Katalog

f^^SUMANKAFAOĞLU'BÜKE B ü L MA C A Once aşağıda tanımları verilen sözcükleri bulmaya çalışın ve her bir harfi bir yatay çizgi üzerine gelecek biçimde yazın. Sonra çizgilerin altlarındaki sayılara göre bu hartleri bulmacadaki aynı sayıl» karelere aktarın (Kara kareler iki sözcük arasını gösterir. Bir satırın so•, nunda kara kare yoksa, bu, sözcüğün alttaki satınn basına sarktığını gösterir). Bulmaca tamamlanınca, sorulan tanımların karşılığı olan sözcüklerin ilk harfleri yukarıdan aşağıya doğru "28 Numaralı Oda" adL şüryapıtını yayımlayan şairin adını oluşturacak; bulmaca karelerindeyse, aynı şiir yapıtından bir alıntı ortaya çıkacaktır. Tanımlar ve sözcükleriniz: A. "Sunay ..." ("Size yakın" olan şair). 75 53 11 23 fcKBIMUMCUO&JJ Ettaar Allan Poe B azı yazarların eserlerinde, yaşamlarından izler vardır. Edgar Allan Poe'nun hüzünlü yaşamöyküsü öykü veşiirlerine de fon oluşturur. Poe, Tiyatrocu bir çiftinoğlu olarak Boston'da dünyaya geldi, ama iki yaşına geldiğinde annesi öldüğü için, Allan soyadını aldığı aile tarafından evlat edinildi. Aldığı ldasik eğitimin bir kısmını Ingiltere'de daha sonra da Amerika'da sürdürdü. Dil öğrenme konusunda aşırı yetenekliydi, Yunanca, Latince, Fransızca, Ispanyolca ve Italyanca öğrendi fakat daha gençlik yıllarında yaşamı boyunca yakasını bırakmayan kumar tutkusu da başlamıştı, bu yüzden babasının isteği üzerine okuldan ayrıldı. Sevdifii ilk kız başkasıyla nişanlandığında ilk aşk acısını yaşadı ve ilk aşk şiirlerini bu dönemde yazdı. Daha sonra askeri okula gittiyse de kısa zamanda kendini okuldan attırmayı başardı. New York'a yerleşip siir yazmayı sürdürdü, bu şiirleri bugün başyapıt saydırlar, fakat yazıldığı günlerde neredeyse hiç yankı uyandırmadılar ve bu yüzden Poe hep maddi sıkıntılar içinde bir yaşam sürdü. Neyse ki, bir dergide düzenli olarak yayın yönetmeni ve eleştirmen olarak çalışmaya başladı. 1836'da 27 yaşındayken, heniiz 13 yaşındaki kuzeni üe evlendi. Bu noktada küçükbirparantez açıp, "Lolita"nınyazarı Vladimir Nabokov'u, Poe'nun" Annabel Lee" şiiri kadar, şairi bu evliliğe iten nedenlerin de etkilediğini söylemek gerekir. New York'ta yaşadığı ydlarda yaşam boyunca onu bırakmayan kumardan başka bir de içki sorunu başladı. Içki yüzünden Southern hıterary Messenger dergisindeki işten kovuldu. Fakat yine bu dönemde onun yazarlığını karakteristik olarak ortaya koyan doğaüstü öğeler taşıyan korku öyküleri yazmaya da başladı. Yaşamının sonuna kadar çeşitli dergilerde düzenli olarak yazdı ama maddi sıkıntılar bir türlü yakasını bırakmıyordu. 1847'de karısı yoksulluk ve açhktan öldükten kısa bir süre sonra Poe da alkol etkisinde, kalp yetmezliği ve epilepsi geçirerek, bilincini yitirmiş olarak bulunduktan beş, gün sonra Baltimore'da öldü. Edgar Allan Poe'nun öykü yazarlığının yanı sıra edebiyat eleştirmenliği de çok önemlidir. Antik çağların üç birlik kuralı temelinde modern edebiyat kuramı oluşturması, onun daha sonra Fransız simgeci şairleri tarafından öncü sayılmasına neden oldu. Geliştirdiği edebiyat kuramını kendi öykülerinde geliştirerek kullanıyordu. 1 öykü bütünlüğü olan bir olay işlemeli, olaylar aynı yer ve aynı zaman difimi içinde gelişmeliydı. 2öykü sadece belli olayları anlatmanın ötesindc, okurda atmosf er geliştirmeliydi. 3 kaba olmayan benzetmelerle süslenmeliydi. Poe'nun öyküleri Freudcu araştırmacıların ilgisini çeker. Patolojik ögeler, vicdan ya da nekrofil (ölülere karşı şehvet duyma) işlediği konulardan bazılarıdır; insandaki günah duygusunun bir sorumluluk gibi vicdana yüklenmesi öykülerinde belirleyici rol oynar. "Amantillado Fıçısı" gibi öykülerinde varoluşçu felsefenin izleri gizlidir. Albert Camus'nün romanlarında rastladığımız amaçsız tutkular, bilinçdışı suçluluk duygusunu anlatır. Ayrıntıya düşkünlüğü ve gözlem gücü, öykülerinin karakterisitk özelliğinin başında gelir. Korku ve uğursuz düşünceler denildiğinde akla gelen ilk yazar Poe'dur. Bunca güzel övküsüne rağmen, denası çok geç anlaşılmış yazarlardan biridir. Özellikle kendi ülkesi Amerika'da ancak Fransa'da Mallarme ve Baudelaire gibi şairlerin üzerinaeki etkisinin anlaşılması sonunda dikkat çekmeye başlamıştır. "Philosophy of Composıtıon' (Tümleme Felsefesi) başlıklı denemesi 19. yüzyü sonu, 20. yüzyıl başında yaşayan şairlerin büyük esin kaynağı olmuştur. Poe ise esin kaynağını roEdgar Allan Poe'nun öyku yazarlığının yanı sıra edeblyat elestirmen mantizmin gizemciliılğl de cok önemildlr. KİTAP SAYI 629 nizde îki Nokta", "Karaya Vurdu Deniz" ve "Gemi Adamları" adlı kitapları da yaratan yazar. 6 2 54 41 60 59 74 26 68 72 73 17 43 18 20 I. William Shakespeare'in bir oyunu. 38 31 35 B. Bazı hastalıklan tedavi etmek amacıyla bir bez üzerine yavılıp vücudun bazı yerlerine konulan, koyuca lapa ya da özel biçimde yapılmış eczalı parça. 12 13 77 44 27 29 30 15 32 46 J. "Leon..." ("MitlaGeçidi", "Hacı" ve "7 Numaralı Mahkeme" adlı yapıtları da yaratan, Amerikalı yazar). 57 3 78 58 C. Halit Refiğ'in, başrolünde Yddız Kenter'i oynattığı filmi. 25 40 56 36 14 K. Fas'ın başkenti. D. Ferit Edgü'nün bir öykü kitabı. 34 65 71 9 21 42 33 L. Doğan Avcıoğlu'nun bir araştırma kitabı. 8 7 50 62 24 61 70 28 39 76 E. Şair Nuh Ömer Çetinay'ın da üflediği enstrüman. 64 66 4 F. Sinan Çetin'in bir filmi. 48 55 1 19 5 16 63 47 49 22 G. "Ihtiyarladılar, harap oldular/ Hurma bahçelerinde ceylan kadar,/ Put kadar güzel... kızları. (Mustafa Seyit Sütüven). 52 37 10 67 69 51 45 827. taynm çözümü A. Ciltçilik, B. Orşelim, C. Şehrin însanı Bana, D. Kararı, E. Urartu, F. Nerd, G. Yeşü Elmalar, H. Ebr, I. RandJ. Lifiyye, K. îddia Şiir: H. Konularını denizcilerin yaşantılartndan alan yapıtlarıyla tanınan, "Koca Deginde bulmuştur. Genelde Poe'nun öykülerinde, bir ya da iki karakter vardır, öykünün merkezinde ise bir tek amaç görülür. Bir odak, bir gerilim noktası ve bir çözümlenmeye oturttuğu yapısal olarak çok sade biçimlenmiş öyküler, tum gücünü karmaşılc ruh halleri taşıyan karakterlerinden alır. Poe'nun anlattığı ölüm, tekin olmayan, karanlık bir acı sondur. Okur, çoğu öyküde ölümün soluğunu ensesinde hisseder. Geçen aylarda lthaki Yayınları, beş Erikler, kaysılar, dutlar, incirler Adam boyu şimşirlerin ardında Yan bahçenin iri şeftalileri" l cilt olarak Edgar Allan Poe'nun "Bütün Hikâyeleri" adı altında farklı çevirmenlerden öyküleri derlediler. Çok ünlü "Kızıl Ölümün Maskesi" gibi hikâyelerin yanı sıra, daha önce Türkçe yayımlanmayan birçok öykü de bu derlemedeyer alıor, Ayrıca "Karanlıkta 33 Yazar" başlık.ı, yine aynı yayınevinden çıkan üç ciltlik derlemede de Poe'nun bir öyküsü var. Bu kitaplar, Türk okurunun büyük öykücüyü tanıması için çok iyi bir fırsat.» www.yazinsanati.cjb.net. SAYFA 19 CUMHURİYET