Katalog

de yalnız edebî yapttlar değil, siyasal yapıtlar da var . Elbette. Özcllikle 1%0'lann ikinci yarısından 1980'e uzanan dönemde Aydınhk Yayınları için çok sayıda çeviri yaptım. Marx, Engels, Lenin, Stalin ve Mao Zedung'un irili ufaklı birçok yapıtını çevirdim ya da çevrilmesine katıldım. Ama bugün "hukuk duayeni" olarak sunulan insanların, kitapların yasaklanması için bilııkı şi raporları yazdıkları bir dönemde, bıı çevirilerin büyük böliimü takma adlarfa yayımlanabildi. Halitn Spatar'la birlikte Lenin'in Devlet ve Devrim'ini çevirmiştik; onda adımız vardır. Aydınlık hareketi, Marxçıhğın temel yapıtlarını doğrıı ve eksiksiz çevirilerle Türkçeye kazandırmayı önemli bir eylem olarak görüyordu. Çok keyifli, ortaklaşa çeviri çahîjmaları yaptık o günlerde. Ayrıca, Bilim ve Sosyalizm Yayınları için, Ingiliz gazeteci J. T. Murphy'nin Stalin biyograHsini, Koral Yayınları için Stalin'in Marksizm ve Dil'ini çevirmiştim. Adımın olmadığı kitapları da sayarsak, yapmış olduğum çevirilerin sayısı herhalde elliyi bulur. Çevirdığıniz yazarlar içinde kendınizien çok hangisıneyaktn hissetttniz'' îlginçtir, ilk çevirdiğim yazara, Juan Rulfo'ya. Once Memet Fuat'ın Yeni Dergi'sine birkaç öyküsünü çevirmiştim. E Yayınlarını yöneten Cengiz Tuncer ve Aydın Emeç, Rulfo'nun öykü kitabını çevirmemi istediler. Böylece, Rulfo'nun kısa öykiileri Bize Toprak Verdiler adıyla ilk çevirim olarak yayımlandı. Yıl, 1971. Yıllar sonra, başlangıçta çevirmediğim birkaç öyküyü ekleyerek Kızgın Ova adıyla Can Yayınlan'ndan yayımladım bu kitabı. Rulfo, çok az ya/.mış olmasına karşın, modern Latin Amerika edebiyatının öncülüğünü yapmış bir yazar. Yalnızca iki yapıtı var. Biri, benim çevirdiğim Kızgın Ova; öbürü de, Tomris Uyar'ın çevirdi6i, tek romanı Pedro Paramo. Rulfo'nun kısa öykülerini çevirirken, belki tuhaf gelecek ama, sanki bizim dilimizde yazılmışlar gibi bir duygııya kapılmıştım. Çeviri sırasında, Türkçe sözcülder ve tümceler kendiliğinden geliyordu. Çok şaşırmıştım. Bu durum, yanılmıyorsam, Rulfo'nun akıllara durgunluk veren bir yalınlık ve duruluğa erişmiş olmasından kaynaklanıyordu. Meksika'nın "derin taşra"sında geçen bu hikâyelerde, hem çok düz bir gerçeklik duygusu egemendi, hem de yabansı bir olağandışılık. Daha da ilginci, Rulfo'nun bu öykü kitabı ile Pedro Paramo adlı kitabı birbirinden alabildiğine farklıdır. Pedro Paramo'nun yazarı Rulfo, Yüz Yıllık Yalnızlık'ın yazarı Garcia Marquez'in de, Artemio Cruz'un Ölümü'niin yazarı Carlos Fuentes'in de "ata"sı sayılır. Çeviride örnek aldığınız ustalar var mı? Kimi ustalardan daha önce söz ettim. Ama iki okıılun "çeviri anabilim dalı"nda okuduğumu söyleyebilirim. Birincisi, 1960'ların sonlarıyla 1970'lerin başlannda devam ettiğim Memet Fuat'ın Yeni Dergi okulu! O günlerde, Yeni Dergi'de bir öykü çeviriniz yayımlandığı zaman, koca bir kitabınız yayımlanmış gibi hissederdiniz kendinizi. Sonradan, dergiye götürdüğüm çevirileri gözden, biraz da elden geçiren Memet abinin hiç belli etmeden bana ciddi bir eğitim vermiş olduğunu anladım. ikinci okulum, Cevat Çapan! tngiliz Filolojisi'nde derslerine girdiğim günlerden başlayarak okuduğum tüm çevirileri, bu alanda benim için bir okul oldu. Tabii, bu okullardan mezun olup olmadığımı hocalarıma sormak gerekir! CUMHURİYET KİTAP SAYI 664 Portre « CELAL USTER ngiliz Erkek Lisesi, Robert Academy ve ÎÜ Edebiyat Fakültesi Ingiliz Filolojisi'nde okudu. Robert Kolej'in Izlerimiz dergisinin yazı kurulunda yer aldı. Günlük Aydınlık gazetesinin sanat savfasını yönetti. Gelişim ve Adam yayınevlerinde çalıştı. Cumhuriyet gazetesi kültür servisini, Cumhuriyet Kitap Kulübü'nün Çerçeve dergisini ve Cumhuriyet Kitap'ı yönetti. George Thomson'ın Tarihöncesi Ege adlı yapıtının çevirisiyle Yazko'nun Azra Erhat Çeviri Odülü'ne deger görüldü. E, Can, Bilim ve Sosyalizm, Cem, Payel, Koral, Afa, Remzi, Hür Yayın, P Kitaphğı, lletişim gibi yayuıevlerinden çeviri kitapları, Yeni Dergi, Türk Solu, Militan, Doğrultu, Türk Dili, Sanat Dünyamız, Aries, Younique, Artimento gibi dergilerde yazı ve çevirileri yayımlandı. Philsa'nın Metropolis kitabının, Dr. Nejat F. Eczacıbaşı Vakfı'nca yayımlanan Belgelerle Türk Eczacılığı'nın, Türkiye Iş Bankası'nca yayımlanan National Geographic Fotoğraflarıyla lstanbul'un editörlüğünü üstlendi. Yeni Yüzyıl ve Yeni Binyıl gazeteleri ile Binyıl Kitap'ta yayımladığı Yeryüzü Kitaphğı köşesini Radikal Kitap'ta sürdürüyor. 1996 dan bu yana P Sanat Kültür Antika dergisinin yayın yönetmeni. Okuyan Us Yayınları'nın Erotik Us dizisinin editörü. • 19X0 sonrastnı alırsak, uzun süre Cumhuriyet'te çaltşlınız. Snn beşaltı yıldır da P Sanat Kültür Antika dergisinin yayın yönetmentsintz. Dönüp baktığınızda ne görüyorsunuz^ 1980 öncesi hayatım, çeşitli yayınevlerine çeviri yapmayı sürdürmekle birlikte, ana çizgisiyle Aydınlık hareketi içinde geçti. Burada özellikle Marxçılığın temel yapıtlarını eksiksiz, yanhşsız çevirip yayımlamaya özen gösteren ortaklaşa bir uğraşın içinde yer aldım. Halkın Sesi dergisi ve Aydınlık gazetesinin sanat ve kültür sayfalarında görev yap tım. Ortaklaşmacı yanı ağır basan bir dönemdi bu. Bugün dönüp baktığım zaman, "Neden yaptım?" diye değil, "Nasıl daha iyisini yapardım?" diye düşündüğüm günler. 1982'de Aydın Emeç'le birlikte Cumhuriyet'e geldik. Aydın Emeç, Kültür Servisi'nin başına geçti; ben de onun çırağı oldum. Bunu içtenlikle söylüyorum, çünkii gerçek anlamda bir ustaçırak ilişkisiydi. Gazetecilik, belki bende olmayan bazı nitelikleri gerektiriyordu; ama babadan ve ailece gazeteci Aydın Emeç, bana sonuna kadar tahammül etti. 1986'da Aydın'ı yitirdiğimizde, belki çıraklıktan kalfalığa bile geçmemişken, kendimi Kültür Servisi'nin başında buldum. Gazete, insanı çok iyi ve çok hızlı eğiten bir yer. Hele Cumhuriyet'se bu gazete. Cumhuriyet, kültür gazeteciliğini nerdeyse tüm boyutlarıyla ve gereğince gerçekleştirmeye çalışmamı sağlayan bir ortamdı. Ardından, Cumhuriyet Kitan'ı başlattık, Mürşit Balabanlılar'la birlikte. Bugün baktığımda, Cumhuriyct'in kültür servisi ve kitap ekinin, kültür gazeteciliği diye nitelediğim uğraşı gerçekleştirmenin cenneti olduğunu düşünüyorum. Daha sonra bu uğraşı, Yeni Yüzyıl ve Yeni Binyıl'daki yazılarla sürdürdüm. Bir yıldan fazla bir süredir Radikal Kitap'ta "Yeryüzü Kitaphğı" sayfalarını hazırhyorum. Altı yıldır yayın yönetmenliğini üstlendiğim P Sanat Kültür Antika dergisi ise, Cumhuriyet'ten sonra farklı, ama aynı ölçüde mutlu bir ortam sağladı bana. Bana sorarsanız, ülkemizde 1990'ların ortalarından bu yana sürmekte olan zor koşullarda, düzeyinden ve niteliğinden ödün vermeyen P dergisiyle bir mucize yarattı Raffi Portakal. Bunda, kuşkusuz, Ferit Edgü ile Erkal Yavi'nin payı büyük. P dergisinde, Raffi Portakal, Ferit Edgü ve Erkal Yavi'nin yanında çırakJığımısürdürüyorum. • Rulfo'mın yalınlığı Erotik Us dizisinin kitapları: Yatağında Yalnız mısın? Eski Japon Ozanlarından Aşk ve Ozlem Şiirleri/ Türkçesi: Celal Üsten/ Okuyan Us/H0 s. Erotik Astroloji Kadınlar tçin Erkekler Hakkında/ Olivıa/Türkçesi Işılar Kür/ Okuyan Us/240 v. Kimsenin Konuşmadığı Dil/ Eugene Mirabel/'l'ürkçt'sı. Ahu Antmen/ Okuyan Us/l 36s Ezgiler Ezgisi'Neşideler NeşidesiV Olivia/Türkçesı. Samih RifatDcsenler: llhan Berk/ Okuyan Us Çifte Alev Aşk ve Erotizm/ Octavıo Paz/Türkçesi: Tomris Uyar/ Okuyan Us/. Celâl Üster'in Çevirilerinden bazıları * Kızgın Ova /Juan Rulfo * Italyan Kızı / Iris Murdoch * Kıtlık / Liam O'Flaherty * Düğiin /.Ismail Kadare * tnsanın Özü / George Thomson * Tarihöncesi Ege / George Thomson * Alçaklığın Evrensel Tarihi / J. L. Borges *YediGece/J. L. Borges *Atlas/J. L. Borges "llk ağızda akhma gelen Cevat Capan, Tomris Uyar, Tahsin Yucei, Ahmet Cemai. samih Rifat, vb glbl bir avuc usta çevlrmen dışında, bence derin bir çeviri bunaiımı yasanıyor yayın yaşamımızdadlyorcelâiüster. * Üveyanneye Ovgü / M. V. Llosa * Masalcı / M. V. Llosa * Tiziano: Su Perisi ile Çoban / John Berger * Duveen: Antikacıların Piri / N. Behrman * Yatağında Yalnız mısın? (Eski Japon Ozanlarından Aşk ve Ozlem Şiirleri) SAYFA 5