Katalog

bdım adamından, paranoyak, şızoıd, dengelerı bozulmui} bır karşı kahrama na donuşmesı alışılagelmış yolculuk te masının alt ust edılmış halıdır (Bıra/ Beckett karşı kahramanlarına on ayak olmuş oluyor boylelıkle ) Ote yandan kansı onun ıçın ne ulaşıl maya çalışılan bır ıdeal, ne voldan çıka ııtıbırgııç değıldırkesınlıkle Mary'nın yokuluklarını ılgıve değer kılan dâ bu dur Gullıver ıçın Mary, yukarıda soz et tığımız konumlardan hıçbırıne oturma yacak kadar sılık ve onemsızdır vc ma teraların sonunda bıı o kadar mıde bu landıncı bır ayrıntıya donuşur Oysa Mary ıçın Gullıver varoluşun te melını oluşturan cıddı bır semboldur, kocalık vasıflarının yanı sıra Nefes al mak kadar temeldır onun varlığı Mary'nın yaşamında Pekı Mary kocası nınkılere benzer deneyımler yaşasa na sıl bır değışıme uğrardı, nastl tuzaklaı beklerdı onu vollardd ve sonunda kota sını bulduğunda acaba o da bır değışım geçırmış oluı muydıı1 Mary, ıronık bır bıçımde aşk tanrıça sı Aphrodıte'ın adını taşıyan bır gemıde, kendısıne eşlık eden ve koruyan onlaı ca Ingılız subayın eşhğınde başlayan yol culuğuna, bebeklığınden berı yoldaşı ve oykunun de anlatıusı olan sevımlı taşbe beğı Lady Mary ıle çıkar Ama kısa su rede etrafındakı koruyucu erkek duvar vıkılacaktır, Aphrodıte bır fırtınada pa ramparça olduktan sonra Mary, taşbe beğıyle Guney Yarıkure'nın gizemlı de nızlerınde, yuz tane gozuyle kendını da ıma ızledığıne ınandığı Argos'nun pe şınde Odyseus gıbı savrulur durur Yol uıluğunun son durağına dek, yalnız ol duğunda tacı/ ve saldırılar karşısında korumasız bır kurban kımlığıne burun se ve vanında guvenılır bır erkek eşlıkçı olduğunda ranatlasa da, genellıkle gıt tıkçe artan bır dayanıklılık, bır kararlı lık gelışır bunyesınde Bu arada kadın ve erkek dunyasının en mahıem sırlarından, polıtıkaya, em peryalızm ve somıırgecılığe, femınızm ve ınsan haklarına yayılan geniş bır yel pa/ede bakış açısını ve yaşamı algılayı şını kokten değıştıren onlarca şey gelır başına, seks delısı mınık ldlıput erkek lerının gızlıden gızlıye hoşuna gıden ta uzınden, bır Hollanda somurgesınde Afrıkalı kazazede yoldaşıyla hapsedıl mesıne, kotasını bulma umıdıyle en so nunda ulaştığı adada, cılgın ve pervasız bıı bılım adamına âşık olmasına dek Her şeye rağmen bulduğu kotasını ken dı ıradesıyle kabul etmeyecek, sevgılısı nı kurtarmak 1 , 1 yaşamını rıske atacak 11 1 ve kendme yenı bır hayat kuracak o/gu venı yakalamayı başarır ıçınde Gullı veı'dan larklı olarak maceralarını haya tın kontrolunu elınde tutabılen bır kah raman olarak sona erdırır laş bebek Lady Mary, kuçuk ve onemsenmeyen varlığıyla, Mary'nın geç de olsa kabullendığı sağduyulu "oz ben"ının sesıdır Alıson Fell ezılmış, boynu bukuk kalmış kadın kahramanı nın buyıımesını ve guçlenmesını anlatır ken, yalnızca erkek egemen toplumun kadını koleleştırmesını değıl, aynı /.a manda ve hatta buyuk olçude, kendı kendını koleleştıren kadını yerıyor Eleş tırılerını yalnızca kadın erkek ıhşkılerı ne donuk değıl, aslında tum ıktıdar ılış kılerıne yoneltıyor, en basıt ıkılı ılışkıde kı ıktıdar oyunlarının en buyuk toplıım sal baskı ve çatışmalara nasıl temel ha zırladığını anlatıyor Ve tum bu yergıyı Swıft'ın gıttıkçe karamsarlaşan dıınya goruşunu hıçe saymadan, ama çok dana olumlıı bır enerıı, ınanılmaz bır gulme ce dozu, surukleyıu bır kurgu ve hıç duşmeyen bır tempoyla dıllendırıyor • Bayan Gulliver Cüceler Ulkesinde/( ev Zeynep Çıftçt/ Ayrıntı Yayınları, 2002 CUMHURİYET KİTAP SAYI 664 Düşe vazdım HASAN AKARSU de' "(s42) 1 O GenşendayamMıbk zan yazar Huseyın Atabaş'ın ya?ın dunvamızda onemlı bır yerı var Yazıları, deneme len yanında çocuk lara vonelık derle melerıyle de tanı nıyor "Duşe Yaz dun" ısevedınuşı ır kıtabı Şıırler uç bolumden oluşuyor Yol Yordam, Guz Şıırlerı, Sonra Ayrıca kıtabın sonunda Kuvvet Yurdakuı un ozanla yaptığı bır soyleşı bulunuyor Şurle dost olan Hu seyın Atabaş, yenı şıırlerıyle, sevgılerın aşkların, dostlukların ozanı olduğunu kanıtlıyor Uzun vıllar Ankara'da yaşa dığı ıçın oncelıkle o çevrenın havasını vansıtıvor Yol Yordam bolumundekı §1 ırlerı bırbırınden guzel "Anlamıştım mevsımlerın değışecegırtı senı o sabah sestnden op/uğumde1 Ktrağı vutmu!) gıbıydı sesının rengı yıne de vadılcrı gulkokuyordu tenının ateşı çaldın, aşkt tnsanlara bağışladın< Yureğınde demzlerı kıpırdadt yurdumun Dınle, sessızlık gezınıyor sokaklarda'"(s 13 14) Ozana gore sevda "tenın kuytusun da" derınleşır Sevdığını gonlunun kop rulerınden aşıracaktır Sevdığının gulu şunugoturunce, "huznunkeyfını" çika racaktır "Bende kalan guluşunu vermeye geldım, al da huznumun keyftnt çıkarayım' (sl9) Ozan, annesının olumunu unutamaz Onun olumuyle, sevgılının avrılışı acıla rını <,oğaltır "Hcp yenı bır yara açtı ıijim de ne yazık kı/ annemın zamansız olu mu" derken sevgılısıne seslenı^ınde de huzun vardır "Ara benı, bııl benı, sev dalara yaz benı karıncanın bu ı^tığı yer de ara benı 1 Akşam erken ınıyor om run eteklerıne 1 " (s 21) Ozanın annesı, bır yaz ımgesıdır anılarda, sevgılıyle kay naşan " Yuzu bır yaz ımgesıdır anılarda şımdı annemın Ne bendekı aşk bıttt ne annemın ozlemı, gune^e deg'mış gıhıydı gozlerınde uçan kuşlar, ıçımde yanık kanat se\len benımse1 (s22 23) Ozana gore yaşamak, "bır oyku ıs,te, boşluk ve uçurtma 1 / Çıçek kokulu ruz gar " U^urtmanın ıpı kopunca gokvu IM neyapsırP "Goğun ellerı koynunda " Şıırler ımge yuklu Ozan s,ırrının doru ğunda Cıuzlertn menevtşlemyor raktmda Oyle bır huzunden damıttım senı r ıçtiKi,e arttyoryurt\uzlti£um (s 33) I'enı Ay kokan bır sevgılı o/ana neler duyumsatmaz kir1 Bu nedenle "gonulden duu'/yaztyorume\kıaikları ' 1 Sevgılısıyle çotukluğuna gıtmek ıster ozan Çunku papatvalar onun çocuklu ğudur, cençlığıdır, sevgılısının sıcacık gulu^udur Ya anne yuzu nedır* Anne yuzu dedığın bır kucak papatyadır, ievgıden başka nedır ınsan dedtğtn?" (s46) Sessızlık zamanın bos,luğuna damlar, olumun avak seslerı duyıılur "Huzun ıklımı" gelmıştır "Içım dıstnı buzun, dokunsan ağlayacagım" (b 55) Aşkın olduğu verde ozlem de vardır Aşk, ozlem olduk^a deöer kazanır ' Ozlemtn yasama değdığı ycrde çocuklar \enın yuzunde kosusuyor, benım yuzumde ktrlangıç ormanlan ve o uzak denızkızları ak^amı Akşamın ozleme deffdığı yerde kuşlar senın yuzunde sevışıynr benım yuzumde kelebeklerın damı ve yoksul anları omrumuzun1" (s 58 59) Olumun vaşama değdığı yerdeyse, ceylanlar uzak dağlara kaçar Sonrası boşluktur "Sonra " bolumundekı şıırlerde, uzun tu avrılık, o/lem, olum, valnızlık ızlek lerı var Zaman ajka duruyor bendekı senle, artık olebıltrtm bır sıır var cebımde1" (s61) Oysa ozan ne çok şıır yazmıştır, ancak cebınde şıır olmadan olmeyı ıstemez Atabaş, Semıh Poroy'a sunduğu "Port re" adlı şıırınde, karıkaturu ne guzel ta nımlar Farkında mtstn sevgılı Semıh gozlertmtn altında belıren huzunlenn > Şıırın sutkardeştdır çunku karıkatur '(s64) Sevgılı gokvuzLinıı okşarken dunya "tarıfsı/" gu/elleşıı O, yaşamava tutu nan tek ger<,ektır Omrun tum koprule rı atıldıktan sonra yaşamanın ne anlamı kalır1 Yoksa yaşam bır vanılsama mıdır ? Ozan bırçok sorunun yanıtını aıar şıırlerınde Sevgılısıne ne guzel seslenır Nerede ba$ladıy\am gune sentnleydtm uzun mu/luluğu oldun kısa omrumun, rengınle unuttum çıçek adlarını Ay sentnle çıktığı ıçın mutlu olmalt, Yalmzltk sentnle utanmalı kendtnden " (s71) Çocukluğumuzun ustune yağmurla rın çıselemesı, aşklarımızın, ozlemlen mızın olması doğaldır Ozan, yaşadıkla rını yoğunlaştırarak vansıtırken çok ba şarılı "Kendı kulume gomdum yureğı mı" derken S,ınn'ı ıçın dağları delen Ferhat gıbıdır I lep ıçının denızlerıne eğılmıştır Onun da şıır yokuluğunda omıu kanamıştır Husevın Atabaş'ın şıırlerınde, ınsan sevgısını, aşklan, huzunlerı, ayrılıkları yansıtan bır derınlık var Onun duşlerın de ınsanlığın duşlerı var Yoksa şıır yol culuğunda omru kanar mıydı1 • Düşe Yazdım / / iuseyın Atabaş / Umıt Yayınctlık şaır kıtabının gırı şıne Georges Bata ılle'den şu cumleyı KI I alıntılıyor, 'her ın san kendı ıçındekı ınsanı oldurmekle meşguldur' Çoğu zaman bı rey, havatın kural larına uymasına karşın bır savaşım ıçerısındedır Ve bu savaşta aşk kalkan oluverır bırden Sorular soruları peşıne takarken, Oz toprak, Onsoz'de şu dızelerle okurunu selamlıyor, 'bılır mıyım nerden/ ve nasıl geldığımı/ kaç zaman daha/ nereve gıde ceğımı * Bu arada 'ona omur denmız' derken de ıyı ve kotu anılarla bırlıkte, yıl lar yıllara tam kırk kez gomuluyor Insanız, mı/atımız gereğı bır şeylerı ısterken kı aslında hep şeylerı ısterız kararsız tutumlar sergıleyebılıri7, ıste dığımı ıstememelıyım/ vazgeçtığımden vazgeçmemelıyım/ durduğum yerde yıı rumelı/ yuruduğum yerde durmalı yım ' Duşunelım kj karşımızda bır ovun duruyor Kuralları olan bır oyun, bıı adım ılerı ıkı adun gerı Ve oyuna bız de dahüız, nedenlerı nıçınlerı sorgulamak sızın Kaygısızca maskelerın ve golgele rın ardına sığınıyoruz ne de olsa şaırın de dedığı gıbı kolaydır 'yenı bır maskeyle uyanmak' ve bızler bu noktada bolunu yoruz, ruhumuz, bedenımız, duşuntele rımız, hayallerımız, hatıralanmız gunde lık hayatta kullandığımız eşyalar bıle hep bolunuyor Butun bu bolunme(ler) sıra sında adı 'ıstemek' olan bır eylem ger çekJeştırıyoruz Ve şaır de, 'kendımın ıs temedığı bır şey ıstedım/ ıstedığım şey zaten benım değıldı' derken dızelerın de, yukarıda belırttığım duşuneelerı per çinlıyor ve okuru ıyıce kıtaba kılıtlıyor adeta 'Ne zaman baksam gozlerıne' adlı şı ırde lanpınar'ın 'Ne ıçındeyım zama nın/ ne de busbııtun dışında' dı/elerıne, 'der kı akar zaman/ bı/ mı ıçınde degı lız zamanın/ zaman mı ıplemez bızı' ad lı dızelerı bır gonderme olarak, şıırınde çok hoş durur Hayat, bır ırmak gıbı her gun akıp gı dıyor ve ışın kotusu Dizden ınsancıl yon lenmızı alıp goturuyor Yaşantlan bu om run 'lanetn olduğu duşuncesıne de ka pılınmıyor değıl Belkı de bu esnada ıçı mızde, patlamak u/ere olan bır volkan gıbı 'bıraz daha ofke' bmktırıyoruz On ca geçen yüların ardından anlaşılmamak, hoşlandığımı/ şeylerın, hayatın bıraz da ha ustunde olmasından dolayı, yaşadık larımız, ınsanın nedense hep bır yanını 1 eksık bırakıyor 'Her gun bıraz daha anlaşılmaz olur dunya' adlı şıırınde, ıçınde bulıınduöıı yaşın, 'yaş' sozcuğu ıle sesteş bır o/ellık taşıması şııre ıkı değışık açıdan bakılma sını da sağlıvoı sankı, ama ontelıkJı ola rak takvım yaşının ılerlemış olmasını, yaşlanmadan kaynaklanan yorgunluğu ve bıtkınlığı, 'kalbın soğuma yaşı/ goz lerın acıma yaşı/ başını alma yaşı bu yaş lar/ alıp da gıtme yaşı ' şekhnde ııaue eder Ve şıırın sonunda ' gıdıyorum ve gıderken dokuluyor anlamlar' dızesıvle şıırdekı butunluğu kuvvetlendıtır Çoğumuz kım bılır belkı yalnız kaldı ğımız zaman bır şeylerden bır şeylere daır umutsuz ve mııtsuz olduğumuz za man belkı de 'kendı yuzum yabanu ba Biraz daha öfke Kırklar Kitabı MUSTAFA FIRAT Ikıncı bolumdekı "Guz Sıırlerı"nde de o/an, sevgılısınden, çocukluğundan annesınden, olumden soz eder hylulhuznu gıbı gıuyorsun koynuma tentnde yazdan kalma denız kokusu ' (s37) Ozan, sevgılısının koynunda, "bır avu<, serçe otuşu"nu duyumsar, orada saklanılmak ıster Ozlemını oper gunler boyunca Annesını anımsar yıne " Bırı annem olan ıkt nılufer açıyor sun bende, gozlerının nınde belıren eylul huznu gıbı duruyor ışığın iag'rnı golun ustun der (s35) G eçen aylarda, Hasan Oztoprak'ın Kırklar Kıtabı' Can Yayınla n'ndan yayımlandı Kıtapta yır mı uç şıır yer alıvor Bızler oyle ya da boyle bıraz bırbırımı ze benzıvoruz Şu bırıuk omurde yap tıklarımız yapmak ıstedıklerımızden ne kadar a da olsa, zaman atı dort nala ko şuyor ışte, her soylenen so/ ve yazı bıraz oncede kalıyor' Kendımıze karşı çektığı mız kıhçlar bır yana, kureselleşme dort yanımızı sarıp bızlerı rahatsız etse de, n<f dedığımız anlarcfd aşka yelken âçâr aşkla bır sarmaşık gıbı sarmaya çalışırız yaralarımızı, huzunlerımızı ve kederlerı mızı Kıtabın sonundakı 'Bır Mektup'ta ara ya yıllar, mesafler gırmış ayrı kalınmış sevgılıye ya da sevılen kışıye bır sesleniş var kı ozunde bunun bır 'oyun olduğu duşuncesı dalgalanır son sayf alar aı asın da Oyle kı oyun oynamak ıçın ne vakıt ne de sabır vardır Hayat 'doğum' ve SAYFA 17