Katalog

lığıne ışlemıştır Yazdarının bılımsel yon den de bır derınlığı vardır Değışdt alın tdar da^aparak goruşlerını sağlamlaştır mıştır Zaten kıtabın adındakı "duşun ce' sozcuğu de bızı nerelere goturduğunun ımgesıdır Dil ve Duşunce'dekı yazı lar bırçok gerçeğe ışık tutmakta ve oku yanı da aydınlatmaktadır • Dil ve Düşünce' üzerine MUZAFFER UYGUNER lı Dundaı Dıl ve Duşunce adlı kı tabında dıl ve duşunce konusun dakı yazılan yanında değışdc ko nulardakı yazdarını bıze sunmaktadır Dundar, bu yazılarında sık dokulu bır bı çemı surdurmekte ve kulturel bdgısının butun yonlerını ortaya koymaktadır Go ruşlerını çok yonlu olarak ve sozcuklerle kurduğu kapıyı çok guzel ortaya koyarak yazmıştır yazılannı Sozcuklerın ve kelı melerın bırbırıne bağlantısı çok sıkıdır, hıçbır boşluk gorulmemektedır Sunuş yazıstnda, Kultur Bakanı M Is temıhan Falay'ın da belırttığı gıbı, "Dıl, ınsanın duşunen bır varlık olmasının, du şunuş etkınlıklerınde bulunmasının bır urunudur" Dundar da bu anlayış ıçınde yazmıştır yazılannı Dundar, yazılannın başına değışık bır gırış yazısı koymakta dır ve bu ner yazının başında değışık kı şılerın goruşlerını yansıtan alıntdardır Sozgelımı, dk yazı olan "Gunluk Ddden Bılım Dılıne" yazısının başına îsmet Ino nu'nun 26 Eylul 1941 tarıhınde soyledık lerını koymuştur Yazılarda Osmanlıcanın oluşumu uze rınde de durulmuştur Bdındığı gıbı, Os manlıca, Arapça, Farsça ve Turkçeden oluşan bır dıldır Belırttığı gıbı, "bu belâ oluş, guzel ddımızın ulusal ıletısım aracı olmaktan uzaklaşmasını da bırlıkte getır dı Çunku Arapça ve Parsça, Turkçeye sozcuk ve dıl kuralları sızdırmakla yetın memış, kendılerının ortak yargısı olan Arap yazısını da oldubıttıye getırmıştı" Bılındığı gıbı, "Dıllerın Varsdlığı" adlı yazısında Prof Dr Doğan AksaTdan alın tıda yer aldığı gıbı, "Turkçe, mayasından, yapısından gelen nıtelıklerıyle kendıne ozgu, çok guçlu ve şıırlı anlatım olanak ları, anlatım yolları bulunan zengın bır dıldır " Halk Ağzından Derleme Sozluğu bu zengınlığı gostermektedır Bırçok nalk ozanımız bu dılı kullanmıştır Ne var kı Turk abecesı unutulmuş, Arap abece sı alınmış ve halkın kendı dılını surdur memesı gıbı bır yola gırılmıştır Belırttığı gıbı, "Bır dılın yazısız kalması ya da abe cesını yıtırmesı o dılın gelışmesını onleyıcı ve gıderek yoksulluğa duşurucu baş lıca etkenlerdendır" Bırçok yazısında bu konudakı goruşlerını yansıtmıştır Bır ya zısının sonunda, Alı Yuce'nın dıl konusundakı alaycı şıırını de sunmuştur bıze Dil ve Duşunce/ Alı Dundaı / înceleme vt Irdelemt Yazılan/ KulturBakanltgt Yayınıl Ankara 2001/ 218 f A ddımızın çok ıyı oğretdmesınden yana dır vabancı ddle eğıtım ve oğretıme tu muyle karşıdır Yazdarında abece uzerınde de durmuş tur Yazının ne zaman ve nasıl bulundu ğunu bılmedığımızı bdıyoruz 'Duğum yazı'dan mı uretddı, yoksa resım yazıdan 1 mir Mdattan beş yuz yd once mı, dort yuz yd once mP" Bır yazısında, abecenın na sd bulunduğunu, nasd gelıştırddığını ır delemıştır Uk abecenın unsuzler dkesıne gore oluşturulduğunu belırtmıştır Her dılın kendıne ozgu abecesı olduğu Bu bakımdan Arap adının abecesının ddımı ze uymadığına değınmıştır Burada bu ko nuyu tartışacak değdım Dundar'ın yazı larında bu konu genış yelpazede ışlen mıştır Onun ıçın harf ya da abece devrı mı bıçım ıçın çok onemlı bır değışım ol muştur Dundar'a gore, "Abece değışımı ya da abece devrımı, Turk devrımının, Anadolu aydınlanmacdığının temel yan sımalarından bırı, başlıcasıdır " Yazı Dev rımı, aydınlanma surecının onemlı bır aşamasıdır ulkemız ıçın Alı Dundar, yazdarında yabancı dd ve yabancı ddle eğıtım konulanna da yer ver mıştır Ona gore, "Ulusal ıçerığı boşaltıl mış, devrımsel yorungesınden saptırdmış bır eğıtım oğretım sarmalında ınsanlan mıza anaddlerını doğru durust yazdı ko nuşmasını oğretemezken, kel başa şımşır tarak, anaokulundan unıversıteye, yaban cı ddle eğıtım oğretım vermeye kalkışıyo ruz, ne yazdc1" Bu konuda çok da haklı dır Şımdıbdeddımızılngdızcekaplamış ken o zaman ddımızı ıyıce dışlamış olaca ğız Tecımevlerının tabelalarının bugun bde Ingdızce olduğunu anımsayalım bır kez dana Bugun bde "ortalığıboşbulan yabancı ddler, butun kurum ve kurallarıy la, ddımızı yenıden boyunduruk altına al maya başladı Ozelldde son ydlarda ure tımını arttıran yapımbdım (sanayı) uygu layımbdım (teknolojı) urunlerını de yanı na alan bu ddler, evlerımızde sofralarımı id, yatak ve yazı odalarımıza, yazıevlerı mıze dek gırdder" Bundan sonra Turkı lızcemıkonuşacağız^ "Eğıtım oğretımde soz sahıbı bır devîet kuruluşu olan Talım ve Terbıye Kurulu şaşdası bır umursa mazldda, yabancı ddle eğıtım ve oğretımı anaokullarından, dkoğretım dk sınıflann dan başlatmanın yollarını anyor, oğrence lerını (mufredatını) hazırlayıp yayıyor" Alı Dundar, yazdarında daha pek çok konuya değınmıştır Bunlardan bırı de okumaktır "Okumasız Okuryazarhk" başlıklı yazısında ulkemızde okumanın olmadığına değınmış ve yapdan bır araş tırma sonucunun rakamlarını sıralamıştır Yazıda belırtddığıne gore halkımızın % 44 9 kadarı hıç kıtap okumamaktadır Son bır ayda kıtap okumayan % 15 0 dır Duzenlı olarak ayuk ve haftahk dergı oku yanların sayısı ıse 18 7'dır Oysa bu oran lar nufusu pek az olan Azerbaycan'da % 90 kadardır Belırttığı gıbı, "bılımsel an lamda okuma, bır seçme, seçenek arama ve seçenek oluşturma eylemıdır Kıtap da, okuma eylemının, seçenek arama ve seçe nek oluşturma yonelımının nesnesı, ey lem/seçeneğe ozgulenmış nesnesıdır In san yaşamının, yaşantı aşamalarının en onemlı eylemıdır okumak" Ama bızde bu durum oluşamamış, şımdı de televız yonlar bu orseler duruma gelmıştır Alı Dundar'ın yazdanndakı konular bu kadar değıl elbette O, konuları çok ıyı seçmış ve hem derınhğıne hem de genış Elişi Fotoğraflar CAHİDEBİRGÜL ır kısa oyku sıhı rbazı olan Ray mond Carver "Sı radan fakat net bır dd kullanıp sıra dan olaylar ve şey ler hakkında bır şıır ya da kısa oyku vazmak ve bunla ra bır sandalye, bır çatal, bır taş, bır ka dın kupesıne yoğun, hatta şaşırtıcı bır guç yuklemek mumkundur" der Nemıka Tuğcu'nun Remzı Kıtabe vı nden çdtan ılk hdcâye kıtabı "Elışı Fo toğraflar"ı okurken Raymond Carver'ın bu satırlarını hatırlamamak mumkun değd Çunku o da, kısa yalın cumleler le, "ağdalı edebıyat"tan uzak durarak kendı dunyasını kurmayı başarıyor Kıtap 17 kısa oykuden oluşuyor Ilk oykude, Gulbeden ın hayatından bır kaç saate katddığımız "Sızı de Beklenz" de DU ekonomık yazım teknığının ıpuç larını goruvoruz Hıkâye uç sayfada bı ter ama gerıde Gulbeden'ın acısı ve ya zarın hıç gozumuze sokmadan ustaca ışledığı ensest kalır B raz ınsanın ıçıne yolculuk yapalım dı yor "Eyvah huzne gomulduk gene" deme yın Sızı bekleyen hoş surprızler var "Elışı Fotoğraflar"da "Acele Postavla gonder" adlı hdcâye ınsanı gerçekten eğ lendırıyor Bırkaç koca gommuş Muue ba Gungormuş askerdekı oğluna bır mektup yazıp yenıden evlenebdmek ıçın ;> ızınıstıyor Sonhd<âye"Yazmakmı ' ıse ıyıbırnoktakoyuyorkıtaba Yazmanın sıcak bır odada oturup yaratmak demek olmadığını o sıcak odayı sağlayabdmek ıçın ne çok bedel odememız gerektığını guzelceanlatıvorbıze Yada yazar nay vansever bırıvse onu ne gıbı surprızle rın bekledığını (') Bazı hıkâyelerın bır roman mdlzeme sıne sahıp olduğu "Elışı Fotoğraflar"ı okuyup son sayfayı çevırdığınızde butun rukâyelerde aslında var olan bır kadının sıze baktığını goruyorsunuz Kıtabın bambaşka ınsanları anlatan hıkâyelerı arasında butunluğu oluşturan da aslın da o kadın Geçmış zamanı ozleyen, naıf, kolay ıncınen, hızla kayıp gıden ha yata şaşkınhkla bakan ve de kuçuk mut luluklarla yetınen bır kadın O kadın, ış te butun hıkâyelere sınen Bu yazıyı yıne Raymond Carver'den bır alıntıyla bıtırıyorum "Bır yazar, yazdığı her şeye o kendıne has, şaşmaz ımzasını atmalıdır Hıç kım seye aıt olmayan yalnızca ona ozgu bır dunyadır bu Bır yazarı otekınden ayı ran şeylerden bırıdır "• Elişi Fotoğraflar / Nemıka Tugtu / Remzı Kıtabevı /l 34 s "OkumasnOkupyazaplık" Mavî Uygarlık ABDULLAH TEKIN Dıl konusundakı goruşlerını yansıtır ken Dıl Devrımı konusundakı goruşlerı nı ve bu konuda yapılanları da anlatmış tır Harf Devnmı'nı de dıl bakımından çok onemlı gormuş ve bu konudakı go ruşlerını de açıklamıştır Harf Devrımı' nın dıhmızın gehşmesınde ne kadar onemlı yer aldığını bdıyoruz "Yazı Devrımı, yenı bır dunya goruşu, yenı bır ya şama yordamıdır Yenı yazı, yenı Turkı ye toplumunun çağcdlaşma yolunu açan, yenı duşunu olanaklannı yaratmayı ongo ren bır devrım olgusudur " Başka bır ya zısında belırttığı gıbı, "Yazı ve Dıl Dev rımı bırbınnden ayrı duşunulemeyeceğı, ayıı alımlanamayacağı gıbı, ne Yazı Dev rımı salt bır abece, estalerın deyışıyle, elıf ba belletımı olarak gorulmelıdır, ne de Dıl Devrımı, karşıtlarının deyışıyle, fethe dılmış kehmeler lugatı ve ıbare sokturucudur Ne yazık kı, Ya/ı ve Dıl Devrımı' nın artalanını bugun bıle doğru algılamış, doğru kavrayabılmış değdız" Dundar, SAYFA 16 Yan ve Dil Devrlml Nemdia Tuğcu'nun kalemı, bızı îstan bul sokaklarında, eskı zengın, fakır ev lerınde dımal edılmış, hatta çoktan unu tulmuş âdetlerımızde, 8 10 vapurunun kohnemış salonlarında, kımsesız park lardd ruzgâr alan balkonlarda dolaştı rır Genış bır zamana yaydmayan, anlar la uğrasan hıkâveler vardır karşımızda Yazar da kocaman "zaman" kavramının ıçıne sıkışıp kalmış hayatlarımızdan ge rıye kalanların sadece hatırlanır olabıl mış sayılı anlar olduğunu anlatıyor bı ze Zaten her sey bır an değıl mı? Uzun suren bır aşk da, kısacık bır goz goze ge lış de çok zaman sonra eşıtlenmez mı? Gerıye donup baktığımızda "bır an gı bı" gelmez mı? "Kendıne Uygun Bırı" tam da boyle bır hıkâye Artdt yaşını ba şını almış bır kadının sebzelerı soyar ken kullandığı gazetede, ydlar yıllar on cesınde kalmış aşkının olum danını oku ması gıbı Bır dan, duyguları, kırgınlık ları yaşanmış ya da yaşanmamış ner şe yı gerı getırır Ama a. sonra gazeteyı uzenndekı çoplerle bırlıkte kaldırıp atar Hayat başka bır su yolu bulmuş oradan akıyordur artık Geçmışse geç mıştır Kıtaptakı en uzun hıkâye olan "Te mızlık ıse sevgısızlığı, guvensızlığı bu yuzden de elındekı en değerlı olanı yı tıren bır îhsan Fahrı Bey'ı, onun kımlı ğınde daha nıce ınsanı oyle guzel anla tır kı' Mııla yaMektup ' bı/ı kendı geç mışımı/e goturur Hangımız dk gençlık vaşlarında bır mektup yazıp onu asla gonderemeyeceğımızın karşımıza pek çok engel çıkacağının sıkıntısını yaşa mamışızdır' Ya da hangımız o ergen vaşlarında olmaz bır aşkın, bır postacı nın bır bakkal çırağının flut çalan bır askerın platonık aşlkına duşmemıştır^1 Nemdca Fuğcu ışte bunları da yazıyor Sızı ehnızden tutup, "Gel bakalım, bı Bir an gibl H alıkarnas Balıkçısı Ece dcn Ak denız'e geçışı, şursel bır ddle an latanların başında gelır "Çanak kale'den çdap bır gomıne boyu Akde nız'e açdınca ınsan artık denızın en de nız olduğu yere vardığını gorur ve anlar Burada ner şeyın akı ak, mavısı de ma vıdır Denız oylesı bır ınatla mavıdır kı mavısı adeta lacıverde kacar Uzaktan bakılınca dalga kopuğuyle mavısıyle başka denızlerdekı gıbı değddır Uzak lacıvert dalgalarında ağır ağır kıvrılan kopukler kaymak lulelerdır sankı Ay dınlık bır dunyadır bu gonul açıcıdır Gok daha buyuktur sonsuzdur Goğe aydınlık ferahıyla saliverden turku bde mavdcrde mavı olur yukseldıkçe ' (Hey KocaYurt s 26) Sozen de Mavı Uygarlık yokuluğuna Assos'tan başlar ve AKdenız'ın mavı su larına ulaşmcaya kadar kıyı boyunca ta nıştığı butun kulturlere ve onların bırı kımı olan uygarlıklara merhaba der Anadolu'nun uygarlıklar açısından zen gın olduğunu "Bulutların Altındakı Uy garlık Anadolu" adlı kıtabında sergıle yen Sozen bu kez Ege de Akdenız ara sındayelkenaçarkenkıtabını "sığınaca ğı lımanları doğa kultur ve sanatta ara yanlara" adar Çok seçkın resımlerle açddayıcı harı taların yer aldığı kıtap kımı konu ve ta nımlarda geçmışle gunumuzu sankı za manı durdurmuşçasına aynı ortak du şunce ve taım boyutunda değerlendırır Gıtaracı Stratonıkos, ıyı tahkım edılmış Assos'a denız tarafından çok dık ve uzun bır yolla çıkddığı noktasında olum huk munu dana çabuk vermek ıstıyorsan As sos'agıt"der (Strabon Coğrafya Ana dolu s 111) Denız yolu ıçın de aynı şeylerı soyle mek gerekır Assos un denızı de tehlıke lı Lımanın fenerı gozuktuğunde arka daşım 'Guvenme, kıyıya 300 metre uzaklıkta batan teknelerı bılıyorum' de mez m P " (s 68) Assos'un dentzi CUMHURİYET KİTAP SAYI 631