Katalog

bına "Düşünceye Saygı" adını vermesi hemen dikkatimizi çekıyor. Burada düşünce dediğimiz kavramın saygıya değer olduğu vurgulanmaktadır. Bu saygı bizi aynı zamanda felsefe yapmaya, felsefeye saygı duymaya da götürüyor. 'Deneme" yazısı bir bakıma felsefe yazısı demektir. Tarihte, Montaigne, Bacon gibi filozofları ilk "denemeciler" olarak görürüz. Nitekim bizde de felsefecilerimiz arasından iyi deneme yazarları çıktığını söyleyebiliriz. De Yayınevt nin yayımladığı kitaplann sayısı kısa zamanda epeyce artı§ gösterdi. Ne var ki Memet Fuat, bu işte ne denli başarılı olursa olsun yalnız kitapla yetinemezdi. Öteden beri düşündüğü ve yapmak istedigi asıl şey " dergi" idi. Önce küçük bir kıtap tanıtma dergisi çıkardı, parasız dağıttı. Asıl düşüncesi 1964'te gerçekleşti ve Yeni Dergı'nin ilk sayısı yayınlandı. O yılların edebiyat ve düşünce hayatında gördüğümüz birçok genç değerin yazı, şiir ve çevirilerinin yer aldığı bu ayhk dergi 128 sayı çıktt ve 1975 yılına kadar sürdü. Biraz da tiyatro konusundan söz etmek isterim. Memet Fuat tiyatro konusunu her zaman sevmiş, ilei duymuştur. Altunizade Köşkü'nde ve Altınyurt Spor Kulübü'nde Tuna Baltacıoğlu'yla ve başka arkadaşlarıyla doğaçlama ya da kimi yazarların oyunlarını sahneye koyarak yaptıkları amatörce tiyatro çalışmaları az değildir (7). Tiyatro ilgısı Memet'le Tuna'ya biraz da babalarından kalmış bir kültür olayı idi. Sahnede görülen ve gösterilenin yalnız sanat değil eğitsel bir eylem olduğunu biliyorlardı Tiyatro seven arkadaşlarıyla bu bilgiden yararlanmaya çalıştılar. Böyle bir ilginin içinden geçip gelen Memet Fuat, yayıncılığında tiyatro konusuna elbette yer verecekti. Çeviri oyunlar yayınladı, bir de kitap yazdı. Başlangıcından Bugiine Türk ve Dünya Tiyatro Tarihi. Kitabı 1951'deyayımlandı. Daha ilginç olan şey, yaklaşık o günlerde "Her şey ttyatrodur" kampanyasını başlatmasıydı. Bu kampanya ne denli etkili oldu bilemiyorum ama, ben o zaman yayımlatnakta olduğum Kitap Beüeten dergisinde (8) onun bu etkınliğini bir yazımla duyurmuş ve desteklemiştim. O sırada önemli tiyatro kitapları ve bir de Oyun dergisi yayımlayan dostumuz Günay Akarsu'nun da sözü geçen kampanyaya elinden geldiğince lcatıldığını hatıruyorum. Arı gibi çalışıyordu Memet Fuat, Türk edebiyatını günü gününe izliyor, birçok yazıyı okuyup değerlendiriyordu. Bu durum onu yıllık düşüncesine yöneltti ve De Yaytnevf nin ilk yıllığı Memet Fuat'ın Seçtikleri, Türk Edebiyatı 1963 başlığı altında çıktı. Ydlıkların yayını 1972 ye kadar sürdü. Şiir konusuna gelince, Memet Fuat iyı bir şiir okuru oldu her zaman. Bu ilgi bir yandan edebiyat sevgisinden bir yandan da bir şairin oğlu olmasından kaynaklanıyordu. Bir de şu var: Yeni edebiyatımızda öyle bir şiir birikimi olmuştu ki, onun gibi bir yazann bu hareketin niteliklerine ilgisiz kalması düşünülemezdi. Deneme ve eleştirilerinde şiir konusuna epeyce yer verdi. Ikinci Yeni diye adlancurılan şiir akımını yazarlarla tartıştı. Bu çok ilginç tartışma kapsamındaki yazılannı kitap halıne getirdı (9). Şiir eğitimde de önemliydi. însan şiire çocukluğundan başlayarak yakınlık duymalı, küçük yaşlarda bile şiirin güzelliğinin ayırdına varmalıydı. Böylece Memet Fuat işe küçüklerden başlamayı düşündü ve bu amaçla 1968'de ilkokul cocuklan için bir şiir antolojisi yayınladı SAYFA 10 Russel gibi başka filozoflardan Galile, Kopernik gibi bilginlerden abntılar, Sokrates'e ilişkin değinmeler görülebilmektedir. Memet Fuat kimi kavramlarla da felsefe açısından ilgilendi. Örneğin "îyı ve Kötü" başlıklı yazısmda bu kavramların ilk çağdan günümüze kadar gelen tarihini özetledi. 1998'de onun iki yeni deneme kitabını birden görüyoruz: Çoğunluğun Gücü ile Sömürüsüz Dünya'yı. Son deneme kıtaplan Demokrasi Kültürü ve Din ile Felsefe ise 2000 ydında yayımlandı. Memet Fuat, demokrasiyı ıçeriği bulanık bir kavram değil, hep bir yaşam biçimi, yani bir kültür olarak gördü. Bir yerde şöyle der: "Gerçek demokrasive ulaşmak güç bir iş. Ne var ki insanlık bu güçlüğün üstesinden gelecektir, umudumuzu yitirmeyelim. Şunu da unutmayalım: Demokrasinin gizli ya da açık bir güce gerek duymadan kendi kendini koruyabilmesi gerçekten demokrasi olmasına bağlıdır." Demokrasinin bir eğitim işi olduğunu vurgular Memet Fuat, herkesin de içtenlikle vurgulamasını ister. Eğitimin felsefeyle ilgili yanları vardır ve Memet Fuat "birey olma" sürecinde felsefenin insana sağladığı ekinsel olanakları bilir. Gerçek felsefenin insanı bağnazlıktan koruduğunu, özgürlüğe ulaşürdığını, aydınlanmanın yollannı açtığını savunur. Din ile Felsefe başhğını taşıyan deneme kitabı çesitli sorulann felsefeden de yararlanılarak dile getirilişinin kimi örneklerini içermektedir. Memet Fuat çoğıı zaman bir eğitimci davranışı içinde olmuştur. Kendisiyleya ' H r yaşam btçhnt: DomokPMi Ht Memet Fuat, 195Î yıllannda Yedltepede eleştlri yazılan yayımlamava ba$ladtgı günlerde. Çağdaş Türk Şiiri Antolojisi'nin yayınlanması ise 1985'tedir. Antolojı 1920'den sonraki elli yıllık şiirimizi kapsıyordu ve geniş bölümunde Cumhuriyetimizin şiir serüvenindeki diyalektik ustaca sergilenmekteydi. *** 1980'lerin başında Memet Fuat için yeni bir dönem başladı. Adam Yayınevi'nde görev alması, Cumhunyet Gazete»'ndekı yazılanna başlaması bu dönemdedir. Cumhunyet gazetesindeki yazılannı 1996'nın sonlanna kadar sürdürdü. Cumhuriyet'te ben de yazdığım için bu gazetenin kimi toplantılarında birlikte olurduk. Yazımın başında değinmiştim, denemelerini içeren ilk kitabı Düşünceye Saygı idi. îkınci deneme kitabım ise 1992'de yayımladı, Bu kitap Çağdaşımız Makyavel adını taşıyordu. Onsözünde Şu soruyu soruyordu: "Bunca kargaşa ıçinde sanatın yeri nedir?" Biraz sonra şu saptamayı yapıyordu: "Insanın, toplumun, inançlann belirlenmesinde sanatsal etkinliklerin önemi yadsınamaz." Kitabına Çağdaşımız Makyavel adını vermesi, bu düşünüre epeyce yer ayırması Memet Fuat ın felsefeye sevgi duyması ile ilgilidir. Yazılannda yalnız Makyavel'den değil, Spinoza, Diderot, Kant, Bertrand • 1 /, ı VU.ml U'jtftt • oiulu 36i. RtthN »t* T»rtUltjı Urlk Memet Fuafın Yedek subay klmlik Kartı. 1957. Memet Fuat, ablası Suzan'la dedesinln köskunun kapısında Yanda İse, sağlık nedenivle cezasının ertelenen Nâzım Hlkmet Iei939yıhnda CUMHURİYET KİTAP SAYI S4İ