Katalog

Kapak konusunun devamı., •" gi verebilir misinız bıraz? Bu projeve Körfez Savaşı sırasında, Bağdat toz duman edildiği ve hepimize çok az "yan" zarar olduğu anlatıldığı zaman giriştim. Bu savaşta Britanya televizyonunda Araplann kültürsüz bir halk olduğunu söyleyen bir yorumcuya rastlamıştım. Bundan büyük bir öfke duydum ve kendime, "Niçin dünyanın büyük dinlerinden, iiç büyük dininden birisi, yani lslamiyet kendisini modernleştiremedi" diye sormaya başladım. Kuşkusuz bu sorunun yanıtı, diğer dinler Avrupa'da modernleşirken lslamiyet'in Avrupa'da askeri bakımdan yenilgiye uğraması ve bu yaşlı kıtada izlerinin yok edilmesıyle ilgili. Ortaçağ Ispanyasi'nda Yahudilere vc Müslümanlara yönelik olarak uygulanan etnik temizlik îslamiyet'in Avrupa'dakı varlığını sona erdirdi. Sanayileijtııe ve modernleşme gerçekleştiği zaman lslamiyet ancak kenarlarda oarınabilen bir durumdaydı. Bu konuyu roman olarak ışiemeve karar verdim ve ilk olarak lspanva'da lslamiyet'in ortadan kaldırıimasim anlatan Snadows of the Ponıegrenaiı. Freı:'yi yazdım. lioş bıı surprizle kitap iyi sukse yaptı ve Arapça Urduca, Malezyaca, Ispanyolca ve Portekizce dahil olmak üzere sekizdokuz dile çevrildi. Daha sonra SırpçaHırvatçaya çevrildi ve hemen en çok satanlar listesinin başına eeçtiği Bosna da yayımlandı Çok geçmeden kitabın Bosnalı çevırmeni beni telefonla aradı ve insanların sokakta yürürken kutlamak için onu durdurmaya bile kalktıklarını anlattı. Onu kutlayanların içinde, romanın harika bir kitap olduğunu söyleyen ve beğenisinin nedenini 'çünkü bizim hikâyemiz" diye tarif eden Saraybosna camisinin imamı da varmış,. Çevirmen kadın ona bu romanı bir ateıstin, Sol'da yer alan birinin yazdığından haberi olup olmadığını sorunca da, "Ah, bunu bilmiyordum, ama kimin umurunda" diye karşılık vermiş. Shadoıvs of the Pomegrenate Tree'ye aldtğınız bu olumlu tepkilerden sonra, lslamiyet içindeki bazı tartışmalı sorunlara da elatan The Book ofSatadin 'in nasıl bir ilgiyle karşılanacağınt tahmin ediyordunuz? The Book of Saladin'in dokusu ve yapısı Shadows of the Pomegranate Tree'ninkinden çok farklı. Bu, Arap tarihinde Kudüs'ü Haçlılar'ın elinden geri alarak en önemli hükümdar dururnuna gelen bir yabancının, Kürt kökenli bir savaşçının hikâyesi. Kudüs 1099'da düşünce Haçhlar'ın uyguladığı vahşetin bütün Arap dünyasını nasıl sarstığının çok az kisi rarkındadır. Haçhlar Yahudileri diri dıri yakmış, Müslümanları kılıçtan geçirmiş ve Kudüs birdenbire, bütün dinlere açık çok kultürlü bir şehirken, Hıristiyan fundamentalizminin kalesi durumuna gelmişti. Böyle bir şehrin geri alınması o dünyanın tarihinde son derece büyük bir olaydı. Işin bu tarafı hikâyenin sadece bir parçası tabii. Diğer yanı ise, romantik aşk, tutkulu aşk ve tinsel aşkı içeren birçok hikâyeden oluşuyor. Aynca, Müslümanlann, müminlerın Hıristiyanlara karşı birbirleriyle birleşememelerini anlatan bölümler de kitabın ciddiyle bakılması gereken bir yönü. Bunlar doğru şeyler ve üstelik Arap dünyasında bugün de pek bir şeyin değişmemesiyle çakışıvor. Ârap dünyasında tarihsel belfeğin bu kadar gerilere uzanması oldukça ilginç bence. Insanlar hâlâ HaçlıIar'dan bahsediyor ve sık sık Salaheddin'in adını anıyorlar. "Bizim modern bir Salaheddin'e ihtiyacımız var" diyen yardım çağnlarına sık sık rastlamak mümkün. Dolayısıyla, bu bazı açılardan tartışmalı bir roman ve nasıl karşılanacagını hep birlikte göreceğiz. Yine de, kitabın temasına katılmayan bazı insanların, bazı ortodoks Müslümanların ya da ortodoks Yahudilerin bile tartışmayı oldukça ras ka ile kültürü harmanlayarak veriyorduk. Bu formül işlemişti aslında, ancak politikaya ve eylemciliğe çok fazla gömüldüğümüz için yayınları sadece davaya katkıda bulunacak vasıtalar olarak görmeye başladık ve satışlarımız düştükçe onları yeni bir ruhla canlandırmaya çaüşmak yerine her şeyin olduğu gibi sürmesine göz yummuştuk. Sizce 1968'in diğer miraslart nelerdi? Bazı insanlar dünyanın değiştiğini ve protestonun giindemden kalktığını söylüyorlar. Ben buna ınanmıyorum. Küçük bir örnekten yola çıkalım. Birkaç ay önce Clinton Bağdat ı bombalamayı düşünürken, Ohio, Columbus'ta konuşmacılar arasında Madeleine Albright'ın da yer aldığı ünlü bir toplantı yapılmıştı. Bu politikacılar kıışaöı protestoya alışık olmadıklarından. izleyicilerin oombalamaya şiddetle karşı çıkması doğrusu Albright'ı gözle görüliır bkimde sersemletmişti. Sonra ABD geri adım attı. Belki zaten geri adım atacaklardı, ama bu küçük karşı çıkış bile bütün dünyada izlenmişti. Nıtekim çok büyük bir etkisi oldıı. Amenkan halkının va da onun önemli bir kesiminin politiktir aniaç olmadan bir bombardımana girişilmesinden yana olmadığını gösterdi. Son Irak krizinde de görebılirsiniz bu durumu. Gecenlerde Paris'te bir öğrenci bovkotu oldu. Oğrenciler okullara daha fazla para ayrılmasını, böylece eğitim kalitesinin daha iyi olmastnı ve binaların durumunun iyileştirilmesini talep ederek sokağa çıktılar. Bunlar öğretmenleriyle dayanışma içinde yürüyen öğrencilerdi. Üstelik çok neşeıi bir protestoydu. LondTarık All. şimdllerde yazdığı romanlarla söz ettlrlyor kendinden ra'dan onu izlediğimi hatırlıyorum. Britanva televizyonunda bir munabir küçük yonel bir düzlemde sürdüreceklerini düFear of Mirrors yirminci yüzyıldaki sosbir Fransız öğrenciye mikrofonu uzattı ve şünüyorum. Kimsenin kışkırtıcı bir manyalizmi ele aldığım bir roman üçlüsünün "Niçin boykot yapıyorsunuz" diye sortıkla yaklaşacağını sanmıyorum. Zaten bu ikinci kitabı. Bırincisinin adı Redemptidu. Çocuk nedenleri sıraladı ve sonra, kitabı yazarken de kesinlikle yaygara koon'dı ve Troçkizm üzerine bir yergiydi. "Ama boykotta olmamın bir nedeni daparmak gibi bir amacım yoktu. Sonuçta dünyanın her tarafında bana birha var. Yalnızca boykottayken hayal kur Tarihsel romanı ilginç kılan özellik, ge çok candan dost da kaybettiren bir rotna şansını buluyorum," dedi. Böyle şeynellikle, geçmisteki olaylar üzerinde aynı mandı. Fear of Mirrors bu bakışımın daler duyduğunuzda içinizde cesaretin patzamanda simdi oluyormus gibiyorum yat> ha ciddi yönü; Sol'daki insanların son yıllamak üzere biriktiğini hissediyorsunuz. mayt sagıamasıdır. Sız The Book o/Sala larda nasıl bir ruh hali içinde olduklarıŞu anda böyle bir şey ile Britanya ve ABD din 't yazarken modern îslam ile ortaçağ îs nın daha soğukkanlı bir değerlendirmearasında büyük, çok büyük bir farklılık lamt arasında ne gibi paralellikler kurma si. yı umdunuz? var. Kısa sayılabilecek bir süre önce ChelDaha genis bir ölçekte baktığımızda, Günümüzün Arap dünyasında çok tanham'daki bir edebiyat şenliğinde koEndonezya'aa öğrencilerin duvara daçarpıcı bir şekilde gözlenen özelliklerden nuşma yapmıştım ve kitaplarımı imzalıyandıklan zaman oile protestolarını sürDİrısi, Yahudilerle Müslümanların şimdi yordum. FJÜ yaşlannda olan bir çiftin yadürecek bir cesarete sanip olduklarını izdüşman olmalandır. Birbirlerinin gııîtlağınıma gelip ellerindeki nüshanın üstüne ledik. Aynca. dünya çapındaki bir resesna çökmeye can atıyorlar. Ben her iki rokızlanna nitaben bir şey yazmamı isteyonun gerçek tehlikelerini ve ekonomik manımda da, geçmisteki uzun dönemler meleri bana çok dokunmuştu. Bana kızkriz düzeyıni dikkate aldığımızda başka boyunca Yahudilerle Müslümanlann, bellannın ismini verdiler ve Sadece anne protesto hareketlerinin de gündeme geli ki bazen kavga etmelerine rağmen, göbabanın nasıl insanlar olduğunu gösterleceğini göreceğiz. rece uyumlu bir hayat sürdürerek bir arasin diye" şeklinde bir satır daha yazma Sizce Llinton skandalı Avrupa'da bir etda yaşadıklannı vurgnlamaya çalıştım. mı rica ettuer. Haçlı Seferleri'nden önce Hıristiyanlar da Yeni eserlerinizden birbaşkası, 1968: ki yaptı mt? Pek sanmıyorum. Yalnız Avrupa'nın aynı konumdaydı. Yahudiler tslam lspanMarching in the Streets'in konusu Vietçokeğlendiğinısöyleyebilirim. Kankatürya'yla tamamen bütünleşmişti. Salahednam Savaşı na karşı protesto hareketiyle din'in danışmanlannın yüzde sekseni Yave genelde otoriteryönetimlere karşı çıkan cüler ve politik yorumcular gülmekten yerlere yattılar. Ben, Amerika'daki başhudiydi. Bence bugünün her egilimdeki protestolarla ilgiîi. Bağımsız yayınlar fundamentalistine karşı gösterilecek çok 1968'in siyasal olaylanmn örgütlenmesin kanlık kurumunun ayaklar altında gezinmesinin dışında temel bir etki yaptığını önemli bir gerçektir bu. Günümüz fundade merkezi bir roloynadılar. Siz de Black düşünmüyorum; hatta insanlara büyük mentalistlerinin yaptıklan tarihe tamaDtvarf ve Netv Left Revieıv gibi bazı men ters düşüyor. Zaten meselenin asıl önemli bağımstz dergilerde çalışttntz. Ba bir bıkkınlık verdi. The Economist dergisinden daha sol yelpazeye kadar çok saakıldısı yanı da bu. ğımsız yayınlann rolü günümüz politikayıda insanın Clinton ın sakince köşesine sında da devam ediyor mu? Başka bir nokta, Arap dünyasının sançekilmesi, bir sonraki seçime kadar işleri ki hemen hemen hiç değişmemiş olması. Bence bağımsız gazetelere bugün Gore'un yürütmesi gerektiğini düşünmeO zamanlar bir sürü Arap Haçldar'la iş'60'larda ve '70'lerde olduğundan daha ye başladığı bir aşamaya kadar gelindi. birliği yapmıstı. Bugün de bir sürü Arap fazla ihtiyaç var. Orneğin otuzyıl geriye Zaten secimler bu tür spekülasyonları sodevleti, Arapların çıkarlarına düşman olbaktığınızda, The New York Times buna erdiroi. duğu düşünülen ABD gibi ülkelerle işgünkü halinden çok daha iyi bir gazeteSoru bence şudur: "ABD Başkanı nebirliği içinde. Demek kı, fazla abartmadir. ABD'nin ve Britanya'nın kültürü hedir ve Clinton un başkanlığı başarılı mımak ve o zamanki dünya ile şimdiki dünnüz Murdochlaşmamıştı. Politika bu kadır?" Elbette tartışma konusu, ancak Avyanın çok farklı olduğunu unutmamak dar adileşmemişti. Dünyanın diğer bölrupalı liderlerin büyük kısmının etkilengerekmekle birlikte, bırtakım gevşek pageleri salt egzotik anlamı olan küçük parmek istediği bir model değil Clinton moralellikler ve benzerlikler hâlâ kurulabılir. Çalar olarak önemsizleşmemişti. Televizdeli. Tony Blair, tam Clintoncı olan tek Fear ofMırrors başltğtnı verdığiniz ye yonda ve belli başlı gazetelerde ciddi bir Avrupalı liderdir. Ama Avrupa'da yeni ni bir romanınız daha var. Biraz da ondan yayıncılık yapılabiliyordu. Vietnam savaDemokratların politikasına yakın duran şı hakkında The New York Times, The bahsedebilir misiniz? baska kimse yok. Blair çok heyecanlı, hatNation, The London Times ve The Gu Fear of Mirrors'ı yaklaşık üç yıl önce ta lşçi Partisi'ne "Yeni Işçi Partisi" diyor. ardian gibi gazetelerde yazan çok cesur yazdım. Komünizm nkrinin sahne gerisiHer tür sosyal demokrat gelenekten tave yetenekli gazeteciler olmasaydı, savaşni yansıtmayı istediğim bir Avrupa romamamen kopmayı amaçlayan bir girişim karşıtı hareketin ilerlemesi çok daha genı yazma girişimiydı bu. Komünizm fikri tabii. Avrupa'da bundan hoşlanacak cikirdi. Yine de bu tür gazetelerin yeteruğruna savaşmaya ve bu uğurda canlarıakımlar olsa Dİle, işlerin böyle yürümedili olmadığını hissedip kendi yayınlarımını vermeye hazır insanların idealizmini, ği de biliniyor. zı kurmuştuk. Ben 60'ların ve '70'lerin aynı zamanda komünizm fikrine nasıl iha Almanya'daki son secimler Avrupa'nın iki radikal yayını olan Black Ehvarf ile net edildiğini anlatan bir roman. Ihanet siyasal iklıminde kayda değer bir aeğişikRed Mole'da editörlük yaparken politihem politık hem de kişisel düzeyde ve soliği gösterır mi? nunaa sistemin çöküşüne neden oluyor. Sokakları yazan adam Tarık AH SAYFA 4 CUMHURİYET KİTAP SAYI 54