Katalog

Tatyana Moran, Kırım'dan îstanbul'a mavnalarla gelen bir Rus ailesinin üç kızının en büyüğü.Babası Lev, Kurtuluş Savaşı'nda Türk ordusunun ekmek ihtiyacını karşılarken kızları da Notre Dame de Sion'da okuyorlar. Tatyana, eğitim için gittiği Belçika'da tanıştığı Nikita ile Ingiltere'de evlenip Afrika'ya, Nyasaland'a yerleşiyor. Istanbul'a dönüp Tan ve Cumhuriyet gazetelerinde çalışıyor. New york'taki dünya fuarında görev alıyor. Istanbul Edebiyat Fakültesi'ni bitirip aynı fakültede doçent oluyor. Edebiyat eleştirmeni ve îngiliz edebiyatı profesörü Berna Moran'la, onun 1993'teki ölümüne kadar sürecek olan beraberlikleri burada başlar. Birlikte, kuruluş yiflarında Erzurum Atatürk Üniversitesi'nde çalışırlar. îstanbul ve Boğaziçi üniversitelerinde ders verir; farklı ülkelerde akademik faaliyetlere katılır. Tatyana moran'ın anılarında yalnızca 67 Eylül olayları, 1 Mayıs 1977 ve Aydınlar Dilekçesi gibi Türkiye yakın tarihinin köşe taşlarını değil, devrim yıllarının Rusyası'nı, îkinci Dünya Savaşı öncesi ve sonrası Avrupası'nı ve sömürge dönemi Afrikası'nı bulmak mümkün. Bir de tabi, Türk entelektüel tarihinin Füreya Koral, Mîna Urgan, Halide Edip, Ahmet Hamdi Tanpınar, Aziz Nesin, Haldun Taner, Murat Sarıca ve Server Tanilli gibi önemli fîgürlerini... Moran, bir asra yaklaşan ömrünü büyük bir samimiyetle anlatıyor. CUNEYTAKALIN "Thepast isapart ofourpresent" (Geçmiş günümüzün bir parçasıdır) Tatyana Moran'ın "Dün Bueiin" adını verdiği anılan Iletişim Yayınları'ndan çıktı. Îngiliz edebiyatı profesörü, îstanbul Filoloji'nin geçmişteki temel direklerinden Tatyana Moran, tanıdığı insanları, tanık olduğu olaylan ve gözlemlerini anlatıyor kıtabında. Aile albümünden çıkma çok değerli fotoğraflar anılan süslüyor. Geçmiş günümüzün parçasıdır ProfDr. Tatyana Moran anılarını, "Dün Bugün" adıyla yayımladı Tatyana Moran ve Berna Moran Berna Moranı 1993 yılında kayöetmlstık tamda aile, fırtınalara göğüs germeye, ayakta, daha doğrusu hayatta kalmaya çahşıyor. Ve bir süre sonra bir gemiye binerek "bilinmeyen luyılara" doğru yola çıkıyorlar. Allantan, rüzgâr bu garipleri Istanbul'a atıyor. Ve yaşam, bu güzel kentte, çesitli biçimler alarak sürüyor... Eh, böyle başlayan bir yaşam serüveni, dünyanın neresinde, tarihin hangi döneminde, kimin başına gelmiş olursa olsun, çok renklidir. Hele bu, Tatyana Moran'ın yaman, inatçı kimliği ile örtüşmüşse... bombalar... "îki genç daytm ve kuzenle kaçışgirişimleri... rim Beyazlar tarafmdan hunharca öldü "...Kısa bir süre sonra Marusya beni rüldü, parçalanmij vücutlart btr köprü uyandtrdt. Elinde küçük bir bavul vardı nün altınaa bulundu. (s. 20) Bu ortam 'Çabuk giytn, gıdiyoruz' dedı. Küçükleri da, can derdine düsmüş babanın terketde kaldtrâı. Kapıyı açtık. Limana kosan tiği ailenin hayatta kalma çabalan... Soinsanlar: gördük. Biz de kosmaya başlanunda umudun tükenişi ve Rusya'dan dtk. Rıhttm tnahser günü gibiyaı. Tekbir ı Tatyana Moran la Dun Bugun Neden bu kadar beklediniz yazmak için? Kitapta da anlattım, yazmayı hiç düşünmüyordum. Önemli bir şey yapmadan niye yazar insanlar, diye soruyordum kendi kendıme. Sonra hep çok yoğun çalıştım. Vaktim olmadı. Ben bir dil uzmanıyım. Qlconularda yoğunlastım. Yazmak aklıma bile gelmedi. Üstüme düşmeselerdi yapmazdım bunu. Dostlartntzt kıramadtmz galiba? Tanyeri (rahmetli) beni çok zorladı. îki gün üst üste geldi. Israr etti. Söz, Karadeniz'den açılmıştı. Karadeniz'i nasıl astınız diye laiı açtı. Tanyeri çok yakın dostumdu. Doktor Aziz Kaya da beni zorlayanlardandı. Bir gün kapı açıldı ve Aziz Kaya birden kucağıma kocaman bir diktafon ve bir sürü kaset attı. Kaçmak için çok sebebim vardı fakat bir türlü kurtulamadım. tlksıyaset derslerimzt Marusya'dan (mürebbiye) aldığtmzt söylüyorsunuz. Annenizden, babamzdan dasevgtylesözedtyorsunuz. En çokhangisınden etkilendiniz? Hepsinden etkilendim. Çevremden bir bütün olarak etkilendim. Insanın çevresi bir bütündür. Kalabalık, yaygın ailenizde solun her eğiliminden insan görülüyor. Baba Mensevik, halalar Lenin le, Lunaçerski ile Isviçre'de kader birliği içındeler. B« fikri ayrthklar aılede bir sorun yarattı mı? Hayır yaratmadı. Ailenin büyük bölümünün Rusya'nın modernleşmesi için çaba gösteren ilerici insanlar olduğunu anlattım. Bolşevikmenşeyik aynmı sonuç ıtibanyle Devrim sonrasında keskinleşti. Biliyorsunuz BolşevikMenşevik ayrımı Londra Koneresi'nde..(1903) ortaya çıkan bir aynmdır. Ama, Devrim e kadar fazla neüeşmiş değildi. Omeğin Mensevikler Duma'da solda otururlardı. BolşevikMenşevık aynmı Devrim'de keskinleşti. Rusya'dan kaçmanızda babantzın Mensevik olusu rol oynadığtna göre, Devrim sırasında iyıce keskinlesmts olmalı. Oyle ama bir yandan da Lunaçerski, Kristi jgibi Bolşeyikler haber yollamışlar, bizi Moskova'ya çağırdılar. gelsinler. biz onlara burada sahip çıkanz diye.. Yanı dışardan bakmca kolay göriiniiyor... Ama çizgiler başlarda o kadar net değildi. Siz bürcbbiyeniz Marusya ntn site vermts olduğu ilk sıyaset derslerinden çok etkilendigınizi söylüyorsunuz. Yani "şolcular iyi ve merhametli insanlar. Sağctlar ise isçileri ve köylülerisömüren kötü kimselerdir." Stz de, babanız gibi, Mensevıklere mi yaktndtnız? Ben solcuyum ama Marksist değilim. Zaten teorik konulara fazla merakım olmadı. Marusya'dan öğrendiklerim yetti bana galiba. Pek çok konuda tanıkltğınız önem tasıyor. Istanbul, Cumhuriyet'in attlımları, üniversite, Erzurum, kamuoyunun yaktnaan tanıdığı dostlartntz vb hakkında bizlere çok daha etraflı seyler anlatabilirdiniz! Size söyledim, DÖyle bir şeye beni dostlanm zorladı. Evet, anlatacak çok şey var ama bunlan anlatmak istemek daha farklı bir duygu. Ben bu tür şeyleri anlatmaktan sıkılıyorum. • CUMHURİYET KİTAP SAYI S46 Vartıkh,UertciblrRusale Tatyana Moran, "Rusya tarihinde önemli roloynamıs büyük burjuva bir ailenin "varhklt, aynı zamanda siyasetle ilQtlı ve 18. yüzyıldan beri Avrupa'dan ge~ len siyasal rüzgârlara açtk, memleketini Çar'ın istibdaaından kurtarmaya çalışan büyük bırailenin" çocuğu olarak dünyaya gözlerini açıyor, Kınm'ın Kerç kentinde. Babası, önce Beyazlardan sonra Bolseviklerden kacmaya çalışan mensevik bir işadamımünendis... Bir Alman konservatuvannı birincilikle bitirmiş olmasına karşın, aşkı uğruna oraya buraya sürüklenen bir anne... Lenin, Troçki, Lunaçerski gibi ünlü Sovyet liderlerle birlikte Isviçre'de ihtilalci çlaışmalara katılan halalar... Dünya turuna çıkan, Mısır'da Ispanya kralının eski sevgilisiyle evlenen dayılar... Tatyana Moran'ınki, aile değil, kabına sığmayan insanlar kümesi sanki! Tatyana Moran, kitabında, bu geniş kümeden başlayarak kendini tanıtmaya girişiyor... Genç kızlık düşlerini, fantazilerini anlatmaya koyulduğu öykünün arka planında I. Dünya Savaşı, onu izleyen îç Savaş var. Çatışan taraflann birbirini yok etmeye yönelttiği, açımasız bir iç savaş. Beyazlann başlattığı, anarşistlerin sürdürdüğü, Bolşeviklerin bitirdiği terör. "Kerç'tekigarnizon Lenin'e, Kızılordu'ya karşı çtktt, Kerç'te beyaz terör estirmeye başladılar Onlarla beraber Kerç'in yakımndaki ta\ ocaklartnda saklanan anarystler onlardan asağı kalmadılar. (s.20) Ve bu kargaşada hunharca öldürülen dayılar, kuzenler. Eve düşen Ranlcllf çetln Ur yaşam Çok az roman kahramanının yaşamı, Tatyana Moran'ınki kadar renkli, neyecanlıdır. Kınm'da başlayan, Istanbul'a uzanan, Afrikalardan, Amerikalardan vb. geçen bir yaşam... Alan yerküre, koşullar ağır mı ağır olunca, yaşam mücadelesi tam bir serüvene dönüşüyor. I. Dünya Savaşı derken Rusya'da Devrim patlak veriyor. Genç luz, ölümle yaşam arasında gidip geliyor. Böylesi bir orSAYFA 14