Katalog

11 Seyda Sözleri" üzerine İBRAHİM BAŞTUĞ apı Kredı Yayınları (YKY), Cemal Sureya'nın şıırlerının toplu basımı Sevda Sozlerı'nı Ağustos 2001 'de 16 kezbdstı Ilkbaskıyı 1995 Ekım'ınde basmış YKY Aslında Sevda Sozlen'nın seruvem 1974'te Can Yayınları'nda baş lamış, kıtap bırkaç baskı yaptıktan sonra YKY've geçmıştı (YKY baskısında Sev da Sozlen'nın, Can Yayınları'ndakı ılk baskı tarıhı 1990 olarak gosterılır kı bu yanlıştır) Can Yayınlan'ndan çıkan Sevda Sozle rı, şaırın yayımlanmış kıtaplarının aynı cıltte topfanmasıydı YKY ıse bu kıtabı 1995'te Cemal Sureya'nın "Butun Yapıt lan" kapsamında yayımlarken, Sure ya'nın kıtaplarına gırmemış tum şurlen debucıldeekledı(ğınıduyurdu) Kjtabın sonunda "Kalanlar" ustbaşlığı altında "Dergılerde Kalanlar", "Mektuplarda Kalanlar" ve "Yarım Kalanlar" olmak uzere uç kumeye aynlmıştı bu şurler Kı tabın ılk sayfasındakı bıyografı şoyle nok talanıyor "Yapı Kredı Yayınlan'nın Ce mal Sureya/Butun Lserlerı (kıtap kapa ğında 'Butun Yapıtlan' denıyor I B ) dı zısının ılk kıtabı olarak hazırladığı Sevda Sozlerı, kıtabın aynı adla çıkan oncekı baskılarında yer almayan dergılerde ve mektuplarda kalan şurlen de ıçermekte dır "(1) Buıradevekımısayfalardakıedı toryal notlar, ılk bakışta kıtabın "cıddı" bır araştırmaya dayandığı ızlenımını uyandırıyoı Ama yukarıdakı ıfade, 16 baskıya gelındığınde garıp bır bıçımde yok oluyor Bu sebepsız değıl aslında, ıd dıa çoktan geçerlığını yıtırmıştır Sevda Sozlen'nın son baskısı oncekıler den kırkaç yonuyle daha ayrılıyor Orne ğın kapakta "Butun Şurlen" ıbaresı artık yok "Butun Yapıtları/Şurler" demekle yetınılmış Ama şaırın bıyografısının yer aldığı sayfada, ıç kapakta ve arkasında "Butun $urlen" ıbaresı oncekı baskılar dakı gıbı uç kez tekrar edılmış Dıkkatlı okurun kafasında, bu toplu basımın, şa ırın butun şurlerını barındırmadığı du şuncesını uyandıracak bır durum soz ko nusu Ardından da akla şu soru gelıyor ta bu, eğer 16 baskı şaırın "Butun Şurle n"nı ıçermıyorsa, oncekı 15 baskı nasıl ıçerıyordu? Belkı pek çok okur henıız fark etmedı, 16 baskıya oncekı basımlarda yer alma yan 5 yenı şıır eklenmış Ama bu şıırle nn ılk kez 16 baskıda yer aldığına daır bırışaret yok Okurhıçbır bıçımde bılgı lendırılmıyor Oysa yıne dıkkatlı okurun anımsayacağı uzere, 15 baskıya da once kı 14 baskıda yer almamış, Seçılmış El Kıtaplan'nda unutulmuş 6 şur eklenmış tı ve ustelık bu 6 şunn ılk kez bu baskıda yer aldığı notu duşulmuştu "Bu altı şıır kıtabın ılk kez 15 baskısına eklenmıştır (Ld N ) " (2) Pekı 16 baskıya eklenen 5 şur nereden cıktP Hıkâye, 2001 Mayıs ında, Edebıyatçı lar Derneğı'nın, Cemal Sureya anısına ba sacağı kıtap ıçın benden de bır yazı ıste mesıyle başladı Bu sırada Sevda Sozle rı'nın 15 baskısı pıyasadaydı Neyazabı leceğımı duşunurken, Cemal Sureya'nın dergıcılığı aklıma geldı Dergıcılığınden soz açılınca da hep Papırus'ten başlanır ve orada kalır Oysa büındığı gıbı Cemal Sureya başka dergılerde de bulunmuş, yonetıcılık yapmıştır Bunların başta ge lenı de Ankara da yayımlanmış Olu şum'dur Bu dergının elımdekı arşıvını karıştırıp yazımı Kurmaya çalışırken ol mayacak olanla karşılaştım, Sevda Sozle rı'nde yer almayan "Kesık" adlı şıır kar şımda duruyordu Ustelık 1954'te Yenı lık dergısınde yayımlanmış bu şunn, Olu şum'da Yenısey ımzasıyla hazırlanan ko Y şede yer almış olma sı ışı daha da ılgınç kılıyordu Zıra Ye nısey şoyle dıyordu "Yıtınlmemış Za manın Ardından" başlıklı koşesınde "Bundan boyle, Oluşum un her sa yısinda dergı sayfa lannda 'bırakılmış', unutulmuş' kımı şır, oyku ve denemelerı yenıden yayımla yacağız ( ) Cemal Sureya'nın şıırını ıse aynı dergının 1955 Eylul sayısından al dık "(3) Boylece, Edebıyatçılar Derne ğı'nın Cemal Sureya "ustu kalsın"(4) ad lı kıtabına gıren "Cemal Sureya'nın tkı Kez Unutulan Şıın" başlıklı yazımla "Ke sık"ı yenıden "hatırlatma" şansını yaka lamış oldum Edebıyatçıljı üerneğı nın kıtabı baskı dayken ılgılı yazımı Papırus dergısıne ver mıştım Ama Papırus bır daha çıkmaya cağı ıçın ıznımı alarak yazıyı Aydınlık'ta basmışlardı Bırkaç gun sonra, sahaflık yapan eskı bır dostumdan aldığım telefon benı Cemal Sureya'nın dort unutulmuş şıırıyle daha karşılaştırdı Bunlan da ek leyerek yenı bır yazı yazdım ve E dergısı neverdım Yazım dergının Temmuz 2001 sayısında yayımlandı (5) YKY, Sevda Sozlen'nın 16 baskısını Ağustos200l'deyaptı Tespıtettığım5şı ır (bın kıtapta başka bır versıyonuyla var dır) bu baskıya eklenmıştı 1) "Onceleyın (1955)" (Uvercınka'nın uçuncu şıın "Onceleyın" Sevda Sozle rı'nın 16 baskısına kadar notsuz vayım landı 16 baskıda, Varan dergısınae unu tulan bıçımı E dergısındekı yazımdan ak tarılarak "Onceleyın (1955)" başlığıyla eklendı), 2) "Lskı Kadınlar", 3) "Pıyale", 4) "Golge Oyunu", 5) "Kesık" Ama yukarıda da belırttığım gıbı bu şı ırlertn Sevda Sozlen'ne ılk kez 16 baskı da eklendığıne daır hıçbır notyoktu Bu çok onemu değıl, zıra daha onemlı bır şey var E dergısınde yayımlanan yazımı noktalarken YKY'nın bır yanlıştan done ceğını umduğumu belırtmiştım ' 'Butun Şıırlerı'nın uddı bır emekle ve eksıksız yenı bır basımı zorunluluğu ortaya çıkı yor Ama unutulan ve rasuantılarla orta ya çıkan bu dort şurın eklenmesıyle de ğıl tabu Korkum ve karum o kı Cemal Su reya nın unutulmuş başka şurlen de var " Kaygılanmla yanılmamış olduğumu ıse bırkaç ay onte Ankara'ya gıttığımde uğ radığım Mıllı Kutuphane'de anladum Maalesef Cemal Sureya'nın dergılerde kalan şurlerı "Dergüerde Kalanlar" baş lığıyla Sevda Sozlerı "ne alınırken gere ken ozen gosterılmemış, bazı sozcukler yanlış yazıLnış, hatta bır şurde dıze bıle atlanmıştı Orneğın Sevda Sozlerı 'nın 16 baskısında 283 sayfadakı "Şur" başlıklı şunn 9 dızesı"Kalıverdıkmı butun utan cımızı " dıye başlıyor, alındığı dergıde ıse "Salıverdık mı butun utancımızı bıçunınde Hemen bu şunn karşı sayfa sında, 282'dekı "Olmuşluk" başlıklı şıır ıse kıtaptakının aksıne, altındakı dıpnot ta da belırtıldığı uzere alındığı dergıde 11 değıl 12 dıze Kıtaptakı son uç dıze şoyle "Doğrusu ıyı haltetmıştık/ Yaşa yanlar seven sevene dunyada,/ Bız oldu ğumuzle kalmıştık " Ahndığı dergıde ıse mıştık/ Yaşayanlar unutmuştu bızı/ Ya şayanlar seven sevene dunyada,/ Bız ol duğumuzle kalmıştık " Ola kı 17 baskıda dıkkate aluıır umı dıyle şunu da belırtmekte yarar var Bu beş şıır Cemal Sureya'nın adının bır har finı attığı unlu "Elma" (1956) şurınden onceye aıttır Bu yuzden ben E dergısın dekı yazımda bu ayrıntıya da dıkkat çek mıştım (Doğrusu da buydu Zıra şurle Dört unutuhnuş şlir rın ılk yayımlandıklan dergılerde şaır un zasını Cemal Sureyya dıye atmıştı) Tes pıt ettığım şurler L dergısınden YKY'nın 16 baskısına aktanlırken kunye bılgılerı de olduğu gıbı alınmış Kıtapta 1956'dan once yayımlanmış butun şurlere bu not duşulmemışken, 16 baskıda belıren 5 şı ıre duşulmuş olması bır çelışkı yaratıyor'' Doğrusu, butun şurlere, ılk yayımlandık lan yerlerdekı ımzaların duşulmesı olsa gerek Bılındığı gıbı Cemal Sureya bazı dergılerde Sureva'yı çıit 'v" ıle yazmanın dışuıda soyadı' Seber"ı de kullandı Or neğın Sevda Sozlerı'nın 16 baskısında 279 saytadakı"HaftaSekız" ve280 say fadakı "Dı Gel" başlıklı şurler Mulkıye Ilım Fıkır Sanat Dergısı'nde Cemal Su reyya Seber ımzasıyla yayımlanmıştır Kuşkusuzheran, artık aramızdaolma yan şaırlere aıt bır ıkı şur, uzak kentler den bırınde zıyaret ettığı bır dostunda gıydığı puamanın cebınden ya da yolcu îulcta kullandığı eskı ceketlerınden bırı nın ucra ceplerındekı dış fırçasının sanl dığı kâğıttan çıkabılır1 Bu her zaman mumkun' Ama Cemal Sureya'ya yapılan taınbırhaksızlık1 Değıl mPÎlkeldenba kılması gereken derguere de bakılmadıy sa, Dergılerde Kalanlar" başlığı ne an lam taşıyor* Lutfen bıraz "ozen", bıraz' dıkkat" '• (1) C emal Sureya, Sevda Sozlerı, YKY (10 Baskı), Utanbul, Ekım 7999 (2) Cemal Sureya, Sevda Sozlerı, YKY (16 Baskı), tstanbul, Ağustos 2001 (1) (Sarp) Yenısey,' Yıtınlmemı\ Zamanın Ardından", Oluşum, Sayı Eskı dızıyle 73, yenı dızıyle 31, s 15, Ankara 1980 (Meraklısı ıçın belırteyım, ' Kesık"ı Olu şum'da Yenısey musteanyla ıkıncı kezyayımlayan ıse YKYyonetıalennden Ents Batur'dur) (4) Cemal Sureya "ustu kalsın , Yayına Hazırlayan Gokhan Cengızhan, Edebıyatçılar Derneğı, Ankara, Hazıran 2001 (5) ibrahım BaştujL "CemalSureya'nın unutulan Dort Ştırı, E, Sayı 28, Istanbul, \emmuz2001 Aynca Tuz Gunlerı'nde yuıeleme dıze len de vardır "Ymeleme dızelerı, uzun şı ırlenn omurgasıdır Uzun şur yolundaso luklama yerıdır " "Bır şeyı ılk defa sever gıbı", "bızeyapılanlangordum, hepsını , "buyu suruvor" gıbı dızeler bu tur dıze lerdendır Dort bolumden oluşan kıtapta nerdev se okura bır yerden başka bır yere surulc lemeyecek uıze yok gibidır Kısacası m sanın ıçını yakan, acıtan şıırlerdır lıız Gunlerı Hayat kımı kez uşutsede bızlerı yağ murun değdığı verde aşk çıçek açar, su lar kalbımıze Kopurur ayafomı vurduğum yerdefışkıran hayat eskıbırşıırden sıynltpanlamınıyenılı yor çolde hayat suruyor su bıldtgt gıbı" (buyu suruyor s 53) Şaır çağının tanıdığıdjr ve karşı duruş tur şur Bıreysellığın on plana çuctığı gu numuzde aydın olmak da zordur Âydm olmak pek çok şeyı goğuslemeyı gerektı nr Ama yazılan ne olursa olsun ıster top lumcu anlayışla yazılmış şıır olsun, slo gancı soyleme duşmeden yazılmalıdır soylenmek ıstenen Orhan Alkaya, duru bır Turkçeyle lınk, toplumcu şurlerde ya zılabıleceğını gostermıştır "Sevışmek o çok tannyla" adlı şun buna en ıyı omek tır 'butun zamanların lannları bırleşın ınsan aklıyla yok edıyor yetmedığı her şeyı len teranıl kalmadı bırkaç vızem saklandı ne varsa ve çozuldukçe daha gızlı şımdt eğre/ı olan kakı, kureselhaylt yuvarlak şımdı eğretı olan hakı, kuresel haylı yu varlak ıtltk ıçın çtktlan yolda yenı stmflar be arzu, çocuklugun hep kanayan dızlert kımse babasım unutmaz evet herket ustasına ve dut agactna yaban şımdı" (sevışmek o çok tannyla s 62) Bır şur, "Umutlu sozler yazmak ıster dım ınsan ıçın" dıye başlıyorsa o şur oku nur Ve autır o şur ınsanın ıçını Çunku bıraz da bızlerın kırlettığı dunyada ner deyse guzel denebılecek pek bır şey de kalmamıştır ' umutlu sozler yazmak ısterdtm tnsan ıçın onlart sevdım, onlarla yaşadım olebılırdım Turkçeydı, ses uymuyordu, bılmem m çın bır kez daha gelsem dunyaya kı gelebılmm" (ınnuces 80) Tuz Gunlerı'nı okurken," Yalnız bır fo toğrafta yanmış tek hatıra yoktur", "Ha tırayı elleyen bır anne kadar yorgun ve uzaktayım", "ve ben boyle bır yerden bır yere / bır kez daha çocukluğumsuz gı dıyorum", "soz dırı soylenır, ancak yaşar ken olebılır ınsan", "yuzunuz, gun ışığı na kuskun bır serçe yavrusu kadar kım sesızdır", "ınsan kemale doğru, âşık olur kendı aşkına değıl, dığennuı âşık olma halıne değıl, yalnızca âşık olur", "gul yan lış kokarsa, tuz yakaya takıbr", "kımse ba basını unutmaz, evet / herkes ustasına ve dut ağacına yaban şundı", "her çocuk ev lenmek ıster", "unutmak anuı yarısı, bu yuyorum / bır gun opmuştum çocuk an nemı", gıbı dızelerse en sevdığım dızeler oldu Tuz Gunlerı aşk ve acı dolu bır yuru yuştur Alkaya'yı okumaksa zorlu, zevklı bır uğraş Her kıtabı sonrakılerı merak et tırıyor • Tuz Gunleri / Orhan Alkaya/Gendaş Kultur/ 95 s SAYFA 17 Aydın olmak S yıtırılmış bır arkadaş olum çoktan Tbz Günleri BETUL TARIMAN B son dort dıze şoyle "Doğrusu ıyıhaltet ır kıtabı neler okutur> Dıyelım kı bu şur kıtabı olsun Sesı, rengı, hayatla buluşmuşluğu oku tur Şıırın nayatla bağları kopuksa ne yaparsanız yapın şı ırı okutamazsınız Oyle kı şur ıçınde uçurtmalan barındırmalı, koprulen, bahçelen, ınsana aıt en varsa şunn ıçınde yer almalıdır Ya da ıçten olmalıdır Konuş ma dılıyle ama yazılan şur ozelkklerı gos termelı, okuyanın ıçını ısıtmalı, onun elın den tutmalıdır Ebnden tutup okuyanla ra, büınmedık çollere goturmelı, muca delenuı tam ortasında olmalıdır Soz ka labalığı yapmamalı, az cumle çok şey an latmalıdır Anlamsızlık batağuıa sapta mamalı, cambazlık yapayım oerken son su/ nehruıde şunn boğulmamalıdır Bır kıtabı neler okutur? Dıyeüm kı bu şur kıtabı olsun Zamana yenı bır şeyler katıyorsa okutur Şur yenıyse, şur bahçe sme yenı bır şeyler katıyorsa okutur Iyı bır kılavuzdur da şıır, yol da gostenr Her şeyın kolay tuketudığı hayatta şur çabuk tuketılmıyorsa kenduıı okutur Tuz Gunlerı, tum bunlan ıçındebaruı dıran, goruntu oğeleruıden yararlanılmış hayatla barışık bır kıtaptır "Yeşım goz '•" lu 'serçe yavrusu", 'yığılmış potınler" 'sokak kedısı", "dutağacı gıbı sozcuklen ıse gonıntu oğelerıne ornek olarak vere bdırız CUMHURİYET KİTAP SAYI 623