Katalog

H A Z I R A N 2 0 0 1 • Fethi Naci, Eleştiri Günlüğtfnde bu hafta, Sait Faik'in röportajlarını konu ediyor i wfaJa ü M. Buyrukçu, H. Öztürk'ün 'MorTecavüz'ünü değerlendiriyor Ssayfadu ü Şerafettin Kaya, Altay öktem'le son romanını konuştu y sayfa<k Ü M. Akkaya, A. Timuçin'in 'Düşünce Tarihi'ni değeriendirdi KITAP '• • Cumhuriyet l E K 'Kızlarıma Mektuplar'la aktarılan bir yaşam deneyimi ve Emre Kongar "Kızlanma Mektuplar"la "Hoca Efendinin Sandukası"nda olduğu gibi geniş bir okur kitlesine ulaştı. Yaşamından süzdüğü deneyimlerini "Kızlarına yazdığı mektuplar aracılığı ile gençlere, annebabalara ve öğretmenlere aktaran Emre Kongar ile kitabı üzerine konuştuk. Kitapla ıigili değerlendirme yazıları ise devam eden sayfalarımızda okurlarını bekliyor. FERİDUN ANDAÇ Emre Kongar r (( "V j r asamdan Satırbaşlan" alt baslığıyla ya Y yımladığtntz 'mektuplar'ın hem özel bir "" JL anlamı var, hem de edebi. öteki anlamlartnt da gözardı etmiyorum elbelte. Bunlar üzerinde de duracağtz. Önce bu kitabı yazma, mektuplartn olusturulmas ı serüvcninden söz etmenizi istiyorum. Kızlarım birbiri ardından evden uçup, eğitim için Amerika'ya gidince, birdenbire onların artık bizden koptuklarını duyumsadım. Bu nedenle de evime döniip, "Bir baba olarak neleri yaptıın, neleri yapanıadım" hesaplaşmasına girdim. Tabii bir toplumbilim öğrencisi olduğum için, bu hesaplaşma kaçınılmaz olarak "erkek ve yaşlı egemen feodal toplum"la bir hesaplaşma getirdi beraberinde. Yani bu lcitap aslında iki ayrı eksendeki iki ayrı hesaplaşmayı yansıtıyor: Biri kendi kendimle hesaplaşmam, öteki de feodal toplumla hesaplaşmam. Her bir mektup, bir başkasınt tetikledi. Sonunda zorla da olsa kendime hâkim oldum ve 22 mektupta kesebildim bu hesaplaşma olayını. tkizleriniz Ebru ile Elif'in yurtdışında okumalart, aramzdaki aynltğt/uzaklığt yaktn kılan biryolu size seçtiriyor adeta: Mektup. Bir tür ortak bir dil bulmanın ötesinde, söyleşmek. Deyıminizle; "...kendi iç hesaplaşmam ı ve sonbetimi sizlerle paylaşmaya, yani duygu ve düşüncelerimi mektuplara dökmeye karar verdım." Sonrası geliyor, 22 mektup. Her biri ayrı kavramları, duygu düşünceleriöne çıkaran; btrtüryaşama bılgisi v«nan mektuplaria önemlı mesajlar da iletiyorsunuz. Biraz bunlar üzerinde duralım istiyorum. Aslında ilk mektubu yazarken kafamda bir genel plan yoktu. Dediğim gibi her mektup bir başka mektubu tetikledi. Tabii her baba biraz da çocukları için hem bir model hem de bir hocadır. Benim de hoca kimliğimi düşünürseniz, babalık rolüm ile hocalık rolüm, bu mektuplarda birbirine çok denk düştü, ama mektuplarda "fetva veren" "öğüt veren" birhocadan çok, özeleştiri yapan bir baba lcimliöim ağır bastı. Çünkü amacım kızlarıma Ö2üt vermek, bir "nasihatname" yazmak değil, kendimle hesaplaşmaktı. Yaratıa, yarara, üğretici yanımzt öne çıkaran mekCUMHURİYET KİTAPS/W/ 5 9 0 tuplarda denemeci edanız/üslubunuz ön planda. Anlatan/aktaran/dilc getiren konumdaki 'baba' ımgesımn gıderek 'btlge söyıefici'ye dönüştüğünü gözlüyoruz. Sizin buradakisöylemlerinizt daha da genelleyid kılan bir bakışa erdiren bu, kanımca. Bu baktş açtsının yerindeliği (doğruluğu da demeliyim buna), kitabınızın geniş bir okur kesimince kabulgörmesini aağladt. Bu yanın tasarlanışı, yaztlma süresindekıkaygılanmz nasıl/neler oldu? Sanıyorum en büyük güçlüğü, toplumun tabu kavramlar olarak gördüğü "baba otoritesi", "cinsellik", "ailede demokrasi" gibi kontıların eksenindeki hesaplaşmalarımda yaşadım: Çünkü hem bu konularda çağdaş, doğru ve gerçekçi kavramları savunacaksınız ve çocuklarınıza gelecek icin doöru ve geçerli ilkeleri dife getireceksiniz, hem ue toplumun sizi ve onları afaroz etmesine yol açmayacak bir dengede tutacaksınız görüşlerinizi. Yaşama btlgisinden söz eden, deneyimlerinizin/tanıklıklarıntzın imbipnden gecen nice 'seyi' mektuplarla 'gençınsan'lara ıletırken/aktarırken öğreticı yanınız ön planda. Sizin moralist yanınızı da serimleyen bir ıçerikte her bir 'anlatı' Evet, bunlart birer anlatı olarak da ele aldığımızda; her birinin birçok işlevsel yani öne çtktyor. Bunu bir 'baba', 'ög"reten' biri edasıyîa da yapmıyorsunuz. Peki, asal kaygıntz neydi? Galiba kitabın asıl başansı, "tepeden bakmayan" "yazarın kendini eleştirdiği bir biçemle" kaleme alınmış olması. Daha doğrusu, içten yani samimi olması. Çünkü gerçekten de Den bu Kİtabı "ukalalık etmek", "gençlere yol göstermek" gibi "ulvi" ve "moralist" amaçlarla yazmadım. Sadece "kişiler arası eşitlik", "bireyin özgürlüğü", "gençlerin özellikle de genç kızların özerkligi", "çağdaşlık" ,"demokrasi", "sevgi", "aşk" gibi çok önem veruiöim ve tüm yaşamımda da uygulamaya çalıştığım ilkeler, mektupların hem ana temaları hem de mektuplarda anlatılan çeşitli olayların "arka planlan" olarak kitaba egemen oldu. Sizin tasıma/zenginleştirme bilincinin kapılarınt sonsuzlu&a açmanıztn birer örneğide her biri. Bir tür, kendınize doğru da bir yolculuk. Tantma, tantmlama süreçlerini de aktaran/anlatan. Insanı ve toplumu bu optık bakışla trdeleyen, anlayan/anlamlandıran biri. Burada da bilim insanı kimliğinizleaydınlanmact/hümanist bakışınız öne çtkıyor gene Deyim yerindeyse, bir tür 'asılama ..Buradaki söylemlerinizi açaltm istiyorum. Devamı 4. un/aıla.