Katalog

itap, Atatürk'ün doğumuyla başlamakta ve çocukluk yıUarından sonra gençlik yıllarını anlatmaktadır. Elbette öğrenimi ve sonra da Trablus Savaşı ile ilgili nildiklerini yazmıştır. Bu arada Jöntürk olayından da söz etmiştir. Sofya Büyükelçiliği nde de bulunmuş olan Atatürk, o yıllarda Sofya'daki başarılı çalışmaları ortaya koymuştur. Orada iken, eski bir arkadaşı Ömer Lütfi'nin dul eşi olan Bayan Corinne'den mektuplar almış ve ona da o yıllarda Latin harfleriyle mektuplar yazmıştır. Bu, o yıllarda önemli bir davranıştır; bugünkü alfabemizin o yıllardaki ilk örnekleridir. Bu mektuplar, dana sonra Corinne'in oğlu Reşat tararından bastırılnııştır (s. 29, 30, 67). Birinci Dünya Savaşı yıllarındaki durum da geniş olarak ele alınmıştır. Veliaht Prens Vahdettin ve beraberindekilerle Almanya'ya gidiş ve oradaki temaslar da geniş bir yelpazede ele alınmıştır kitapta. Aİman generaller Çanakkale Savaşı'nda Atatürk'ün başarısını övmüşlerdir. Almanya dönüşü "Mustafa Kemal, Filistin cephesine hareket eder. Durum ümitsizdir. Yorgun, kötü teçhizatlı, paçavralar içinde, sudan ve yiyecekten mahrum Türk birlikleri ayrıca dizanteriden de perişandır". Orada savaşıma katılır. Bu arada bazı konularda da dikkatli davranır. "Bazı siyasi şahsiyetlerin îngiltere'nin himayesini istediği, bazılarının Osmanlı Imparatorluğu'nun bütünlüğünü muhafaza etmek maksadıyla Amerika Birleşik Devletleri Hükümeti'nden Türkiye üzerinde bir himayeyi kabul etmesini rica ettiklerini öğrenecektir". Daha başka niyetleri de öğrenir ve üzülür. Sperco, Atatürk'ün bunlara karşı davranışları üzerinde Imtiyaz sahibi: çağ Pazarlama de durmuştur. Daha sonra, AnaCazete Dergi Kitap Basım ve dolu'ya geçiş durumuna değinmişYayınASyi temsilen tir Sperco. "Mustafa Kemal'in kalCumhuriyet Vakfı adına llhan bi endişe doludur. Kendi kendine, Selçuk Yayın Danışmani: Turhan Günay <•> Sorumlu Mü 'Sultan ı destekleyen artık îttihat dür: Fikret llkiz ocörsel Yöve Terakki Cemiyeti değil, ama Innetmen: Dilek llkorur Baski: gilizlerdir' der. Padişah VI. MehSabah Yayıncılık AŞ o Idare met, onun Istanbul'da kalmasınMerkezi: Türkocağı Cad. No: dan rahatsızdır. "Doğu vilâyetleri3941 Cağaloğlu. 34 334 Istanne Umumî Müfettiş olarak tayin etbul Tel: (212) 512 05 05 0 Rekmek sureti ile de Mustafa Kelam: Publl Media 0 K U R L A RA Selim 1leri için "edebiyatımızın en verimlıyazarı" nitelemesi bana hiç de abartılt gelmiyor, Roman, öykü, anı, inceleme, araştırma, oyun, senaryo gibi yapıtlartna, dergi yöneticiliği, kitap editörlüğü gibi görevleri de eklersek îleri'nin yaratı alanlannın genişliği karşısında şaşırıp kalırıı. Selim lleri yapıtlarıyla ve yayına hazırladığı kitaplarla artık Doğan Kitap'ta. Son rotnanı "BuYazAyrılığınîlk Yazı Olacak" ve öykülerden oluşan üçüncü kitabı "Dostlukların Son Günü" ile antoloji niteliğindeki "Türk Komanından Altın Say/alar" Doğan Kitap tarafından yayımlandı. 1949 doğumlu Selim îleri'nin ilk kitabı, öykülerini bir araya getiren "Cumartesi Yalmzhğı" idi. 1968 yılında yayımlanan bu kitaptan sonra otuz yedi kitaba daha imza koydu îleri. Şu sıralar, Kerime Nadir ve Muazzez Tabsin Berkand'ın bir dö'nem çok sattlmış, çok okunmuş, elaen ele dolaşmış aşk romanlannı Doğan Kitap adına yayıma hazırlıyor Selim îleri. Aşk romanlarımıztn ktasikleri sayılan Kerime Nadir'in "Hıçkırık" ve Muazzez Tahsin Berkand'ın "Küçük Hanımefendi"si îleri'nin editörlüğünde yayımlandı. îlk bilgilere göre de çok satmaya aday görünüyor bu kitaplar. Selim îleri ile bir söyleşi ve yazılar yer alıyor sayfalarımızda. Bol kitaplı günlerl,.. TURHAN GÜNAY Yabancı nözüvle Atatürk MUZAFFER UYGUNER Willy Sperco, Izmir'de doğmuş, orada yaşamış bir yazar 1887 yılında îzmir'de doğan, öğrenimlerini yurtdışında yapan, Birinci Dünya Savaşı'nın son günlerinde Izmir'e gelip yerleşen Willy Sperco, "Mustafa Kemal Atatürk" adını verdiği kitabında Atatürk'ün doğumundan ölümüne kadar geçen yaşamını kendi anılarıyla da katkıda bulunarak yazmıştır. Kitap, Atatürk'ün yaşamı yanında, "birçok ulusa örnek oluşturan Kurtuluş Savaşımızın ve onun kahramanlarının, Avrupalı bir gazeteciyazar gözünden yazılmış hikâyesidir". Kitabı dilimize Zeki Çelikkol çevirmiş ve gereken yerlerde dipnotları da koymuştur. Zeki Çelikkol, bir de "Sunuş" yazısı yaparak kitapla ilgili görüşlerini açıklamıştır. mal'den kurtulmaya karar verir." Bu husus kendisine anlatılır. O da arkadaşları ile temas kurar ve Ismet Paşa'yı ziyaretinde şunlan söyler: "Şimdilik burada kalacaksınız, kendinizi Erkânı Harbiye Reisi veya benzeri bir yere tayin ettirecek ve bana yardım edecek, beni buradan destekleyeceksiniz". Bilindiği gibi, 16 Mayısl919 günü Bandırma vapuru ile Istanbuf'dan ayrılır ve 19 Mayıs günü Samsun'da karaya çıkar; yanında bazı arkadaşları da vardır. Bilindiği gibi, Izmir'e Yunan askerlerinin ıkışı 15 Mayıs 1919şafak vaktidir. Kitapta, >u çıkışın öncesindeki oluşumlar geniş ölçüde açıklanmıştır. Yunan askerlerinin Izmir'de nasıl karşılandıklan da ayrıntılı olarak, gözlemlere dayalı olarak, anlatılmıştır. Atatürk'ün, Samsun'a ayak bastıktan sonraki çalışmaları, Erzurum ve Sıvas kongreleri de ele alınmıştır. Bu kongrelerin yapıldığı zamanlarda lstanbul da işgal altındadır. Atatürk, Anadolu'daki çalışmalarını bu kongreleri toplayarak yürütür ve "Işgal altındaki bir başkentte müttefiklerin esiri Sultan ve hükümeti ile bütün ilişkilerini keser. Anadolu'nun uleması ve şeyhlerine, lstanbul hükümetinin dine, halka ve millete karşı vüksek ihanetten suçlu olduğunu açıklayan bir fetva neşrettirir'. Gereken çalışmalarını da sürdürür. Izmir'in işgalinden sonra, elbette kurtuluş için gereği yapılacaktır. Böylece Kurtuluş Savaşı Daşlar. Ankara'da Büyük Millet Meclisi de toplanır. "Türkiye'ye sadece lstanbul ve Anadolu'da küçük bir toprak parçasını bırakan Sevres Antlaşması'nın maalesef imzalanmasından on gün sonra Bolşevik Rusya, Büyük Millet Meclisi Hükümeti'ni tanır." Bir yandan da Mustafa Kemal'i öldürmek üzere hareketlere girişilir. Ama her şeye karşın Anadolu'da zafer kazanılır. Kitapta, or, dumuzun Izmir'egirişi.Sperco'nungözlemleri çerçevesinde şaşaalı bir giriş olarak anlatılır ve olağan olaylara da yer verilir. Kitabın ikinci bölümü "Yeni Türkiye"ye ayrılmıştır. Mudanya Mütarekesi ile başlayan bu bölümde savaş sonrası durumlar ele alın (zmlr'inlşgall mıştır. Sperco, kendi görüşlerini sağlamlaştıran alıntılar da yaparak bu gelişimdeki durumları da ayrıntılı olarak, Atatürk'ün yaşamı çevresinde ele almıştır. Sultan'ın gidişi, Abdülmecit'in nalife olması ve sonra onun da yurtdışına gidişi üzerinde de durulmuş ve bunlann gerçekleşebilmesi için yapılan hareketler de geniş ölçüde belirtilmiştir. Bu arada, o yılların çok önemli bir olayı olan Lozan Konferansı'na da yer verilmiştir elbette. Atatürk'ün Anadolu gezileri üzerinde de durulmuştur. Bu arada yabancı bazı siyaset adamlarının olumsuz davranışları ve gereksiz sözleri söz konusu edilmiştir. Türkiye'nin başkenti Ankara olarak saptanmıştır. Buna karşı çıkanlar olmuştur elbette, ama karar verilmiştir. Kitapta, Ankara'nın zamanki görüntüsü eeniş bir görüntüyle çizilmiştir. "Mustafa Kemal'in evinin civarına serpiştirilmiş evciklerin yanında, barakalar ve inşa halindeki devlet binaları yükselmektedir". "Başkentin yabancı temsilciliklere sunabileceği, Hasan Efendi Kervansarayı'nın ilkel maneallarıyla ısınan ve kireçle beyazlatılmış odalarından ibarettir". Ama, kısazamanda birçok şeybaşarılmıştır. Ankara'da bir yandan da anayasa kabul edilmekte ve Cumhuriyet'in ilanına nasıl karar verildiği ve Meclis te nasıl kabul edildi&i de ayrıntılı olarak verilmiştir. Halifeliğin kaldırılması olayının da nasıl yapıldığı geniş olarak açıklanmıştır. Kitaptaki şu tümce de ilginçtir: "Mustafa Kemal'in tasarılarını ne denli ihtiyatla uyguladığı, onları uygulamaya koymadan önce, zamanın kamuoyunu ne kadar hesaba kattığı bilinmektedir." Gerçekten de böyle hareket etmiştir. Şapka ve kıyafet konusundaki gelişim ve oluşumlar bunu göstermektedir. Kastamonu'daki konuşmaları ve daha başka sözleri bunun örneğidir. Kitapta bu konuşmalara da yer verilmiştir. Bu arada Dersim ayaklanması üzerinde de durulmuş ve ayrıca Menemen olayına da yer verilmiştir. Latin alfabesi ve Batı müziği konuları da kitapta yer almıştır. Bu hususlarda yapılan çalışmalar ve uygulamalar, uyarmalar da geniş ölçüde belirtilmiştir. Alfabenin 29 yerine 32 harf olarak gösterilmesi hatası da görülmektedır. Devrim yasalarının kabulü ve uygulaması konuları da kitapta söz konusu edilmiştir. Soyadı Yasası, bazı unvanların kaldırılması, din adamlarının sarık ve cüppe giymeleri gibi yasalara da değinilmiştir. Atatürk'ün arkeolojiye ve sanata verdiği öneme de değinilmiştir. Hastalığı, tedavisi, ölümü, ölümden sonraki törenler, Ankara'ya taşınması ve Anıtkabir'e nakli de etraflı olarak yazılmıştır. Kitap, gerçek bir nesnellik anlayışı ve gözlemlere, yakından izlemelere dayanan bilgiler, çeşitli alıntılar ile yazılmıştır. Bunun için yazara teşekkür borçluyuz. Çeviren de çok güzel bir çeviri yapmış, bazı dipnotları ile yanlışları düzeltmiş, bılgiler eklemiştir. • Mustafa Kemal Atatürk (18811938) Yaşamöyküsü vc Olaylar/ Willy Sperco/ Çeviren: Zeki Çelikkol/ Bilgi Yayım/ Ankara 2001/ 230 s. SAYFA 3 Ankara başkent K KITAP CUMHURİYET K İ T A P SAYI 623