Katalog

Herkesin vararlanması için HASAN AKARSU mre Kongaı, Aydınlanma Devrımı yazarlarımızdan Çalışmalarıyla yakın tarıhımı/e IŞIK tuttuğu bılı nıyor Ki7İarıma Mektuplar ycnı yapıtı olun yırrnı ıkı ıtıcktubu kapsıyor I ler mektup ııhık açıcı nttelıkte Kongar, bu ke7 bır baba olarak kızlarına kai!}i olan sorumluluğıınu yansıtıyor Kongar'ın kı/ları Ebıu ılc Llıl univer sıteyı bıtırınce ABD'den doktora bursıı alıyorlar Onlann başarılarıyla ovunme mek elde değıl Aneak evden ayrıhldarı da huzıın verıcı Onlennde belırsızlıkler var ABD'ye uyuın sağlama guçluğu oraya yerleşme kaygıları duşundurucu Kongar, onların oğretım uyesı olup bıl gılerını ulkelcrıne taşımalarını istıyor O, 12 Eylul'den sonra askerı yonetınu pro testo etmek ıçin Hacettepe Unıversıtc sı'nden ıstıfa edıyor sıkıntılı gunler ya şıyor tnsanın ulkesıne hızmet etmesının de zorlııkları oldıığunu bılıyor "I ekclı sıyaset ve medya yapısı ıle kırlenıniş top lumu" duzeltmek gerektığıne ınanıyor Once Ebru, bır yıl sonra da Llıf gıdı yoı ABD'ye Kongar, her genç kmn ken dı başına bır evren olduğunu, zamanın sonsuzluğunu bılıyor Teknolojının gelı şımıyle ılgılı sorunlar, ınsanın sonsuzlu ğu aşma yeteneğınden kaynaklanıyor "Evrenın gi7i ınsandır " yargısı vurgulanıyor Uçuncu mektubunda, O7gurluk tartı şılıyor Ikız kızlar, aıleden ayrı oldukla rı ıçın ozgurluklerın fızıksel koşulları kendı ıradelerıne bağlı olarak gerçekle şecektır Cınsellık de yemek ıçmek gıbı doğaldır Kongar, bu mektubunda tarım kulturunun ve tektanrılı dınlenn erkeğı egemen kıldığını anımsatıyor Kadının ozgurluğunun kısıtlandığı bılınıyor Cın sef ozgurluğe eşıtlık ılkesınrfen yaklaşılması gerekıyor "Bıreyseldtegurluklerı mız, toplumsal değer ve kuralİarla sınır h ve kısıdıdır " (s 37) E anlatarak onlann ders almalarını sağla mak olduğunu belırtıyor Aşınlıklann dengelenmesını savunuyor Yaşam, za mana bağlı Bu nedenle de ıyı değerlen dırılmelıdır goruşune bi7İer de katılıyo ruz Gazete yazılarından tanıdığımız Kon gar aynı rahatlıkla on uçuncu mektu bıında aılede ve ulkede demokrası uze rıne dıı^ııncclcrını aktarıyoı Demokra sının eğıtımle korunacağını vurguluyor Demokrası kendısının yok edılmesıne ı/ın vcrcmez Demokratık hak ve ozgur lııkler demokrasıden vazgeçılmesı ıçin kullanılama? " (s 153) Kongar, dığer mektuplarında da sıra sıyla şu goruşlere yer verıyor Yaşamda one çikan duygu sevgıdır karşıtı ıse ap tallıktır Sevgı akılla bırle^mezse aptal lığa donuşur Sağlık onemlıdır ve akıllı ınsan sağlığına dıkkateder Bır yazar, sanatçı, bilım adamı doruğa ulaşmak ıcın çahsmaz Çalışmaktan zevk alır ve anlamadan doruğa ulaşır Aşkın tadı da ona ıdaşmak ıçın gostenlen ozvendır Insan ılışkılerınde basarı, damşmakla ve dın lemekle gerçelueşır Oğretırken de oğ renme eylemı ıçınde olmak gerekır Kongar, ıyı bır eğmmcı Şurın ve aşkın guzellığını anlatıyor Oğrcnulerıne sı nav oncesındc şıır okuyor Yaşamak bı] gıyle, sevgıyle ve sanat gu7ellıklerıyle bt 7endığınde guzeldır Doğa sevgısını yan bitıyor mektuplarında Içımızde yaşattı ğımız çocukla butunleşmeyı onerıyor "Kelebek gıbı zanf çocuklarım" dıye seslenıyorki7İarına " Kelebek ınsan ya da kelebek ılışkı, karsilık beklemez ama kabalığa arkınlığe kendı koyduğu ko ^ullardan Farklı ko^ullarda yaşamaya da dayanamaz " (s 231) Karsılık bekle meden vermek, sevmek, kelebek gıbı bır ınsan ışıdır "Sevgı oğretılemez, verılır Sevgı her zaman akılcı değıldır Guven, akılcı bır hıstır " dıyor yazar, yırmı bırıncı mek tubunda (s 242) Yırmı ıkıncı mektup, son mektup Kongar, bu mektuplarda neler yapmaya çalıştığını şoyle açıkhyor "Sıze duyduğum sevgıyı ve ozlemı yanı sıze karşı olan duygularımı anlatmak ıstedım Gcçmis,t ılışkın bıı değcrlendır me yapmak sızlerı yetıştırırken f ırkında olmacıığım hatalarımı ve ekhikleı ımı sor gıılamak ıstedım Yaşadığım çok renklı nayattan çikardığım kışısel deneyımle rımden onemlı gorduklerımı sızınle pay laşmak iMedım " (s 250) Emre Kongar, son ıkı yılda ki7İarına yazdığı mektuplarda aydın bır ınsan, aydın bır baba sorumluluğunu yansıtıyor I ler babanın, her annenın, her çocuğun yararlanacağı duygular, tluşunceleı vc deneyımler var meKtuplarda • lımeler de benım ıçın kendımı ıfadeetmek tc bırer araç" der Bıırada eğer "Oz Turk çe sozcuklen yeğlcrım" dıye yazsaydı, Öz Turkçeye gontıl verenler kıvanç duyarlar dı Bır dığer mektubunda, duygu ve duşun celerının butununden oluşan ıç dunyamı zın yanı ruh guzellığımızın fızıksel gorü numden daha onemlı olduğunu belırtır Kızlarına, aslında tum genç kızlara, sempa tık olmayı, ınsanlara, yaşama gulumsemeyı fakat yuzlerıne her gulene de kanmamayı oğutler Mektuplann hepsı 22 adettır Bunlarda yukarıda açıklananlardan başka, toplum sal kırlılıkten, ruşvet, volsuzluk ve hırsızlı ğa bulaşmanın kotuluklerındcn, doğada ve toplumda salt eşıtlık olmamasından, yasa lardakı eşıtlığın de uygulanamamasından yakınır Kızlannı, elbette tum gençlerı, sıradan ınsan olmamaya, muzık, resım, yazın gıbı guzel sanatlara ya da bılıme veya el ve kafa becensıne bağlı bır sanata yonelmeye çağı nr Aşınlıklardan kaçınmayı oğutlerken ken dı hatalanndan omekler venr, gunde ıkı sa at ııykuyla yetınebılmek, salt çıkolata yıye rek beslenmeyı denemek gıbı Özelkonulara gırdığınde, annesının, ba basının ve ozellıkle Manısa Dağtılık Kulu bıı uyesı ve ITU Mımarlık Fakultesı son sı nıf oğrencısı olan ağabeyının Aladağlar'ın Kazık Tepesı'ne tırmanırken duşerek olme sını, tum sporcu gençlere ders olması bakı mından da bu olaydakı hatalaunı sııalar Demokrasıyı ırdclerken "Demokratık hak ve ozgurlukler, demokrasıden vazgeçıl mek ıçın Kiıllamlamaz' sonucıına varır Karşılıksız sevgının aptallık olmadığı bu nun en gıi7e! orneğının anne babanın ço cuklarına dtıyduğu sevgı oldıığunu soyler Dmleyen ınsanın çok konıışana oranla daha fazla dost kazanma olanağı oldıığunu belırtır Yahya Kemal Beyatlı'nın şıınyle aşkın gu zellıklerını anlatırken sanatın da betımle mesını vapar Sanat ıse, guzellıklerın dışavurulduğu sanatçının, estetık kaygılarla urettığı yapı tını, tum toplumla paylaştığı bıretkınlıktır (s 205) Yapıtının sonlarına doğru Ebru'yu ve Elıf ı kelebek gıbı olmakla nıtderken, on ları doğanın tum gu7ellıklerını ve ıncelıkle rını kendınde toplamış ama karşısındakınt hıç yuk getırmeyen ınsanlar olarak gorıır YavruTarından ayrılan her anntnın baba nın yureğının koşesmde bır ateş pır pır ya nar Hepsı bır şeyler soylemek ıster Kımı "Ah yanıyorum 1 ' der, kımıyse 'Offf'" çe kerek goğsunu boşaltır ama gozlerı dolar Sayın Prof Dr Emre Kongar, bu duygu dolu yapıtında engın bılgı bırıkımı ve yet kın kidemıyle, mılyonlarca annenın baba nın konusan dıb, sızlayan yureğı olmuştur Kendını kutlar, "Kızlarıma Mektuplar"ı tum okurlara, ozellıkle umudumuz gençle re onerırım • CUMHURİYET KİTAP SAYI 59C Hem de belaesel bunlar YILMAZ ÇONGAH EnbüyükHkeUik Yazar, dorduncu mektubunda, yaşa mın tumunun gokkuşağı gıbı olduğunu belırtırken aılenın yaş,amında luzlarının gokkuşağı etkısı yarattığını vurguluyor Bır sonrakı tnektupta.Tkıskançlığın en buyuk ılkellık oldıığunu anlatıyor Kıs kançlığa dayalı s,ıddeün altında sevgının ve aşkın olmadığı gerçek değıl mı) Er keğın egemen olduğıı teodal kulturdur şıddetı getıren îlkel kıskançlık da kolay kolay aşılmaz Insanı guzel yapan etkenlerden fi7ik ve ruh guzellıklennı ırdelıyor, bu konu da kızlaıını duşunmeye yoneltmek ıstı yor Kongar Yedıncı mektubunda sevgı ve aşktan soz edıyor 'Sevgı hıç kuşku suz, duyguların en gıi7elı, aşk, ıse en yu cesıdır' dıyor (s 73) Kadınların ozgur luklerını ka/anmaları, kent kulturunun egemenlığıyle gerçckleşır, goruşunu yan sıtıyor Yazar sekızınu mektubunda gerçek dostluğıın kolay yaşanan bır olay olmadığını anlatıyor kızlarına Dığer mektubunda ' sıradan ınsan olmama nın" onemını belırtıyor "Sıze uzaktan baktıkça, ne denlı kışılıklı olduğunu/u ne kadar ozgun bır kısılık yapisi gelıştır dığınm goruyor ve sızlerle ovunuyorum Sanıvorum bugunku gençlenn en bu yuk korkularından bırı sıradan ınsan ol mak " (s 95) Her şeyın para olmadığı nı, toplumsal kırlılığın arttığını, okuyan ların sıradışı olduğunu vurguluyor Onuncu mektubunda, aılede aşırılıkla ra eğılım oldıığunu anımsatırken kızla rını uyarıyor "Zekı ınsan, başkalarının deneyımlerınden yararlanabıfen ınsan dır" dıvor (s 116) ü n bırıncı mektup ta, mektup yazma amacının oğut ver mekten ÇOK, yaptığı aşırıhkları kızlarına SAYFA 6 M ektup, heıhangı bır şeyı haber ver mek, sormak, ıstemek veya bır ko nııyıı anlatmak, açıklamak ıçın ço ğunlukla posta yoluyla gondenlen yazılı kâ ğıttır Bazı mektuplar yazıldıkları devrın polıtık, ekonomık, toplumsal koşullarını ıletır, bclgesel nıtelığı taşırlar Bazılarının yazınsal aeğerlen vardır "Dante nın Mektııplan" Italyanca'nın olağanustu t/gısını yansıtır ve 'tlahı Ko mcdya"nın tahaıımınıolu^turur Kafka'nın V.ızdiğı Mılena ya Mektuplar" ıse, sevgı lısı Mılena |esenska Pollakova'ya olan a^ lunı ve duşlennı anlatır Ulkemız ya?ınındakı mcktuplara ornek ler arasında Hmılî'nın doku? akça olan ma aşını alamanıası nedenıyle ya/aığı Şıka yetname"sı, Namık Kemal den derlenen Namık Kemal'ın Hususı Mektuplan Zı ya Gokalp'ın "Lımnı ve Malta Mektupla n", Mu/atfer Uyguner ın hazırladığı MŞfc. (Mcnıduh Şevket Lsendal) ın Kizıma Mektuplar"ı, Cahıt Sıtkı Tarancı'nın Zı ya ya Mektuplar"ı (Zıya Osman Saba'ya) Nâzım l Iıkmet'ın Kemal Tahır'e, cşı Pıra ye'ye, uvey oğlıı Memet I uat a, en yakın ar kadaşı Va Nu (Vâlâ Nııreddın)'e yazdığı mektuplar vt daha bırçoklan gos>terılebılır Bıı arada Faık Baysal'ın "Tota adlı tumuy le mektuplardan oluşan, ııstalıkla yazılmış, bır oykubunu de anmadan geçemeyeceğım Bugunlerde kıtabevı vıtrınlerını, ratlan nı sıısleyen aynı turden bır yapıt da ulke mızın toplumsal yapısını değışım kuramla rını yetkınlıkle ınceleyen Prof Dr Emre Kongar'ın "Kızlarıma Mektuplar"ıdır Bır yıl once Ebru gıder, arkadan Elıf Bu ıkızler halen eğıtım nedenıyle Amerıka'da olup, babalarının canı, cığen, ruhu, her şc yıdırler Emre Kongar, kızlarına ılk mektubun da, her baba gıbı tasalıdır Trafık kazalan, umulmadık saynlıklar yazanmızı tedırgın Yazmımafaı mektup eder Tam bunlara alışmak uzereyken kız larının bır daha ulkeye donmeme olasılıgı lyıce ruhunu sıkar Kendı yaşamından or nekler vererek "Bu lekelı sıyaset ve medya yapısı ıle kırlenmış toplumu çok daha temız çızgılere taşıyacağınıza guvenıyorum" (s 16) tumcesıyle, ustu bıraz kapalı da olsa, kızlarını gorev sonrasında ulkeye çağınr Mektuplar ılcrledıkçe yureğı ozlemle do lu baba felsefeye dalar "Kanımca, bıreyuı zamanın ve mekânın sonsıi7İuğundakı yal nızlığını en ıyı, genç kızlarımız algılar (s 20) dıytrtk onların erkeklerden ve yetış kınlerden daha duyarlı olduklarını savunuı Saym Kongar bır toplumbılımcı olarak ulkemude erkek egemen kulturıın yayaın olmasından vakınıp Lbrıı ve Hıf ı, cınsler arasında uyulması gtreken e^ıtlık ve adalet konusunda her fırsatta uyarır, " Kadının bır mal olmadığını yıneler, 'Adc ıçınde %ıdde le, kadınların çocukların dovulmesıne ne dcnlı kar^ı olduğunu" bırçok kez vurgular C esur Yurek (Brave Heart) fılmını ornek gostererek "Eğer bekâret, bır toplumda ge çerlı ve onemfiyse her tkı cıns ıçtn de aynı derccedegeçerlıveonemlıolmalı der Yal ni7 kendı kızlarına değıl, ulkemızın tum genç kızlarına seslenerek "Çağdaş ve ba^a rılı bır aıle ılıskısının ancak tşjer arasında eşıtlık ve karşuıklı saygıyla gelışeccğını" an latır Bır mektubunu tumuylc gokkuşağına ayırır Doğanın, gokyuzundekı bu ycdı renklı olağanııstu goruntusunun bırçok dıl dekı (Arapça, lngılızce, Fransızca, rarsça) karsılıklannı bulur, kokenbılımsel (etımo lojık) ıncelemelennı yapar Sonuçta, gokku şağının guzellığını, renk cumbuşunu, goz kama^tıran ışıltısını, e^ının, aılesının, ço cuklarının ozellıkJe ıkız luzlarının varlıkla rıyla, mutluluklanvla ozde^leştırır Bu arada "Ben aılımızın tum olanakları nı, yanı kokenı ne olursa olsun tum sozcuk lerı bırlıkte kullanmayı sevıyorum Oz Turkçe sozcukler de, Osmardıca ke DMtysnktSM MnobnaMan