilmiş gibi, soluk (îök altında, zayıf, ince bir boşluk. Dalgalar öylesine kızıl, beterAğır, baygın solumada saatlerVe, dünya ahlarının ötesinde, Aşağılarda kurulur bu kent en sonu, (ehennem, binlerce tahttan yükselir de, Selamlar onu. Yalnız kötü ruhlu tnelekler dolan Öyle ıssız ve karanlık bir yoldan Vardım kara bir taht üzerihdeki Cîece adlı bir Hayalet'in, erki Altında tutuğu bir ülkeye, en Uçlarda, karanlık bir Tnule'denYabanıl bir iklimden, yüce ve masalsı, Uzay ötesiZaman arkası. Dev ormanlar, ılibi görünmez beller, Uçurumlar, mağralar, taşkın seller Ki anlaşılmaz olmıış bıçimleri Yağan daınlalar örtmüş de her yeri. Aıt arda dü.şcıı dağlar ycrlcrinden Vc kıyısız dcnizlerc dcvrilen; Dcnizlcr ki kabarmak ister, yeğin, Ateş içindeki göklere deein; Taşıran, yayan göller aıalıksız Durguıı sularınıdurgıın ve ıssız,Olü sulannı, dnnmu^ ve ölü, Eğik zambakların karıyla örtülü. O taşıran göllerle aralıksız Durgun suların, durgun ve ıssız,Uzgün sulannı, iizgiin ve ölü Eğık zambakların karıyla örtülü,Dağlarla, yanında o şınl şırıl Irmağın, öyle usul, mırd mırıl,Kurbağayla kerteiıkele yerleşmiş Boz ormanlar ve bataklıkla, geniş,Rcinnilerin tııttıığıı her yerle, Can sıkıcı havıızlar, gölcüklerleBeterin beteri her bir bucaktaVe iç karartıcı her bir uğrakta,Ödü kopan y«lcu, yarı belirgin Izleriyle karşılaşır Ceçmiş'in() kerenli biçimler ki, iç çeker, Döne dolaşa yanından geçerlerAklara bürünmüş dost gölgeleri Topıağa, Cennet'e verilen geri. U M H U R İ Y E T K İ T A P S AYI 7 22 Bir ruh için, acılar içindeki, Oyle duru, öyle dingin bir yer kiCıölgelerden geçen bir ruh için o Bir Altın Ülke'dirbir Eldorado! Ne var ki, arasından geçen gezgin Inceleyemez onu derin derin. C) gizem açılnıaz bütiin bütüne lnsanın hep açık, zayıf gözüne; Oranın kralınca konmıış yasak, Kalkmasın ister o püsküllü kapak; Üzgiin ruh, kararmış bir cam ardından Görür onu, geçtiğinde yakından. Yalnız kötü runlu nıelekler dolan Oyle ıssız ve karanlık bir yoldan Vardım kara bir taht üzerindeki Cîcce adlı bir Hayalet'in, erki Altında tuttuÖu ülkeye demın, En uçlarında karanlık Thule'nın. DENİZDEKt KENT Bakın! Ölüm bir taht kurmuş kendine Uzayıp giden bir Batı kentine Ta dibinde tuhaf, ıssız bir yerin, lyiyle kötünün, en iyilerle en kötülerın Çekildiği yerde son erince, derin. Orda tapınaklar, saraylar, yükseltiler ki (O zamanyeniği kunt yükseltiler!) Hiçbir şeye benzemezler bizdeki. Unutulmuş rüzgârlarca o yer yer Coşan sular, iç karartıcı, ölgün, Uzayıp giderler altında göğün. Uzun gecesine bu kentin bir kez Bile kutsal gökyüzünden nur inmez; Ama denizaeki kızıl bir ışık Kuleleri basar sessizce, sık sıkÖzgür, uzak parıltılar serper deKublesaraydanı köşkleriher yerdeSAYFA 19