Katalog

Ömre akan dizeler GÜLTEKİN EMRE ulal Alova, 197 5 2001 vılları aıasın da yayımladığı uç, şur kıtabı Ln Son Cıkan Şaıkılar'ı (1973 1980) Gız Dokumu'nu (1980 1989), Bıtık Kent ı (1990 1995) ve son şuılerını ıçeıen 10 bo lumluk u/un şıııı Bırınci lekılŞarkı yı Dı zelcr başlığı jftında sondan başa doğru su nuyoı şıırseveıkrc Ioplu sıırler yenı ku şaklaıa, şıır okuruna unutufan kımı şıır kı taplarını şıııleıı anımsatır Dı/clerdeyak la^ık yu/ şııılık ve28 vıllık bır şiıı bınkımı nı yenıden okurla buluştuıuyor, Alova şı ırını bıı ke/ daha şıır dunyamızda dolaşı ma sokııyor Adının hiç l rdal olmadığım soyleyen, so\adı Alova yı kııllanan omrunıı şııre adamış, kendını yaban atı, 'Sarhoş bır denızanası turnede bıroyuncu gıbı go ren, 'Kotıı tarıf edılmış/Bır adres gıbı kendı govdesını kei.it. çıkan, beynını 'bır sonbahar sarayı na benzetcn, aklındakı bınlerce dı/eyle ne sanulı gunlerden ge çıpgelen, varlığını 'Yarıkorbırkaptan gı bı duyumsayan, içinde kınk tanrılarla ya pışacağı mektubu aıayan ve ozunu Bır ddğ pıılu gıbı gorcn, ardında 'huzun alav ları vıkımlar ı nırakan şaırın şıırletıylebır kez daha karsji karşıva gelmek sevındırdı bcnı ve yenıdcn Alova şıırı ustune dıışıın mcmı sağladı Dı/eleı 'de on adını atıyor, Alova yı kul lanıyor Ccnıal Suıeya'nın kulakları çınla sın1 O, nasıl olsa goııuık bıı tıyatro'dur vc Dağdan koparılmış o çığlık'larla ya/ıyor dur şıırını (), nasıl olsa 'Doner bır kum bet'tırve (^mlarhayatın kulakları onunşı ınnde O nasıl olsa'Tarıh tır'Bu bıtık yurt ta' ve onun şıırlerı' 1 urkçe radannda' sına nır 'Cıelmcyen gelecek'lcdıronun sorunu soluk soluğa vaıdığı yer çocukluğunun ka pısıdıı aslında Aradığı sennlıkJeı'dır'bır golge yılı yazılan şıırleıe akıtmak ıçın ça ğın, ge<,mışın geleceğın dcstanını Alova şıırkıınde sıler hoıozdan çapa ğınısabahın karşısında huysu/bırguneş' dursa da, gozlerınden hıç gıtme? 'dıış ar tıkları , Lnerkekelleıı yleokşar Inkadin' yanını Aradıgı yasemın sesıdır şurde dı kenluı terlesc dc zengın lensemeler ço lıınde, vaıaıağı ytı de kara muhıır lu kapı laıla Ru/gâı ın acı soylcntılerıdıı şıırıne katık cdcceğı Neıgısî Çozulme vayılıı onun şıırıne bıı bıçımde karşılıgını havat tdbulanvebıı başına vıkandığı Pcısona da keşfettığı Nesnesını unııtmuş kelıme ler dır şurının o/uıuı t m/ııcn E ıı va/aı, LeylîMecnunî'dır,gozlerınde'El latunı ^ı<,ekler hı<, eksık olma/, Gecenın bııtıın eserleıını yutmııştur o, 'Bır Şaırı anka dır kullcıınden bıttrhıı, eksılmeden gulltıını ağlaya aglaya ağular durmadan, I lıf volıında bın Kat tan ge^cr, o yuzden } lıı/ıın/Ln eskı aıkadaşı dır onun Bura 1 da da 1 Iılmı Yavu/ un kulaklan çınlasın I ut k şurının en saygın şaırlerıne ınce yo rumlar getırıyor dızelerınde Yahya Ke mal'le 'Iurk<,e bın yıldı/a' bolunur Ah met} lâşırn, jjiırın mcrdıvenını kırar 'Bakıı ormanlarında' } lececı şaırler 'I layatın ke kemelerı dırona gore Turk şurının en bu yuk şaırı Nâ7im Hıknıet 'Poyrazların pren sı'dır, (,unku, onun 'Derdı gıınu mavı gu neşlerekmektı'r'Kıpkısırbırbo7kıra 1 ler yonuyle (,orak bır ulkeye renklı bır mcteor taşı gıbı duşen Nâzım I Iıkmet'ın dunyası na ne kadar anlamlı ve ne kadar doğru so kuluyor Alova Kar'ın Ağrı nın, Fahrıve Abla nın, Olvıdo'nun şaırı Ahmet Muhıp Dıranas'ı 'Sesıyle kar toplayan' bır şaır ola rak geçırıyoı şıırıne Garıpçılerın oncusu garıp Oıhan Velı 'Terso bır unlemdır şı ırımızde Oktay Rıfat ın benzersızdır şıırı mı/dekı verı Katırtırnakları açan bır gra nıttı ro, Denızın tuzhevkelı' Ovlesınede ğerlı ve bulunmaz' O/gunluğune kımsenın Iaf edemeyetegı Metın Lloğlu sessiz harf lcrı gıcırdatan bır şaııdır onun dunyasın da Şımmı/ın bıı başka uçbeyı Cemal Su reya hem goçebelerın ınce elçısı 'dır, hem de Turunç seslı uçurum dur yerı kolay ko laydolduıulamayan SııadaCan Yucel var dıı St ( an şovalvesı olarak, Denızanala rından bır bayı akla c,aı pan ahtapotunu şı ırın/l uık(,e nın gok taşina Ldıp Canse ver Ağ/ındabıı ıımak laka/ınmıştırTurk şurının bağıına Alova nın şıırı yalnızca 'Bır golge yılı' tı/aktır bıze 'cevahır bedesten'lerde kay bolurken erotızmı tadıyla sulayıp karışır aramı?a 'Çomk ağzında kadın sozlen'yle ünun yaşadığı hayatın 'bacaklarında me nekşe çuruklerı' vardır, bır de derısının al tında 'mavı asmalar' bayram edıyordur Goğunun zıllerını de Kirlangı^ Kuşlan' çdlıyordur mutlaka "sıınne povraz aldırmayan bır şaırdjr Alo va Sıır kı onun en guzel sahtekârlığı'dır "jıır kı, onun, kendısıyle 'muşterek bır ozel' bahsıdır Şıır kı, onun, has bahçesınde 'bı ten o yapma gul dur Onun şıırındekı o nadıdc gul' kendını suluyordur durmadan Şıır yolculuğuna çıkarken şıırın her yer de ve ner zaman olduğunu ^oktan kavra mış bındır o Goğsunıı gere gere 'Ly nes nelerın sonsıı/ çeşıtlılıâı • dıye tum gucuy le bağınr, sonra da onlann şıınnı ya/mak ıstedı&nı duyurur dunyaya Onun şıırınde ntsneler cırıt atar, şurının atardamarını oluştururnesneler Dunyayı nesnelerle kav rayanbırşaııdıro I Javata nesnelerle bakaı ve veı dığı kavgada nesnelt rı de yanına alır Alova nın şıııınc caıı veıen hu/unlu ses Dizeler de hemen kendını bcllı eder () ımgeler dunvası (,ok /engın bır ınşaatın başına te/gan kurmuşruı Memelerdekı kuruuzum tadını şıırıne ustaca yayar ka sıklarından Mılyonlarca yıldız/ Boşalıı kcn 70 Kuşağıyla bov verse de bu kuşa ğın vapısından dunyasından u/ak tııtmuş tur kendını I urkıye denen yanardoner sahncde Dılden duşmeyecek kısa şıırler le baştan çıkarır şıır okurunu "Kabakg çeklerınde kal^aların serınlığı Sevgı hıç abartısız onun şurının vazge<,ılmez harci olmuştur 'sesın bır sarmaşık vııvası/ Se sıme dolanan Dagarcığınc'akı so/cuklerı dolaşımdan kaldırırsanı/1 urk şıırı (,ok şey kaybeder lensemeler, Nergısî Surekalım, Tersınmeler, Karavullar Sart, Dalınç, Uc lem, Duende Anlanıı katmerleştıren de bırşaırdıro Doğa, tarıh, ınsan uçgenınde ayakta duruyor onun şııı ı Alova, di7e şaırı mı' Buna karar verme sı zor Ama onun sıkı dızelenn, has şıırlerın usta şaırı olduğunu bılıyorum, Dizeler ka nıtlıyor bunu Ardındakı eksıltmeye karşın şıırındekı yoğunluk, (,oğunluk dıpdırı dıı ruyor ?amana karşın Ûızeleı Alova'nın gcçmışınden gunumu/c taşıdığı, gctııdığı şıırler toplamı, kendınden seçtıklerının bır dokıımu • Hüzünlii ses retlerını çok oncedcn taşır kı bu ışaretler boşluk ışaretlerıdır ck* HORROR VACUI Denızın çarşa/ı ye/ışmedı ktyıya Çocuklar yarıda bıraktılar oyunlartnı Aralık kalmış bır kapıyım Uçan bır ağaç Sozsuz bır duşunceyım Sofradakı eksık ıskemle Topla, topla butun catnlarımı' hem govdenle ytka Sebil aibi nektar OSMAN ÇAKMAKÇI dının ılkını duşuren Alova, bır LA manlaı Lrdal Alova ıdı, şıırınde de . eksıltmeye' on verır 'Lksıltme' de dığım, şıırının yapısında mukemmelıyetçı' bır tutumla, kelımeler arası, oradan dıze ler arası, oradan da şıırler arası bır sımet rı/asımetrı kurar kı sımetrı duşkunluğu daha ağır basıyordur Ddha cok bıı 'butun şnr'ı oncesınde butun halınde zıhnıyle kavradığı şıırı butunlemeye ve aslındd mu kemmelı nedefleycn bır geomctrık yapı kurmaya yonelıktır bu Alova nın 'eksılt me' ve boylece sankı şıırını 'sterılıze' etmc gırışımı "Ln Son Çıkan Şarkılar" (1980) başlıklı ılk şıır kıtabını dışarda tutarsak, kı Alova, YKY den yayımlanan "Dı/eler ad lı toplu şıırleı lutabında bu ılk kıtabı eksılt mıştır Alova şıın, geometrık duzenını eş kenar dortgende bulur, yanı sonsuz, kendı bıçımını sureklı tekrarlayarak sonsu/laşan sonsuz ama koşelı bır yapıda çember ya da helezonık bır devır daım bu şıırde gorul mez Bu eksılterek arıtma kaygısı toplu şı ırlerın adında artık ılan eder kendını "Dı zeler" ("Şıırler" değıl, daha alt bırım üı/e ler) Ve boylete, aslında, klasık Yunan şıırıne ve dızeye verdığı oneme vurgu yapar Alova şıırı aşırı hıjyenıktır Bu, asırı nıjyenık, kırlenme kaygısının sonucudur Alova, ıçıne kapalı bır şıırle, temız kalma cabasında dırenır Bunun be delı, tıpkı oıumsuzluk gıbı kı nektar, Yu nan mıtolojısınde, ıçenlerı olumsu/ kılan tanrı ıçkısıdır zaman ve uzamın dışına duşmek durağanlaşmak ve belkı belkı değıl, buyuk olasılıkla ıte kapalı, dış uç vcımeven bır şıır olsa da Mutlak olan,ha reketttme/ Mutlak devınımsızdır Dcvı nım atomlaşmış mutlak ı^ınde, gorunuı luğunu yıtırmıştır Açılmacasıya kapan mıştır Alova şurının son kıtabı "Bınncı Tekıl Sarkı 'ya (2001) kı ben kendım en <,ok bu kıtaba yakın duştum gelınceye kadar kı temaları kı pek az ve sınırlıdır melankolı, melankolıden hı? alan erotı/m ve kara duy 1 gulu aşk Kara safran Ozellıkle "Bıtık Kent" (1995) tensel ama bund karşın me lonkolıye buünmış, hatta sonsuzluk tutku suna karşın, gecıcı olduğunun kesınlıkle farkında bır aşk' <,evresınde donenır Or neğın Gı/lı Ilışkı ,'Don Juan ,'O/doyıım' ve Anıma şıırlerı boyledır Bu şurlerde de Alova, mttalık matematık kesınhğe tutku sundan olatak, bıra/ da soğuk bır puruz sıi7İukle kendı coşkusunu, melankolısının enerjısını kesıntıye uğratır Bıçım, aluşın onundekı settır Coşku, hıjyenle kurban edılır Ama bu kurban edılme, şaırın Dıyonızyak ei,nmeye kendısını kaptırmakta, es rımekte, boylelıkle de kendını kaybetme eğılımınden kaynaklanır Coşkunun ınkâ rı, aynı zamanda aslında, coşkunun karşı konulma7 baskın ve sarsılma/ gucunun ık rarıdır Alova şıırınde Kı, "Gı/ Doku mu"nde (1989) yer aJan şu şıır, şaınn onun de sonunda kendını kendı yıkımına, onun tevekkule teslım etme coşkusuna evrılece ğı, son kıtabı "Bırıncı lekıl Şarkı nın ışa Gecenın 'yılan gomleğını atar lkırmi7i denı/, 'seher yelı 'Bergamotlar suru'nuı, yıne aynı seher yelı 'portakal ağaçlarının 'Gozlerınden' oper, sabahsa 'Dovulmuş bır ahtapot gıbı' uyanır, 'ay ışığı' sevdığı kadınla boluşur şarabı, dağların yazgısıdır elbette 'sıırgun bırdenız' olduğunu gunun bıtınde açıklamak, camın kum dılıyle ko nuşması doğaldır, gok 'Sonsuzluğun du dağında/ mavı bır uçuktur', kızılcıklar, 'ya nık yağmurlar'dır ısteı ınanın ıster ınan mayın, halkımız ceket çıkarsa 'ıkı uçurum boşanır/Omuzlarından', onun sevdığı şaır onun yurdu 'Bır Akdenız caddesı'dıı gı bı ımgelcr Alova'nın şurındekı çıngıraklı, şenlıklı dunyanın zengınlığını ve hayat do lu oluşunu ele vermıyor mu? Kuzguncuk ta 'Martılarla aynı katta' otu ran Alova, şıırlerıyle, bı/e 'yaban' yanımı zı gosterıyor Oksu/ değıl onun şıırı, ama 'gokten bıle' alınan yetım bırıdır kendısı 70'lı yıllardan kalan bır alışkanlıkla onun en sevdığı slogan ıse 'Arayış Sureklı ara vış'tıı Şıırıne damgasını vuıan 'Opusjerı upu7iın dı/eleı dcğıldır her zaman Ha ıku dan dortluğe, kısa şıırden uzun şıırle re sdvuruı kendını durmadan O, Goksu tunların 'Sıısan ta^ların 'Mermerdekı su bırıkıntılerının/lerk edılmış kovanla rın/Sııyun kullcrının /Gızlı tıyatrola rın/A^k ve kukurtun o/gun bır şaırıdır "jaır Dort yaşında âşık' olur, onııçunde !ji CUMHURİYET KİTAP SAYI 631 Sürekll arayış Bu şurde AJova, dışındakıyle, dışaııda kıvle, korkunç boşlıık'la temasın yarattığı dehşetı ıtıraf eder Dışarıdakıyle temas, olumsuzluk vchmını, koıkunç fanılığıyle tesheder Varlık tehdıt altındadır temassız lık, aşırı hıjyen korunma yollarından bınn cısıdır "Bırıncısı Tekıl Şarkı" Alova şurının ar tık coşkudan korkmadığının bıı kanıtıdır Yıkıntının altında kalma cesaretının ılanı Aynı adlı tek bır şıırden olıışan kıtap, daha once de belırttığım gıbı, benım en yakını na duştuğum şıır Bu şurlerde Alova, ken dını esırgemeksızın, hıjyenden artık vazge çerek, teknık ustalığını ddha vahşıleştıre rek, demenı o kı telcnığının esretığını ya banlaştırarak yenı bır açılun yaratıyor şıırınde Bu şurlerde, ozne olarak Alova, tam da Dıyonızyak bır tavırla, kendı kendısını yıkım hareketının nesnesı halıne getırıyor Zaten adı da bu şıırde duşuyor "Yaşım yok/Adım hıç 1 rdal olmadı benım" Alova bu şurde, toplumsal çokuntunun, depresıf çağ ve dunyanın o/ne olarak kendınden gerçekleşmesını ılan edıyor bu kesın1 Bu bakımdan kıtap, Alova nın.kırlenmeyedı renmenın, ne kadar çaba gostenlırse gos terılsın, mumkun olmadığını, bılakıs Jcır lenmeyı ve yıkımı gorunur kılmanın daha uyarıcı olduğunu teslım ettığı kıtap olarak da kabul edılebıhr Daha dd yalınlaşmış bır soyleyış, hasta yatağından yayılan mınltılar halınde çevreye yayılıyor "Açık kalmış bır koy çeşmesıyım/Unutuştan sonsıi7a akan ' Sebıl halınde akıtılmaya çalışılan nektar, sonunda sebıle donuşuyor Sebılden ruh ve huzun akıyor Su, kendı çızgısını belır leyıp onu ızleyerek, kendı bıçımını ozgur ce buluyor Alova, son yırmı yılın, çaışıya ınmeyen, onemlı şaırlerınden Yaşananlar onun şunnı ışaret edıyor • SAYFA 7